حد سود در بورس؛ کجا از سود سهم دل بکَنیم

سودی که در هر سرمایه‌گذاری کسب می‌شود به دو نقطه بستگی دارد؛ قیمت ورود یا خرید سهم و قیمت خروج یا فروش آن. شاید بتوان چند بار به صورت تصادفی این نقاط را پیدا کرد اما آیا این مسئله همیشگی خواهد بود؟‌ قطعا نه. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در بورس همیشه با بررسی نقطه ورود و خروج و تعیین حد سود و ضرر سعی می‌کنند در بهترین نقطه به سهم وارد شوند و پیش از آن که طمع برای سود بیشتر دارایی آن‌ها را از بین ببرد، در بهترین زمان از سهم خارج شوند.

تعیین حد سود و ضرر در بورس، موجب می‌شود که پس از کسب سود مطلوب، از سهم خارج شویم. هنگام سرمایه‌گذاری در بورس، تعیین حد سود و ضرر موجب می‌شود با دید بازتری معامله کنیم و از قبل، این احتمال را در نظر بگیریم که در صورت افت قیمت، تا کدام نقطه می‌توانیم در سهم بمانیم. به طور کلی حد سود و ضرر در بورس دو مفهوم کلیدی هستند که همواره می‌توان با تکیه بر آن، معاملات بهتری را انجام داد. در این مطلب به معرفی و توضیح حد سود و نقش و اهمیت آن در معاملات می‌پردازیم تا با به کارگیری آن به عملکرد بهتری در معاملات دست یابید.

منظور از حد سود در بازار بورس چیست؟

حد سود را می‌توان بازه‌ای از قیمت در نظر گرفت که معامله‌گر با توجه به تحلیل‌هایی که انجام می‌دهد، آن محدوده را برای خروج مناسب می‌داند. به این ترتیب با خروج از سهم و ذخیره سود (سیو سود) می‌تواند سراغ یک فرصت معاملاتی دیگر برود و مجددا به سرمایه‌گذاری مشغول شود.

زمانی که می‌خواهید نقطه ورود به سهمی را مشخص کنید، باید تعیین کنید که میزان رشد سهم تا چه قیمتی خواهد بود. یعنی در واقع باید هدف‌گذاری کنید. هنگامی که به هدف رسیدید، باید از سهم خارج شوید. البته ممکن است پس از خروج شما، سهم هم‌چنان روند صعودی را در پیش گرفته باشد. اما در آن سمت قضیه این امکان هم وجود دارد که قیمت سهم به دنبال رشد، افت کند. بنابراین مشخص کردن حد سود و ضرر در بورس یک نکته است و عمل و پایبندی به‌ آن نکته‌ای دیگر. با فراگیری مفهوم حد سود در بورس، می‌توانید حد سود در فارکس و سایر بازارهای مالی را نیز دریابید.

چرا تعیین حد سود در بورس مهم است؟

همان‌طور که مشخص کردن حد ضرر در تحلیل تکنیکال مهم است، تعیین حد سود در بورس نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. معمولا معامله‌گران زمان زیادی را صرف تعیین بهترین نقطه برای ورود به سهم می‌کنند. آن‌‌ها چنان درگیر این مسئله می‌شوند که فراموش می‌کنند باید نقطه‌ای را برای خروج از سهم نیز تعیین کنند. معامله‌گران با توجه به ابزاری که در اختیار دارند، حد سود را تعیین می‌کنند تا مشخص کنند بهترین نقطه خروج از سهم کجاست.

تعیین حد سود به معامله‌گر کمک می‌کند که در زمان رشد قیمت‌ها دچار هیجان نشده و بتواند سود خود را حفظ کند. در شرایطی که قیمت‌ها در حال رشد هستند، اغلب افراد به این فکر می‌کنند که با ادامه موقعیت سرمایه‌گذاری خود می‌توانند سود بیشتر کسب کنند. اما درست در همین‌جاست که باید عاقلانه تصمیم گرفت. در شرایطی که ریسک افت قیمت و از دست رفتن سودی که تا اینجا به دست آمده وجود دارد، باید پیش از این اتفاق از سهم خارج شد.

اما نباید فراموش کرد که برخی از مواقع سهم و به طور کلی بازار روند خوبی را در پیش گرفته‌اند. به این ترتیب می‌توان حد سود را در این شرایط ارتقا داد. مثلا ممکن است قیمت ۱۵۰۰ تومان را به عنوان نقطه خروج از سهم در نظر بگیرید. اما با نگاهی به شرایط بازار درمی‌یابید که می‌توان حد سود را بالاتر برد. این عمل منجر به تعیین حد سود شناور می‌شود.

تعیین حد سود در موقعیت معاملاتی

ممکن است یک معامله‌گر با خودش چنین برنامه‌ریزی کند که سهم را در کف کانال صعودی بخرد و در سقف کانال بفروشد. یعنی خرید این فرد معادل با تعیین نقطه ورود خواهد بود و فروشش همان نقطه خروج از سهم است. اما ممکن است به دلیل شرایط مطلوب بازار، معامله‌گر هدف دیگری را نیز به عنوان حد سود در نظر بگیرد. به این ترتیب او تا رسیدن به هدف دوم صبر می‌کند و پس از این‌که سهم به این نقطه رسید، از آن خارج می‌شود.

همان‌طور که معامله‌گر برای خرید و ورود به سهم برنامه‌ریزی می‌کند، باید خروج از سهم را نیز مدنظر داشته باشد. تعیین حد سود در بورس به منزله مشخص کردن نقطه خروج از سهم است. اما آن‌چه باید به آن توجه کنید این است که بتوانید بر حس طمع خود غلبه کنید. یکی از مهم‌ترین مسائلی که وارن بافت، سرمایه‌گذار معروف و موفق بازارهای مالی به آن اشاره کرده، دقیقا همین نکته است. او تاکید می‌کند که ترس و طمع دو دشمنی هستند که می‌توانند معامله‌گر را به دام خود بیندازند. اگر فردی قصد موفقیت در بازار بورس را دارد، باید بتواند بر این احساس غلبه کند. از همین روست که تعیین حد سود و ضرر در بورس امری حیاتی به شمار می‌رود.

با این تفاسیر مشخص است که هر معامله‌گر باید هم برای خرید و هم برای فروش سهم خود از قبل برنامه‌ای مشخص داشته باشد. اما برخی از افراد بی‌تجربه سهمی را می‌خرند و تازه صبر می‌کنند ببینند چه می‌شود! آن‌ها در لحظه تصمیم می‌گیرند. به همین دلیل است که گاهی با دیدن یک صف فروش، حس می‌کنند باید بلافاصله از سهم خارج شوند. حال آن‌که شاید آن صف جعلی بوده است و سهم پس از آن رشد خوبی داشته باشد.

حد سود را چگونه می‌توان تعیین کرد؟

اما محاسبه حد سود در بورس، امری است که در گرو استراتژی معاملاتی معامله‌گر است. یعنی نمی‌توان گفت که این مسئله از یک فرمول خاص پیروی می‌کنند و همه باید از آن فرمول تبعیت کنند. این‌که بر اساس اصول تحلیل بنیادی پیش می‌روید یا تحلیل تکنیکال، مسئله‌ای است که می‌تواند موجب تفاوت در تعیین نقاط ورود و خروج به سهم شود.

فرض کنید که با توجه به معیارهای تحلیل بنیادی، تخمینی از ارزش سهام را به دست می‌آورید. بر این اساس درمی‌یابید که سهام شما ارزشی به میزان ۱۰۰۰ تومان دارد. اما اکنون به قیمت ۷۰۰ تومان خرید و فروش می‌شود. پس متوجه می‌شوید که قیمت بازار آن کمتر است. به همین دلیل حد سود خود را در محدوده ۱۰۰۰ تومان تعیین می‌کنید و هر زمان که قیمت سهم به این عدد رسید، سهام خود را می‌فروشید. در تحلیل تکنیکال هم مثلا ممکن است تحلیل‌گران سقف کانال را به عنوان حد سود خود تعیین کنند.

باز هم لازم است بر این مسئله تاکید کنیم که حد سود و زیان هر دو مهم هستند و نباید از هیچ‌کدام آن‌ها غافل شد. حد ضرر به نوعی به منزله احتیاط است. یعنی شما این فرض را در پس‌زمینه ذهن خود خواهید داشت که ممکن است بازار در جهت انتظارات شما پیش نرود. به این ترتیب از قبل مشخص می‌کنید که در این شرایط، سهام را در چه نقطه‌ای بفروشید تا بیشتر زیان نکنید. مزیت این کار این است که در صورت عدم پیش‌روی بازار با پیش‌بینی‌های شما، غافل‌گیر نخواهید شد و این امر مانع از اقدامات و تصمیم‌های هیجانی و آنی می‌شود.

حد ضرر در بورس

پیش‌تر در مقاله «حد ضرر در سرمایه‌گذاری به چه معناست؟» در مورد حد ضرر به طور مفصل صحبت کرده‌ایم. اکنون تنها می‌خواهیم چند نکته مهم را بیان کنیم که در تعیین حد ضرر بسیار مهم هستند.

• کم شدن سود را می‌توان از منظری به منزله ضرر تلقی کرد. یعنی اگر قیمت سهام بالا رفت، باید حد ضرر را نیز جابجا کرد و متناسب با روند سهم افزایش داد.
• حد ضرر را نباید بیش از ۱۰ درصد مبلغ خرید در نظر گرفت. به عبارت دیگر نباید بیشتر از ۱۰ درصد سرمایه‌ای را که برای خرید سهم مذکور پرداخته‌اید، از دست بدهید.
• حد ضرر را نباید در نقاطی بسیار دورتر یا بسیار نزدیک به قیمت خرید قرار دهید.
• تعیین حد ضرر در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت با سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت متفاوت است.
• معمولا در معاملات کوتاه‌مدت، حد ضرر را بین هشت الی ۱۰ درصد تعیین می‌کنند. اما در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و میان‌مدت، این فاکتور را در محدوده ۱۰ الی ۲۰ درصد پایین‌تر از قیمت خرید سهم قرار می‌دهند.

ارتباط میان حد سود و زیان و نسبت ریسک به ریوارد

حال که مطالب لازم را در خصوص حد سود و ضرر در بورس بیان کردیم، باید به نسبت ریسک به ریوارد نیز اشاره‌ای داشته باشیم. در این جا توضیح می‌شود که پیش از خواندن ادامه‌ی این مطلب، مقاله «نسبت سود به زیان؛ سنجش احتمال سودآوری در برابر ریسک» را مرور کنید. در واقع آن‌چه در این میان مهم است این است که این نسبت یکی از شاخص‌هایی است که کمک می‌کند تا حد سود و حد ضرر را مشخص کنیم. به این ترتیب می‌توان در مورد خرید یا عدم خرید یک سهم، تصمیم‌گیری کرد.

فرض کنید سهمی را در قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده‌اید. با توجه به ریسک‌پذیری و میزان تحمل ضرر، حد ضرر را روی مبلغ ۸۰۰ تومان تعیین کرده‌اید. فرض کنید نسبت سود به زیان بیش از دو بوده است. اما اگر بازار و سهم روند خوب و مثبتی داشته باشد، می‌توان با در نظر گرفتن عدد سه برای نسبت سود به زیان، نقطه خروج از سهم را روی ۱۶۰۰ تومان تعیین کرد. البته اگر فردی دانش استفاده از ابزار تحلیل تکنیکال را دارد یا می‌تواند بر اساس اصول تحلیل بنیادی سهم را تحلیل کند، باید از شیوه‌های دیگری استفاده کند. به عنوان مثال با استفاده از خطوط حمایت و مقاومت می‌توان این نقاط را مشخص کرد. چرا که هر حمایت و مقاومتی می‌تواند در حکم نقطه خروج محتمل ظاهر شود. یعنی حمایت اول حد ضرر خواهد بود و مقاومت اول حد سود.

دو نکته مهم برای انجام معاملات سودآور

• سرمایه‌گذاری خوب به منزله نادیده گرفتن ریسک نیست. به هر حال موقعیت‌های دارای ریسک، مزایایی هم دارند. سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ریسکی می‌تواند بازده بالایی داشته باشد. در سمت دیگر، سرمایه‌گذاری‌ در سهامی که ریسک کمی دارند، بازده چندان زیادی ندارد. پس این قانون را به خاطر بسپارید.
• مورد مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که دنبال سفته‌بازی نروید. زمانی که می‌خواهید حد سود و ضرر را تعیین کنید، حتما نیازی نیست تحرکات قیمت را لحظه‌به‌لحظه دنبال کنید. از سوی دیگر هم نمی‌توان تنها به حرف عده‌ای گوش کرد و از پیش‌بینی‌های آن‌ها تبعیت کرد. اما اگر واقعا می‌خواهید سرمایه‌گذاری را به صورت حرفه‌ای انجام دهید، به دنبال حدس و گمان نروید. چرا که بازار بورس مکان خوبی برای شرط‌بندی نیست! این بستر دانش موردنیاز خود را می‌طلبد. اگر اصول بازار را بیاموزید، می‌توانید سودهای خوبی کسب کنید.

جمع‌بندی

تعیین حد سود و ضرر در بورس اهمیت فراوانی در سودآوری دارد. تعیین حد سود به شما کمک می‌کند در زمان مناسب از سهم خارج شوید و سودی را که به دست آورده‌اید، ذخیره کنید. البته برخی از افراد از حد سود و ضرر اتوماتیک استفاده می‌کنند. یعنی با توجه به نقاط مشخص‌شده برای خروج، سامانه معاملاتی به محض رسیدن به آن محدوده‌، به طور خودکار سهم را به فروش می‌رساند. اما بهتر آن است که فرد با توجه به روند سهم و بازار، در صورت امکان حد سود و زیان را مجددا تنظیم کند.

در نهایت مجددا یادآور می‌شویم که هرگز به گفته دیگران و سیگنال‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شود توجه نکنید. تحلیل شخصی خودتان را داشته باشید و با اطمینان پیش بروید. با پرهیز از ترس و طمع، شناسایی بهترین موقعیت برای ورود به سهم و خروج از آن و هم‌چنین برخورداری از یک استراتژی معاملاتی خوب و کارآمد، می‌توانید اقدامات مطلوبی را در جهت افزایش سرمایه خود انجام دهید.