کامل‌ترین آموزش تصویری تابلوخوانی بورس – این همه عدد و رقم چه می‌گویند؟

تابلوخوانی بورس چیست؟

قبل از آنکه مبحث آموزش تابلوخوانی را شروع کنیم اول از همه باید توضیح بدهیم که منظور از تابلوخوانی بورس چیست. هر نماد بورسی صفحه‌ای مخصوص به خودش را دارد که پر از اطلاعات و اعداد و ارقام است. این صفحه در بازار بورس اصطلاحا با عنوان تابلو شناخته می‌شود. مهم‌ترین اطلاعات مربوط به یک نماد را می‌توانیم از این صفحه به دست بیاوریم.

به همین خاطر است که برای ورود به بازار بورس باید اول از همه بتوانیم تابلو نمادهای مختلف را بررسی و تفسیر کنیم که به این کار تابلوخوانی می‌گویند. آن موقع دیگر تمام اطلاعات روی تابلو برای‌مان معنادار می‌شود و هر کدام‌شان کلیدی هستند که در معاملات به ما کمک می‌کنند. فعلا همین مقدمه‌ی کوتاه را به خاطر بسپارید تا در ادامه آموزش به صورت مفهومی با تابلوخوانی آشنا شویم.

ورود به سایت تابلوخوانی بورس

وقتی حرف از تابلوخوانی در بورس به میان می‌آید اولین سوالی که در ذهن‌مان ایجاد می‌شود این است که: تابلو بورس کجاست و چطور می‌توانیم به آن دسترسی داشته باشیم؟ برای اینکه تابلو نمادهای مختلف بورس را بررسی کنید، باید وارد سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www.tsetmc.com شوید. سایت tsetmc یکی از مهم‌ترین سایت‌هایی است که بورسی‌ها باید با بخش‌های مختلف آن آشنا باشند. پس برای آموزش تابلوخوانی و توضیح بخش‌های مختلف آن باید به این سایت مراجعه کنیم.

این سایت، مرجع اطلاعات نمادهای بورسی است و تحت نظر سازمان بورس اداره می‌شود و از این رو معتبر است. معاملات روزانه‌ی سهام به همراه ریز جزئیات آن‌ها و اطلاعات کلی نمادها در این سایت درج می‌شود. یعنی لازم نیست حتما به صورت حضوری به ساختمان بورس مراجعه کنید. دسترسی به اطلاعات به صورت آنلاین برای همه‌ی افراد مقدور است. برای این کار به یک کامپیوتر یا موبایل و اینترنت نیاز دارید.

بخش اول تابلوخوانی: آشنایی با سربرگ‌های صفحه اصلی سایت tsetmc

• ۱- در یک نگاه
• ۲- شاخص ها
• ۳- قیمت ها
• ۴- عرضه و تقاضا
• ۵- ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی
• ۶- افزایش ها و تغییرات
• ۷- نمادهای مشمول تعلیق
• ۸- همه اطلاعات

آموزش تابلوخوانی موارد زیادی را در بر می‌گیرد. به همین خاطر تصمیم گرفتیم که این موارد را در سه بخش مجزا دسته‌بندی کنیم. بخش اول مربوط به صفحه‌ی اصلی سایت tsetmc است. مرور و آشنایی با این بخش‌ها خالی از لطف نیست و به ما در شناسایی سهام مناسب بسیار کمک می‌کند. برای شروع به تصویر زیر نگاه کنید.

با ورود به صفحه‌ی اصلی سایت بورس اوراق بهادار تهران، این صفحه را می‌بییند. اگر روی سربرگ بورس اوراق بهادار تهران که در تصویر با فلش قرمز مشخص شده است کلیک کنید صفحه‌ای را مشاهده خواهید کرد که چند سربرگ مهم در آن وجود دارد. این سربرگ‌ها را در تصویر می‌توانید با شماره ببینید. دقت کنید که سربرگ‌های دیگر مثل فرابورس هم تفاوت چندانی با این سربرگ ندارند و همگی حاوی اطلاعاتی کلی در مورد همان بازار هستند.

۱- در یک نگاه

در این سربرگ همان‌طور که از اسمش هم می‌توانیم بفهمیم، وضعیتی کلی را از بورس تهران می‌بینیم. وضعیت بازار، پیام‌های ناظر و نمادهای پرتراکنش از جمله اطلاعاتی هستند که در این بخش می‌توانیم آن‌ها را مشاهده کنیم. مثلا در وضعیت بازار می‌توانیم بفهمیم که آیا بازار بسته است یا باز است؛ وضعیت شاخص‌ها چطور است؛ ارزش بازار، ارزش معاملات و تعداد معاملات چقدر است.

پیام‌های ناظر را جلوتر بررسی می‌کنیم. در مورد نمادهای پرتراکنش هم می‌توانیم سهامی را ببینیم که تعداد معاملات آن‌ها بسیار زیاد بوده است. مثلا در ستون تعداد در این بخش می‌بییند که در نماد فسبزوار ۸,۰۲۱ معامله انجام شده است که حجم و ارزش ریالی این معاملات را هم در دو ستون بعدی خواهید دید. همینجا اولین نکته‌ی تابلوخوانی بورس را بیان می‌کنیم. اگر می‌بینید یک نماد که قبلا در این بخش دیده نمی‌شد، چند روز است که جزو نمادهای پرتراکنش است، باید آن را بررسی کنید. چرا که ممکن است در روزهای آینده خبرهایی در این نماد باشد. پس این بخش به شما کمک می‌کند سهامی را که ممکن است گزینه‌ی خوبی برای سرمایه‌گذاری باشد راحت‌تر پیدا کنید.

تمام این اطلاعات را در مورد فرابورس هم می‌توانیم ببینیم و بررسی کنیم. کافی است در آن سربرگ بالایی، به جای «بورس اوراق بهادار تهران»، روی سربرگ «فرابورس ایران» کلیک کنید.

۲- شاخص ها

این سربرگ شامل اطلاعات مختلفی است. اول از همه بهتر است در مورد شاخص بورس حرف بزنیم که به صورت شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن قابل بررسی است.

شاخص کل به ما نشان می‌دهد که آیا بازار به صورت کلی رو به رشد است یا در حال ریزش. شاخص کل سهام مختلف را با ضرایب مختلف می‌سنجد. یعنی از دید این شاخص، تمام سهام وزن یکسانی ندارند. بلکه ممکن است یک سهم وزن بیشتر و در نتیجه اثر بیشتری روی شاخص داشته باشد. اما در شاخص کل هم‌وزن تمامی نمادها وزن برابر دارند.

حالا این اطلاعات به چه دردی می‌خورند؟ وقتی هم شاخص کل و هم شاخص هم‌وزن مثبت باشند، می‌فهمیم که وضعیت کلی بازار صعودی است. وقتی هر دو شاخص منفی باشند می‌فهمیم بازار رشدی ندارد و ریزشی است. اما اگر شاخص کل منفی، و شاخص هم‌وزن مثبت باشد، می‌توان حدس زد که سرمایه‌گذاران سهام کوچک‌تر را هدف گرفته‌اند و پول‌شان را در آن سهام سرمایه گذاری کرده‌اند.

اگر شاخص کل مثبت باشد و شاخص هم‌وزن منفی، می‌فهمیم پول به سمت سهام بنیادی رفته است که چند سهم بزرگ و اثرگذارتر توانسته‌اند شاخص کل را مثبت کنند. البته باید احتمال دستکاری شاخص را با استفاده از معاملات بلوکی و کد به کد هم در نظر بگیریم. در تصویر بالا و در بخش تاثیر در شاخص می‌بینیم که فولاد تاثیری مثبت زیادی روی آن گذاشته است و شتران هم در سمت مقابل، اثر منفی داشته است.

در قسمت برترین گروه‌های صنعت، برترین گروه‌ها بر اساس ارزش معاملات مرتب شده‌اند. شاخص‌های صنعت هم نشان می‌دهند که هر شاخص چه تغییری داشته است. مثلا در تصویر بالا، شاخص وسایل ارتباطی سبز است و نشان از روند رو به رشد و صعودی در این صنعت دارد.

۳- قیمت ها

در این سربرگ انواع تغییرات قیمت را می‌توانیم ببینیم:

• بیشترین افزایش قیمت: با بررسی این بخش می‌فهمیم که بیشترین افزایش قیمت در کدام نمادها بوده است. یعنی نمادهایی را می‌بینیم که بیشترین درصد قیمت پایانی را داشته‌اند.
• بیشترین کاهش قیمت: این قسمت برعکس کادر قبلی است. یعنی در آن نمادهایی به نمایش در می‌آیند که درصد قیمت پایانی آن‌ها منفی است و به ترتیب از بیشترین منفی به کمترین منفی مرتب شده‌اند.
• افزایش آخرین قیمت به پایانی: نمادهایی را نشان می‌دهد که اختلاف بین آخرین معامله و قیمت پایانی آن‌ها زیاد است. یعنی قیمت آخرین معامله به میزان زیادی از قیمت پایانی بیشتر است. این مسئله نشان می‌دهد که خریداران در حال خرید این سهم در قیمت‌هایی بالاتر از قیمت پایانی هستند و سهم با توجه عمومی مواجه است.
• کاهش آخرین قیمت به پایانی: مربوط به نمادهایی است که آخرین قیمت آن‌ها به میزان زیادی از قیمت پایانی کمتر است. سهام این بخش ابتدا در قیمتی بالا حجم زیادی خورده‌اند ولی اکنون در حال معامله در قیمت‌های پایین هستند و ممکن است در روزهای بعد با کاهش قیمت مواجه شوند که البته برای فهمیدن این مسئله باید عوامل دیگری را هم مدنظر قرار دهیم.
• حق تقدم: این بخش مربوط به قیمت حق تقدم است که بر اساس بیشترین درصد آخرین معامله مرتب شده‌اند.

۴- عرضه و تقاضا

برترین تقاضاها در این صفحه شامل نمادهایی است که خریداران زیادی داشته‌اند و بیشترین حجم سفارش خرید در آن روز معاملاتی، در این سهام اتفاق افتاده است. برترین عرضه هم نمادهایی را نشان می‌دهد که فروش در آن‌ها بالا بوده است. یعنی بیشترین حجم سفارش فروش را داشته‌اند. البته اشتباه نکنید. این‌ها به آن معنا نیست که تمام سهامی که در این بخش قرار می‌گیرند حتما صف خرید یا فروش بوده‌اند.

۵- ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی

در این سربرگ می‌توانیم اطلاعات مربوط به ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی را از طریق سایت tsetmc تابلو خوانی کنیم.

این قسمت به وضعیت بازار مشتقه و اوراق بدهی مربوط است. آمار قراردادهای اختیار معامله، تقاضاها و عرضه‌های اختیار معامله، معاملات اختیار فروش تبعی، تقاضاها و عرضه‌های اختیار فروش تبعی، معاملات اوراق بدهی، تقاضاها و عرضه‌ی اوراق بدهی نیز در ادامه‌ی صفحه قابل دسترسی هستند.

بازار مالی پر از دارایی‌ها و ابزارهایی است که برای بسیاری از افراد ناشناخته است. اگر تازه وارد بازار بورس شده‌اید بهتر است اول با سازوکار بازار سهام معمولی آشنا شوید و سپس به سراغ مشتقات یا سایر ابزارها و امکانات این بازار بروید. بر همین اساس، توضیحات این بخش را در همین‌جا به پایان می‌بریم تا به سایر منوهای مهم این سایت بپردازیم.

۶- افزایش ها و تغییرات

این قسمت از تابلوخوانی بسیار مهم است. چرا که به ما کمک می‌کند اطلاعاتی را در مورد حجم معاملات، ارزش بازار و افزایش سرمایه به دست بیاوریم.

با کلیک روی باکس اول یعنی تعدیل قیمت، پنجره‌ای روی صفحه باز می‌شود که به شکل زیر است:

در بخش‌های بعدی در مورد تعدیل قیمت توضیح می‌دهیم. فعلا فقط این را بدانید که در این بخش می‌توانید تعدیل‌ها را ببینید. مثلا نماد وسپه را نگاه کنید. قیمت این نماد قبل از تعدیل ۷,۸۸۰ ریال بوده که بعد از تعدیل به ۶,۷۸۰ کاهش پیدا کرده است. با کلیک روی دکمه‌ی دریافت فایل اکسل می‌توانید این اطلاعات را در قالب فایل اکسل دریافت کنید.

باکس بعدی در این صفحه، مربوط به افزایش سرمایه است که با کلیک روی این پنجره، می‌توانید افزایش سرمایه نمادهای مختلف و تاریخ آن‌ها را مشاهده کنید.

در قسمت بعدی هم می‌توانید ببینید ارزش بازار کدام نمادها افزایش پیدا کرده است. در تصویر زیر می‌بینید که به عنوان مثال ارزش بازار نماد ومعادن بیش از ۹۲۷ هزار میلیارد ریال است که این ارزش بیش از ۲۷ هزار میلیارد ریال تغییر کرده است. می‌توانید این نمادها را مطابق آنچه در ادامه و در آموزش تابلوخوانی می‌گوییم رصد کنید و در صورتی که شرایط مناسبی دارند در مورد سرمایه گذاری روی آن‌ها تصمیم بگیرید.

در سه باکس دیگر هم بیشترین ارزش معامله، بیشترین حجم معامله و بیشترین کاهش ارزش بازار قابل مشاهده هستند.

۷- نمادهای مشمول تعلیق

در این قسمت از آموزش تابلوخوانی می‌توانیم سهام مشمول تعلیق، تعلیق شده یا تحت احتیاط را ببینیم. فهرست این نمادها در این منو قابل مشاهده هستند. می‌توانیم دلایل توقف و تعلیق نمادها را هم در این پنجره ببینیم. برای دسترسی به جزئیات بیشتر، بهترین مرجع سامانه کدال است.

۸- همه اطلاعات

و بالاخره در منوی همه اطلاعات می‌توانیم تمام شش بخش قبلی را یک‌جا و در کنار هم ببینیم تا یک دید کلی نسبت به وضعیت بازار بورس داشته باشیم. برای مشاهده‌ی این اطلاعات در مورد بازار فرابورس، کافی است در همان صفحه‌ی اصلی سایت tsetmc، به جای منوی بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران را انتخاب کنیم.

سایر منوهای این بخش عبارت‌اند از: بورس انرژی، شبکه کدال، صندوق‌های سرمایه گذاری و بورس کالا که هر کدام حاوی اطلاعات و آمارهای مختلفی از این بازارها هستند که بحث آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد.

بخش دوم تابلوخوانی: اطلاعات اصلی مربوط به هر نماد

• جستجوی نماد
• قیمت
• دامنه نوسان و بازه قیمتی
• خرید و فروش حقیقی و حقوقی
• آمار معاملات
• حجم مبنا و میانگین حجم ماه
• آخرین اطلاعات قیمت
• سود سهم
• ابزار
• سفارشات خرید و فروش
• نمودار قیمت و حجم
• مقایسه شرکت های گروه
• اطلاعیه
• سابقه معاملات

اگر منوهای بخش قبلی کمی برای‌تان گنگ و نامفهوم بود جای نگرانی نیست. در این بخش این مواردر ا با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهیم. برای اینکه آموزش تابلوخوانی را راحت‌تر پیش ببریم، بخش‌های مختلف تابلو بورس را با اعدادی که در تصویر زیر می‌بینید شماره‌گذاری کرده‌ایم.

1. قیمت
2. دامنه نوسان و بازه قیمت
3. خرید و فروش حقیقی و حقوقی
4. آمار معاملات
5. حجم مبنا و میانگین حجم ماه
6. آخرین اطلاعات قیمت
7. سود سهم
8. ابزار
9. سفارشات
10. نمودار قیمت و حجم
11. مقایسه شرکت‌های گروه
12. اطلاعیه
13. سابقه معاملات

در ادامه هر یک از این بخش‌ها را به صورت مجزا و مفصل توضیح می‌دهیم.

جستجوی نماد

هر سهم در بازار بورس با یک نماد منحصر به فرد شناخته می‌شود؛ چیزی مثل کد ملی. مثلا نماد خساپا مربوط به شرکت خودروسازی سایپاست. هر نماد صفحه یا به اصطلاح تابلو مخصوص به خودش را دارد. برای جستجوی نمادهای موردنظرتان مطابق عکس زیر در قسمت مشخص شده کلیک کنید و جستجو را انجام بدهید.

وقتی روی نام نماد موردنظرتان کلیک می‌کنید با صفحه‌ای مطابق زیر روبرو می‌شوید که پر از اطلاعات است.

موقع تابلوخوانی وقتی به صفحه‌ی نمادی در سایت بورس تهران مراجعه می‌کنید، نام شرکت و نماد آن را در بالای صفحه خواهید دید. در این تصویر، نام شرکت سایپا را می‌بینید که با نماد خساپا در بورس شناخته می‌شود. این نماد مربوط به بازار دوم بورس است که این اطلاعات در کنار نام نماد دیده می‌شود.

کنار نام نماد همیشه یک فلش شبیه صاعقه می‌بینید که یا قرمز است و یا آبی. اگر این علامت آبی رنگ باشد نشان می‌دهد که اینترنت شما مشکلی ندارد و می‌توانید سایت را بدون اختلال ببینید. گاهی این علامت قرمز است که نشان می‌دهد مشکلی در اتصال اینترنت‌تان وجود دارد.

اما به جز این گاهی یک علامت دیگر هم در کنار نماد می‌بییند. مثل همین علامتی که در تصویر بالا می‌بینید. وقتی روی این علامت‌ها کلیک کنید، پنجره‌ای رو نمودار باز می‌شود که حاوی اطلاعاتی است. در مورد این مثال خاص، ساپیا مشمول فرایند تعلیق است که در تصویر زیر می‌توانید ببینید.

با این مقدمه، به سراغ آموزش و بررسی بخش‌های مختلف تابلوخوانی می‌رویم.

قیمت

از آن‌جا که قیمت سهام در بازار بورس اهمیت زیادی دارد، چیدمان تابلو نمادها در بورس هم بر همین اساس انجام شده است. یعنی وقتی می‌خواهیم در بورس تابلوخوانی کنیم، صفحه‌ی هر نماد را که باز کنیم، اولین چیزی که در سمت راست صفحه می بینیم، قیمت است.

این بخش همان‌طور که در تصویر می‌بینید، شامل شش قیمت مختلف است که عبارت‌اند از:

• خرید: نشان‌دهنده‌ی بهترین قیمت سفارش خرید در هر لحظه است.
• فروش: نشان‌دهنده‌ی بهترین قیمت سفارش فروش در هر لحظه است.
• معامله: نشان‌دهنده‌ی قیمتی است که آخرین معامله‌ی سهم بر اساس آن انجام شده است. معمولا این قیمت را با عنوان قیمت آخرین معامله می‌شناسند.
• اولین: اولین قیمت معامله‌ی سهم در هر روز را نشان می‌دهد.
• پایانی: این قیمت، میانگین قیمت معاملات را در هر روز با توجه به حجم معاملات مشخص می‌کند. قیمت پایانی صفر تابلو را در روز بعد نشان می‌دهد. یعنی مشخص می‌کند که قیمت مجاز روز بعد در چه بازه‌ای نوسان خواهد کرد. در مورد قیمت پایانی کمی بیشتر در بخش بعدی توضیح می‌دهیم.
• دیروز: نشان‌گر قیمت پایانی سهم در روز گذشته است.

قیمت پایانی

یکی از مهم‌ترین مباحث آموزش تابلوخوانی در بورس به قیمت پایانی مربوط است. قیمت پایانی قیمتی است که بیشتر معاملات در آن قیمت انجام شده‌اند. فرض کنید ۱۰ معامله در یک سهام انجام شده است و ریزمعاملات به این شرح است:

• دو معامله در قیمت ۱,۰۰۰ تومان
• شش معامله در قیمت ۱,۰۳۰ تومان
• یک معامله در قیمت ۱,۰۵۰ تومان
• یک معامله هم در قیمت ۱,۰۱۰ تومان

بالاترین قیمت معامله ۱,۰۵۰ است اما بیشترین تعداد معاملات در قیمت ۱,۰۳۰ تومان انجام شده است. در نتیجه قیمت پایانی هم تمایل دارد به سمت ۱,۰۳۰ تومان حرکت کند. قیمت پایانی، میانگین موزون حجم و قیمت است. تمام سعی ما این است که قیمت خرید و فروش‌مان نزدیک به قیمت پایانی باشد.

پس قیمت پایانی با حجم معاملات در ارتباط است. هرچه حجم معاملات در یک محدوده‌ی قیمتی بیشتر باشد، قیمت پایانی هم دوست دارد به آن سمت حرکت کند. در بخش‌های بعد و پس از توضیح حجم مبنا بهتر می‌توانیم فلسفه‌ی قیمت پایانی را بفهمیم.

تابلوخوانی قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله

با توجه به اطلاعاتی که در این بخش وجود دارد می‌توانیم برخی از موارد مهم را در مورد سهام تحلیل و بررسی کنیم. برای درک بهتر این مسئله به دو حالت زیر توجه کنید:

• اگر در پایان جلسه‌ی معاملاتی قیمت آخرین معامله، از قیمت پایانی بالاتر باشد، نشان‌دهنده‌ی این است که سهام‌داران مشغول خریدن سهم هستند و استقبال خوبی از آن کرده‌اند. یعنی احتمال دارد که روند سهم در روز بعد صعودی باشد.
• اگر قیمت آخرین معامله از قیمت پایانی کمتر باشد، نشان می‌دهد که سهام‌داران می‌خواهند سهام خود را حتی در قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی (که بیشتر معاملات در آن انجام شده است) بفروشند. پس انتظار داریم روز بعد شاهد کاهش تقاضا باشیم.

مثال

حالا به سراغ نماد فارس می‌رویم تا قیمت آن را بررسی کنیم. تصویر زیر را ببینید.

تمام قیمت‌ها در این تصویر مشخص هستند. می‌بینید که قیمت خرید سهام فارس در این تصویر برابر است با ۱۰,۶۶۰ ریال. قیمت آخرین معامله هم ۱۰,۶۸۰ ریال است. دو عدد مقابل قیمت معامله با رنگ سبز نوشته شده‌اند. عدد اول یعنی ۳۰۰ ریال، مقدار تغییر قیمت آخرین معامله‌ی روز جاری را نسبت به روز قبل نشان می‌دهد. در این مثال قیمت آخرین معامله یعنی ۱۰,۶۸۰ ریال، ۳۰۰ ریال بیشتر از قیمت دیروز یعنی ۱۰,۳۸۰ است. عدد داخل قلاب، یعنی ۲.۸۹٪ هم درصد تغییر قیمت را نمایش می‌دهد. همین قضیه در مورد قیمت پایانی هم صدق می‌کند. دقت کنید که رنگ سبز به معنای افزایش است و رنگ قرمز به معنای کاهش.

در این تصویر، می‌بینید که قیمت آخرین معامله از قیمت پایانی بالاتر است. این مسئله به آن معناست که سهام‌داران در حال خرید این سهم به قیمتی بیش از صفر تابلو فردا هستند. پس این سهم در نظرشان ارزشمند است که دارند آن را در قیمتی بالاتر می‌خرند. پس می‌توان احتمال داد معاملات این نماد در روز بعد، مثبت باشد. اما در تابلوخوانی باید همیشه این را به خاطر بسپاریم که این قوانین نانوشته هستند و در مواردی ممکن است نقض شوند. به عنوان مثال اگر دیدید که قیمت آخرین معامله بیشتر از قیمت پایانی است، سریع خریدتان را انجام ندهید. چرا که باید عوامل دیگری را هم در نظر بگیرید و صرفا با مشاهده‌ی یک یا دو نشانه هرگز اقدامی انجام ندهید.

یک نکته‌ی کوچک هم در این بخش باقی می‌ماند و آن تنظیمات نمایش قیمت است که با فلش قرمز روی تصویر مشخص است. وقتی روی این فلش کلیک کنید، می‌توانید مطابق میل‌تان قیمت را به صورت سطری یا ستونی ببینید.

دامنه نوسان و بازه قیمتی

این بخش از تابلو نماد در بورس مربوط به دامنه نوسان است. دامنه نوسان، دامنه‌ی مجاز برای تغییر قیمت سهام را در هر روز نشان می‌دهد. یعنی برخلاف بازار ارز دیجیتال که ممکن است در یک روز ریزشی ۵۰ درصدی هم در آن ببینیم، در بورس ایران چنین مسئله‌ای وجود ندارد. سهام تنها به اندازه‌ی ۵±٪ اجازه‌ی نوسان دارند. یعنی قیمت یک سهم می‌تواند ۵٪+ افزایش پیدا کند و یا ۵٪- کم شود. قیمت معیار هم در این نوسان، همان قیمت دیروز است. در تابلو نمادهای بورس این قیمت با عنوان قیمت مجاز مشخص می‌شود.

بازه روز بیشترین و کمترین قیمت سهم را در آن روز نشان می‌دهد. بازه هفته و بازه سال هم به ترتیب نوسان قیمت سهم را در یک هفته و یک سال اخیر نشان می‌دهند. مثلا اگر امروز ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ باشد، بازه سال، کمترین و بیشترین قیمت سهم از ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد.

این نکته را هم در تابلوخوانی قیمت سهام به خاطرتان بسپارید که دامنه نوسان ممکن است تغییر کند و همیشه روی ۵±٪ باقی نماند. این مسئله به مصوبات شورای عالی بورس بستگی دارد و با توجه به شرایط مختلف ممکن است تغییر کند. مثلا دامنه نوسان صندوق قابل معامله ۱۰±٪ است. پس اگر می‌خواهید بدانید که بازه مجاز نوسان قیمت در بورس چقدر است، این قسمت از تابلو را بررسی کنید.

مثال

همان تصویر بالا را دوباره ببینید. قیمت مجاز به ما می‌گوید که در بهترین حالت قیمت سهم اجازه دارد تا ۱۰,۸۹۰ بالا برود. در بدترین حالت هم قیمت تا ۹,۸۷۰ کاهش پیدا می‌کند. اما بازه‌ی روز را ببینید. در این روز قیمت کمتر از ۱۰,۴۲۰ نبوده است و از این مقدار پایین‌تر نیامده است. با نگاه کردن به بازه هفته و بازه سال هم می‌توانید ببینید که سهم نسبت به هفته‌ی پیش یا سال پیش چقدر تفاوت قیمت داشته است.

کمترین و بیشترین قیمت بازه سال را باید به عنوان حمایت و مقاومت روانی سهم در نظر بگیریم. یعنی اگر در تصویر بالا سهم نزدیک به قیمت ۷,۹۵۰ ریال معامله می‌شود، انتظار داریم که این قیمت به عنوان حمایت عمل کند و سهم از آن‌جا رشد کند. اما از طرف دیگر انتظار داریم که قیمت ۱۴,۲۹۰ در جایگاه مقاومت عمل کند و اگر سهم در نزدیکی این قیمت معامله می‌شود، با ریزش و کاهش قیمت مواجه شود.

خرید و فروش حقیقی و حقوقی

بخش مهم دیگر در آموزش تابلوخوانی مربوط به خرید و فروش حقیقی و حقوقی است. اما چرا این بخش مهم است؟ مهم است چون حقوقی‌ها با توجه به درصد سرمایه و تعداد سهامی که در اختیار دارند، با حرکات‌شان می‌توانند تاثیرات زیادی روی قیمت سهام بگذارند. بارها شنیده‌ایم که می‌گویند: حقوقی سهم را خالی کرد؛ یا حقوقی خرید سنگین زد. پس از این جهت است که رفتار و خرید و فروش حقوقی‌ها برای ما مهم خواهد بود.

اما اصلا حقوقی کیست و چه فرقی با حقیقی دارد؟ حقوقی‌ها کسانی هستند که به عنوان نماینده‌ی یک شرکت یا نهاد در نظر گرفته می‌شوند. یعنی شرکت‌های ثبت‌شده‌ای که کد معاملاتی مخصوص به خود را دارند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها همگی می‌توانند نقش حقوقی را بازی کنند.

در این بخش از تابلو نمادهای بورس می‌توانیم ببینیم که حقیقی‌ها و حقوقی‌ها چه کرده‌اند. این آمار در قالب تعداد سهام، تعداد معاملات و درصد مشارکت هر یک منتشر و دسته‌بندی می‌شوند.

تابلوخوانی حقیقی ها و حقوقی ها در بورس

یکی از فنونی که در آموزش تابلوخوانی در بورس باید آن را یاد بگیریم، این است که بتوانیم بفهمیم از میان خریداران و فروشندگان، کدام‌شان قدرت‌مندتر هستند و می‌توانند سهم را کنترل کنند. تصویر زیر را نگاه کنید. یک ستون از اطلاعات مربوط به خرید و دیگری مربوط به آمار فروش است. در هر ردیف هم اطلاعات مربوط به حقیقی و حقوقی تفکیک شده است. ردیف اول مربوط به حجم خرید و فروش حقیقی‌ها و حقوقی‌هاست. در این تصویر می‌بینید که حجم خرید حقیقی‌ها ۶۷.۶۱۷ میلیون و حجم فروش آن‌ها ۶۷.۷۱۷ میلیون است. این اعداد را به صورت درصد هم می‌توانید در داخل پرانتز مشاهده کنید.

همین اطلاعات را در مورد حقوقی‌ها می‌توانید در ردیف پایین ببینید. مثلا می‌بینید که حقوقی‌ها در این روز مشخص، اصلا فروشنده نبوده‌اند. تعداد سهام رد و بدل شده از طرف افراد حقیقی و حقوقی هم فاکتور دیگری است که در این تصویر می‌توانید ببینید. در اینجا هم می‌بینید که حقوقی فقط یک سهم خریده و هیچ سهمی نفروخته است. بیشتر سهم خرید و فروش مربوط به معاملات حقیقی‌ها بوده است و حقوقی در این روز خاص، فعالیتی نداشته است.

اما تابلوخوانی معاملات حقیقی‌ها و حقوقی‌ها در بورس چه فایده‌ای دارد؟ جلوتر و در بخش پول هوشمند این قضیه را توضیح می‌دهیم. آن موقع می‌فهمید که اگر حقوقی سهامی را بفروشد همیشه هم نشانه‌‌ی بدی نیست و اتفاقا ممکن است همه چیز برعکس باشد.

آموزش محاسبه قدرت خریدار به فروشنده در تابلوخوانی بورس

داده‌های زیر را می‌توانیم از تابلو سهم که در تصویر بالا مشخص است به دست بیاوریم:

• حجم خرید حقیقی: ۶۷.۶۱۷ میلیون
• حجم فروش حقیقی: ۴۷۵
• تعداد خرید حقیقی: ۶۷.۷۱۷ میلیون
• تعداد فروش حقیقی: ۶۰۴

این نکته را به خاطرتان بسپارید که در محاسبه قدرت خریدار به فروشنده، کاری با خرید و فروش حقوقی‌ها نداریم. اگر حجم خرید حقیقی را بر تعداد خرید آن‌ها تقسیم کنیم، میانگین خرید توسط هر خریدار را به دست می‌آوریم.

۱۴۲,۳۵۱ = ۴۷۵ ÷ ۶۷,۶۱۷,۰۰۰ : میانگین خرید هر کد حقیقی

به همین ترتیب از تقسیم حجم فروش بر تعداد فروشندگان حقیقی هم میانگین فروش به دست می‌آید:

۱۱۲,۱۱۴ = ۶۰۴ ÷ ۶۷,۷۱۷,۰۰۰ : میانگین فروش هر کد حقیقی

خب، حالا از این اعداد و ارقام چه می‌فهمیم؟ در این مثال می‌فهمیم که هر کد حقیقی، به طور میانگین ۱۴۲,۳۵۱ سهم خریده است و ۱۱۲,۱۱۴ سهم فروخته است. حالا باید میانگین خرید هر کد حقیقی را بر میانگین فروش هر کد حقیقی تقسیم کنیم. اگر عدد حاصل بزرگ‌تر از یک باشد می‌فهمیم که خریداران قدرت خرید بیشتری داشته‌اند. ممکن است در تابلوی نمادی دیگر، این قضیه برعکس باشد. یعنی قدرت در اختیار فروشندگان باشد و هر کد حقیقی تعداد سهام بیشتری فروخته باشد.

اگر قدرت در اختیار خریداران باشد، می‌توانیم بفهمیم که سهم در شرایط فعلی با اقبال و توجه عمومی مواجه شده است. اگر هم فروشندگان قدرت داشته باشند می‌فهمیم که سهم در محدوده‌ای قرار گرفته است که قیمتش با کاهش مواجه شده است و فشار فروش زیاد است. در این مثال، خریداران حقیقی قدرت بیشتری دارند؛ چون حاصل تقسیم بزرگ‌تر از یک است.

آمار معاملات

این بخش از تابلوخوانی به آمار معاملات منتشر شده در سایت tsetmc مربوط است. این بخش چهار مولفه دارد که در تصویر زیر می‌توانید آن را ببینید.

• تعداد معاملات: نشان‌دهنده‌ی آن است که در آن روز چقدر معامله انجام شده است. این فاکتور استقبال از سهم را نشان می‌دهد ولی نمی‌توانیم سیگنال خاصی از آن بگیریم.
• حجم معاملات: میزان معاملات را بر اساس حجم آن‌ها نشان می‌دهد. یعنی این عدد تعداد سهام جابجا شده را نشان می‌دهد. مثلا ممکن است تعداد ۱۰ معامله انجام شده باشدکه طی این ۱۰ معامله، ۱۵۰۰ سهم جابجا شده باشد. حجم معاملات حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. به کمک مقایسه حجم معاملات با میانگین حجم ماه می‌توانیم بفهمیم که سهم دارد بیشتر از میانگین ماهیانه‌اش معامله می‌شود یا کمتر از آن که این مسئله خودش می‌تواند سیگنال‌های مهمی را صادر کند. بعدا به این مسئله می‌پردازیم.
• ارزش معامله: از ضرب کردن تعداد معاملات در قیمت‌های آن‌ها می‌توانیم به ارزش معاملات پی ببریم. این مولفه ارزش کل معاملات و خرید و فروش‌های یک سهم در یک روز را روی تابلو نشان می‌دهد.
• ارزش بازار: اگر تعداد کل سهام شرکت را در قیمت پایانی ضرب کنیم، می‌توانیم ارزش بازار آن را به دست بیاوریم. یعنی می‌توان فهمید که کل سهام این شرکت با توجه به آخرین قیمت پایانی روز، چقدر می‌ارزد.

مثال

تصویر بالا را دوباره ببینید. ۳۵۹ معامله در یک روز انجام شده است. در این ۳۵۹ معامله ۲.۸۳ میلیون برگه سهم جابجا شده است. ما ریزمعاملات را اینجا نمی‌بینیم. اما ممکن است طی یک معامله فقط ۱۰۰ سهم جابجا شده باشد ولی طی معامله‌ای دیگر، ۱۰۰,۰۰۰ سهم جابجا شده باشد.

ارزش معاملات ۱۵.۷۹۵ میلیارد بوده است که در واقع ارزش ریالی معاملات را نشان می‌دهد. این قیمت را می‌توان به صورت حدودی از ضرب کردن حجم معاملات آن روز در قیمت پایانی به دست آورد. اما چون معاملات در قیمت‌های متفاوت و مختلفی انجام می‌شوند نمی‌توان ارزش دقیق معاملات را از این بخش و به این ترتیب محاسبه کرد.

حجم مبنا و میانگین حجم ماه

این بخش نیز در تابلوخوانی و آموزش آن بسیار مهم است. بیایید قسمت‌های مختلف این قسمت را با هم بررسی کنیم.

• تعداد سهام: تعداد کل سهام یک شرکت را در بورس نشان می‌دهد. این عدد می‌تواند نشان بدهد که چه تعداد از سهام شرکت در دست معامله‌گران در حال مبادله است.
• حجم مبنا: حجم مبنا نشان می‌دهد که حجم معاملات حداقل باید چقدر باشد تا تغییرات قیمت به صورت تمام و کمال روی قیمت پایانی اثر بگذارد. فرض کنید حجم مبنای یک سهم ۱,۰۰۰ است. این یعنی باید حجم معاملات دست‌کم ۱,۰۰۰ باشد تا تغییرات ناشی از معاملات و قیمت، روی قیمت پایانی اثر بگذارد. هر چه حجم معاملات کمتر از ۱,۰۰۰ باشد، درصد اثرگذاری آن روی قیمت پایانی هم به همان میزان کمتر است. این فاکتور برای این طراحی شده است که از تغییر دادن قیمت پایانی سهام با مبلغ خیلی کم جلوگیری شود.
• سهام شناور: درصدی از سهام شرکت را نشان می‌دهد که در اختیار سهامداران خرد است و میزان آن کمتر از ۱٪ است. سهامداران خرد نوسانات زیادی را در سهم به وجود می‌آورند. هرچه میزان درصد شناوری یک سهم کمتر باشد نوسانات آن سهم کمتر است. به همین دلیل نوسان قیمت منطقی‌تر خواهد بود و قیمت‌گذاری‌ها واقعی‌تر هستند. از طرف دیگر وقتی میزان شناوری سهام کم باشد، قابلیت نقدشوندگی هم کمتر است. چرا که تعداد سهام کمتری دست مردم است و عرضه و تقاضای کمتر، برابر است با نقدشوندگی کمتر. نقدشوندگی یعنی اینکه هروقت خواستید سهام‌تان را بفروشید، مشتری‌هایی باشند که بخواهند سهام‌تان را بخرند. هرچه تعداد این مشتریان در سهم زیادتر باشد، نقدشوندگی هم بیشتر می‌شود. شناوری معقول بین ۲۰ تا ۳۰٪ است و کمتر از این مقدار خوب نیست.
• میانگین حجم ماه: مشخص می‌کند در ماه گذشته به طور میانگین روزانه چند سهم جابجا شده و حجم معاملات چقدر بوده است.

آخرین اطلاعات قیمت

در بخش آخرین اطلاعات قیمت، می‌توانیم بفهمیم که آخرین معاملات سهم چه زمانی بوده است و از وضعیت کنونی آن هم باخبر می‌شویم. مثلا ممکن است وضعیت سهمی مجاز باشد، یا مجاز-محفوظ.

می‌بینید که در این تصویر، آخرین اطلاعات قیمت سهم مربوط به پایان جلسه‌ی معاملاتی است. می‌دانیم که ساعت شروع معاملات از ۹ صبح است و تا ۱۲:۳۰ دقیقه ادامه دارد. در مورد وضعیت هم در این تصویر می‌بینیم که، وضعیت سهام مجاز است و می‌شود به شکل مرسوم و متداول آن را خرید و فروش کرد. یکی از مباحث آموزش تابلوخوانی در بورس مربوط به وضعیت نمادهاست. به جز وضعیت مجاز، وضعیت‌های زیر نیز ممکن است در نمادها مشاهده شوند:

• مجاز – محفوظ: این وضعیت نشان می‌دهد که سهم بعد از توقف در حال بازگشایی است. در این شرایط سهام‌داران سفارش خود را به سیستم ارسال می‌کنند ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود.
• مجاز – متوقف: وقتی نمادها به هر دلیلی متوقف می‌شوند، وضعیت‌شان به مجاز – متوقف تغییر می‌کند. در این حالت نه سفارشی ثبت می‌شود و نه معامله‌ای انجام می‌شود.
• ممنوع: نماد بسته است و نمی‌شود در آن معامله کرد ولی به زودی باز خواهد شد. این وضعیت مدت کمی طول می‌کشد.
• ممنوع – محفوظ: قبل از آنکه وضعیت سهم به مجاز – محفوظ تغییر کند، اول به حالت ممنوع – محفوظ در می‌آید. در این وضعیت هم نه معامله‌ای انجام می‌شود و نه سفارشی ثبت می‌شود.
• ممنوع- متوقف: نماد بسته و غیرقابل معامله است و بازگشایی نماد به روزهای آینده موکول خواهد شد.

سود سهم

سه فاکتور مهم در تحلیل بنیادی سهام که عبارت‌اند از نسبت P/E ،P/S ،EPS در این بخش قابل دسترسی هستند. در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

EPS

EPS سود خالص هر سهم را به ازای هر برگه سهام نشان می‌دهد. وقتی سود خالص را (بعد از کسر مالیات) بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، EPS به دست می‌آید. البته نیازی نیست ما این کار را انجام دهیم. در تابلو نمادهای مختلف می‌توانیم این عدد را ببینیم که سازمان بورس آن را از قبل محاسبه کرده است. برای محاسبه این معیار باید به صورت سود و زیان مراجعه کرد. این صورت عملکرد شرکت را طی یک دوره‌ی سه‌ماهه بررسی می‌کند. هرچه عدد EPS بزرگ‌تر باشد نشان می‌دهد که یا قیمت سهم بالاست یا سود آن کم بوده است که حاصل کسر عددی بزرگ است. وقتی هم که EPS منفی باشد، نشان می‌دهد شرکت زیان‌ده است و قیمت سهم از سود آن کمتر است؛ یعنی کسری داریم که مخرج آن بزرگ‌تر است.

P/E

این فاکتور ارزش ذاتی سهام را نشان می‌دهد. وقتی قیمت فعلی سهم را بر سود هر سهم یا همان EPS تقسیم کنیم، نسبت P/E به دست می‌آید. این نسبت نشان می‌دهد که فرد سرمایه‌گذار در ازای هر ریال بازدهی که قرار است از سهم به دست بیاورد، چقدر حاضر است بپردازد. به طور کلی P/E کمتر بهتر است ولی نمی‌توان هر P/E پایین را خوب دانست و مقادیر بالا را منفی تلقی کرد. این نسبت معمولا با توجه به انتظارات سهامداران بالاتر می‌رود و تغییر می‌کند. اما گاهی پیش می‌آید که بدون آنکه هیچ خبر بنیادی در سهم باشد این نسبت بالا می‌رود. در این شرایط باید حواس‌تان را جمع کنید؛ چرا که ممکن است حباب بورس تشکیل شود. این پدیده وقتی اتفاق می‌افتد که فاصله‌ی بین قیمت و ارزش سهم زیاد می‌شود.

P/S

نسبت قیمت بازار هر سهم به فروش آن را با نسبت P/S نشان می‌دهند. یعنی اگر میزان کل فروش شرکت را بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، می‌توانیم فروش به ازای هر سهم را به دست بیاوریم. بعد از آن هم قیمت بازار را تقسیم بر این عدد می‌کنیم.

سایت tsetmc این عدد را برای ما محاسبه کرده و ما در تابلوخوانی از آن استفاده می‌کنیم. اما چطور باید این کار را انجام بدهیم؟ مثال زیر همه چیز را مشخص می‌کند.

مثال

این قسمت از تابلوخوانی معمولا هم مورد توجه تحلیل‌گران تکنیکال است و هم بنیادی‌ها. در تصویر بالا EPS مثبت است و برابر است با ۲۷۱. این یک امتیاز مثبت است اما نمی‌توانید با نگاه کردن تنها به یک عدد حدس بزنید و بفهمید که آیا عملکرد یک نماد خوب بوده یا نه. بهتر است به سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران (کدال) به آدرس https://www.codal.ir/ مراجعه کنید و EPS های دوره‌های مختلف را با هم بررسی کنید. به این ترتیب می‌توانید بفهمید که روند سودسازی شرکت چطور بوده است.

در مورد P/E می‌توانیم این نسبت را با P/E گروه مقایسه کنیم. معمولا سهامداران انتظار دارند P/E شرکت به P/E‌ گروه نزدیک شود. این فاکتور یکی از معیارهای ارزنده بودن سهم را نشان می‌دهد و به ما نشان می‌دهد که چقدر طول می‌کشد که اصل سرمایه برگردد و به میزان اصل سرمایه سود کنیم. آخرین مرحله‌ی تحلیل بنیادی را معمولا به بررسی P/E اختصاص می‌دهند.

درست است که گفتیم P/E پایین بهتر است اما این مسئله وحی منزل نیست! بلکه باید فاکتورهای دیگر را هم بررسی کرد. وقتی P/E شرکت از P/E گروه پایین‌تر باشد، سهم تمایل دارد به سمت آن حرکت کند. برای اینکه این اتفاق بیفتد یا باید قیمت سهم افزایش پیدا کند یا اینکه سودآوری آن کاهش پیدا کند که نکته‌ای منفی است. اگر هم P/E سهم بیشتر از P/E گروه باشد که یا باید قیمت سهم پایین بیاید یا سودآوری شرکت بالا برود که افزایش سودآوری برای سهامدار مناسب است. بهترین حالت سرمایه‌گذاری این است که P/E شرکت از گروهش پایین‌تر باشد و البته سودآوری آن هم در حال افزایش باشد که در این تصویر چنین نیست. باز هم تاکید می‌کنیم که تنها با نگاه کردن به یک نسبت نمی‌توانیم بفهمیم که آیا سهمی ارزندگی دارد یا نه.

ابزار

این بخش از جمله بخش‌هایی است که در آموزش تابلوخوانی معمولا مهجور می‌ماند و کمتر به آن توجه می‌شود. اما بهتر است در اینجا اشاره‌ای کوتاه به آن داشته باشیم. این قسمت از تابلو بورس شامل پنج گزینه است که می‌توانیم با کلیک روی هر کدام، آن بخش را مخفی کنیم یا نمایش دهیم. مثلا اطلاعیه‌های سهام معمولا به صورت پیشفرض مخفی هستند و اگر دوست داشته باشید می‌توانید آن را به حالت نمایش در بیاورید.

به جز این، می‌توانید این پنج گروه را که در تصویر می‌بینید با حرکت ماوس جابجا کنید و چیدمان اطلاعات را مطابق سلیقه‌تان تغییر بدهید.

سفارشات خرید و فروش

این قسمت مربوط به دفتر سفارشات سهام است. یعنی نشان می‌دهد که چه سفارش‌هایی با چه حجم و قیمتی در تابلو هر نماد ثبت شده‌اند. این قسمت به دو بخش تقسیم می‌شود؛ یکی خرید و دیگری فروش.

سفارشات خرید

قسمت خرید که در سمت راست تصویر با رنگ آبی مشخص است، شامل تعداد، حجم و قیمت خرید است. ستون‌های این بخش بر اساس بالاترین قیمت خرید مرتب می‌شوند. یعنی اگر یک سفارش داشته باشیم با قیمت ۲,۰۰۰ تومان و قیمت سفارش دیگر ۱,۸۰۰ تومان باشد، سفارش ۲,۰۰۰ تومانی در بالای لیست قرار می‌گیرد. با نگاه به هر سطر این جدول می‌فهمیم که چه تعداد سفارش با چه حجمی و در چه قیمتی برای خرید ثبت شده‌اند.

در مورد اولویت‌بندی اشخاص هم باید بگوییم که این مسئله بر اساس زمان ثبت درخواست تنظیم می‌شود. یعنی اگر دو نفر هر دو در بالاترین قیمت سفارش‌شان را ثبت کنند، کسی که زودتر این کار را انجام داده باشد اولویت بالاتری دارد. این رتبه‌بندی به صورت خودکار توسط پلتفرم معاملاتی انجام می‌شود.

سفارشات فروش

دقیقا هر چیزی که برای سفارش خرید گفتیم، برای سفارش فروش هم صادق است. این بخش را می‌توانید در سمت چپ با رنگ قرمز ببینید. ستون‌های این بخش بر اساس پایین‌ترین قیمت فروش مرتب می‌شوند. طبیعی است که فروشنده‌ها برای اینکه بتوانند سهام خود را بفروشند باید قیمت‌های پایین‌تری ثبت کنند تا برای خریدار جذاب باشد. هرچه قیمت پایین‌تر باشد، شانس فروش بالاتر است. همین مسئله در مورد خرید هم معنا دارد. یعنی هرچه قیمت پیشنهادی خرید بیشتر باشد، مشخص است که فروشنده تمایل دارد با آن خریدار معامله کند. پس حواس‌تان به تفاوت بیشترین و کم‌ترین قیمت در سفارش‌های خرید و فروش باشد.

به طور کلی خرید یا فروش وقتی انجام می‌شود که به ازای قیمت خرید، سفارش فروشی با همان قیمت وجود داشته باشد. وقتی این اتفاق بیفتد، معامله به صورت خودکار انجام می‌شود و آن سفارش به صورت تکمیل شده در می‌آید. در انتها هم از فهرست سفارش‌های باز خارج می‌شود.

صف خرید و صف فروش

به کمک تابلوخوانی سفارشات خرید و فروش در سایت tsetmc، می‌توانیم به صف خرید و فروش هم پی ببریم. وقتی سهمی در صف خرید قفل می‌شود، یعنی هیچ فروشنده‌ای در سهم نیست و قسمت فروش آن غیرفعال می‌شود. در این حالت همه می‌خواهند این سهم را بخرند. برعکس وقتی صف فروش در سهمی تشکیل می‌شود، بخش سفارشات خرید غیرفعال خواهد بود. یعنی تعداد فروشندگان سهم زیاد است و خریداران کمی در آن وجود دارد.

معمولا می‌گویند در صف خرید سهمی نخرید و در صف فروش سهم‌تان را نفروشید. اما این مسئله همیشه هم صحیح نیست. این مسئله مستلزم آن است که بدانید بهترین زمان معامله سهام چه موقع است. مثلا وقتی سهم صف خرید است ولی روند بازار هم صعودی است، خرید کردن در صف خرید عاقلانه به نظر می‌رسد. ولی ممکن است صف خرید داشته باشیم و روند کلی بازار نزولی باشد. به جز این مسئله باید رفتار سهم را هم بشناسیم و اهداف آن را هم شناسایی کنیم.

نکاتی در مورد صف خرید و فروش

می‌توانیم با بررسی دو شرط، بفهمیم که احتمال ادامه داشتن صف خرید چقدر است. این دو شرط کدام‌اند؟

1. اگر حجم سفارشات صف خرید، بزرگ‌تر یا مساوی میانگین حجم ماه باشد، می‌توانیم احتمال بدهیم که این صف خرید در روزهای آینده هم ادامه خواهد داشت و به این راحتی قابل جمع شدن نیست.
2. اگر حجم سفارشات خرید سه یا چهار برابر حجم مبنا باشد، انتظار داریم که صف خرید هم‌چنان پابرجا بماند.

در صف خرید یا فروش، هر چقدر زودتر سفارش‌تان را ثبت کنید، در ابتدای صف قرار می‌گیرید. برای اینکه در این صف جایگاه بهتری داشته باشید باید به سرخطی زدن متوسل شوید. یعنی باید به محض شروع جلسه‌ی معاملاتی، سفارش‌تان را ثبت کنید. اما اگر دیدید در صف خرید جایگاه خوبی ندارید و باید مدتی طولانی منتظر بمانید تا نوبت‌تان شود، بهتر است از خیر این صف بگذرید. چون باید منتظر بمانید تا حجم بالایی از سهم جابجا شود تا نوبت به شما برسد. به همین خاطر احتمال می‌رود این صف خرید در روز بعد ادامه پیدا نکند.

اردر ترس یا اردر فیک در تابلوخوانی بورس

حالا می‌خواهیم ببینیم بررسی این سفارش‌ها چه فایده‌ای دارد و در تابلوخوانی چطور می‌توانیم از آن استفاده کنیم. در این خصوص باید حواس‌مان به اردر ترس باشد. در سایت tsetmc سفارش‌های خرید و فروش تا پنج ردیف قابل مشاهده هستند. حالا فرض کنید یک سهامدار برای اینکه بقیه را بترساند، در ردیف پنجم، یک اردر با حجم بالا بگذارد. خریداران وقتی این اردر فروش را می‌بینند، می‌ترسند قیمت سهم کاهش پیدا کند و سریع سهم‌شان را می‌فروشند تا ضرر نکنند. از آن سمت هم، فروشنده‌ای که اردر فیک را ثبت کرده است سریعا سهام این افراد را می‌خرد. به همین راحتی و با اردر ترس ممکن است سهام را در قیمت‌های پایین از دست سهام‌داران خارج کنند.

اما چطور بفهمیم یک اردر فیک است؟ باید تابلو را به دقت بررسی کنیم. اردرهای فیک به محض اینکه به ردیف اول سفارش می‌رسند، سریع ویرایش می‌شوند. به این ترتیب دوباره به جایگاه‌های پایین‌تر می‌روند. چرا که فروشنده واقعا قصد فروش ندارد. بلکه فقط برای ترساندن بقیه و جمع کردن سهام آن‌ها دست به چنین اقدامی می‌زند.

برعکس این قضیه نیز اتفاق می‌افتد. یعنی وقتی که خریداری با حجم بالا یک اردر حمایتی می‌گذارد که بقیه فکر کنند یک خرید عمده قرار است اتفاق بیفتد. تابلوخوانی به ما کمک می‌کند فریب این مسائل و سفارش‌های فریب‌کارانه را نخوریم. هرچند سازمان بورس هر از چند گاهی قوانینی را برای مقابله با این مسائل تصویب می‌کند. پس همیشه حواس‌تان به اخبار و تغییرات روی تابلو باشد.

نمودار قیمت و حجم

این بخش نموداری را نشان می‌دهد که محور افقی آن به حجم معاملات مربوط است و در محور عمودی، قیمت سهم را داریم. میله‌هایی آبی رنگی که در تصویر می‌بینید، حجم معاملات را نشان می‌دهند. هرچه ارتفاع این میله‌ها بیشتر باشد، می‌فهمیم که حجم هم بیشتر است.

در سمت دیگر روی محور عمودی یا قیمت هم استوانه‌هایی را مشاهده می‌کنیم که سیاه و سفید هستند و میله‌هایی از بالا و پایین آن‌ها خارج شده‌اند. این استوانه‌های سیاه و سفید به اصطلاح کندل یا شمع نام دارند که برگرفته از نمودار کندل استیک ژاپنی هستند. هر شمع می‌تواند نشان‌گر یک دقیقه، پنج دقیقه، یک ساعت و یا حتی یک روز و بیشتر باشد. این مسئله بستگی به این دارد که در چه بازه‌ی زمانی یا تایم فریمی می‌خواهیم نمودار را تحلیل کنیم. در اینجا به طور پیش‌فرض هر کندل، دو دقیقه را نشان می‌دهد.

استوانه‌ی سفید کندل صعودی را نشان می‌دهد. یعنی اینکه قیمت طی آن بازه‌ی زمانی رشد کرده است. قسمت پایینی بدنه‌ی کندل، قیمتی را نشان می‌دهد که سهم در آن قیمت باز شده است. قسمت بالایی کندل هم قیمت بسته شدن سهم را نشان می‌دهد. خطی که از پایین کندل خارج می‌شود کمترین قیمتی را نشان می‌دهد که سهم در آن بازه به خود می‌بیند. خطی که از بالای کندل خارج می‌شود هم نشان می‌دهد که بیشترین قیمت سهم در آن بازه‌ی زمانی چقدر بوده است.

کندل‌های سیاه هم نشان‌گر این هستند که سهم افت قیمت داشته است. سطح بالایی استوانه، قیمتی است که سهم در آن باز شده است. سطح پایینی هم قیمتی را نشان می‌دهد که سهم در آن بسته شده است. میله‌ی پایینی کم‌ترین قیمت در طی بازه‌ی زمانی و میله‌ی بالایی بیشترین قیمت سهم را در این بازه نشان می‌دهد. این میله‌ها را اصطلاحا سایه یا دم می‌نامند.

تابلوخوانی و نمودار قیمت

نمودار قیمت در تابلو نمادهای بورس وضعیت کلی سهم را در یک روز نشان می‌دهد. مثلا در تصویر بالا می‌بینیم که در محدوده‌ی ۱۰:۲۷ بالاترین قیمت سهم ثبت شده است. این مسئله را می‌توانیم از روی کندل‌هایی که به سمت بالا تشکیل شده‌اند بفهمیم. هم‌چنین در ساعات پایانی هم فشار فروش بیشتر بوده و سهم با افت قیمت مواجه شده است. شیب نزولی نمودار قیمت این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد. در سمت راست تصویر مشخص است که این شیب منفی است و ما می‌توانیم با نگاه کردن به آن از پایین آمدن قیمت در ساعات پایانی بازار باخبر شویم.

آموزش الگوی تیک در تابلوخوانی

تابلوخوانی در بورس به ما کمک می‌کند تا برخی از حرکات و رفتارها را در بازار پیش‌بینی کنیم. بر همین اساس یک الگوی معروف را معرفی می‌کنیم که می‌تواند در بررسی سهام به ما کمک کند. این الگو تیک نام دارد که یا به شکل صعودی ظاهر می‌شود و یا به صورت نزولی و معکوس. در این الگو سهم ابتدا در قیمت اولیه بازگشایی می‌شود. اما در ادامه قیمت کم می‌شود و سپس رشد می‌کند تا جایی که از قیمت اولیه هم بیشتر می‌شود. پس در بررسی الگوی تیک سه قیمت برای‌مان اهمیت دارد. این سه قیمت را می‌توانید در سربرگ سابقه معاملات ببینید. در تصویر زیر می‌بینیم که چطور می‌توانیم به این سه قیمت دسترسی پیدا کنیم.

برای یافتن الگوی تیک، باید دنبال آن باشیم که اولین قیمت بیشتر از کمترین قیمت و کمتر از بیشترین قیمت باشد. ساختار این الگو به این صورت است که بازیگر سهم در ابتدا بخشی از سهامش را عرضه می‌کند تا فشار فروش را بالا ببرد. سپس وقتی که فروشندگان سهم زیاد می‌شود، شروع به خرید می‌کند و سهم را جمع می‌کند. در نتیجه با افزایش خرید، قیمت‌ها هم افزایش پیدا می‌کند. به طوری که قیمت آخرین معامله از قیمت اولین معامله فاصله‌ی زیادی می‌گیرد.

اما باید دقت کنید الگوی تیک باید در محدوده‌های حمایتی سهم تشکیل شود. در غیر این صورت اعتبار چندانی نخواهد داشت و قابل استناد نخواهد بود. هم‌چنین باید حجم معاملات نیز در هنگام تشکیل این الگو بالا باشد. در تصویر زیر می‌توانید نمونه‌ای از این الگو را مشاهده کنید.

ممکن است این الگو به صورت برعکس هم دیده شود که در آن صورت به آن الگوی تیک معکوس گفته می‌شود. برخلاف الگوی تیک صعودی، تشکیل الگوی تیک معکوس نشانه‌ی خوبی نیست و با مشاهده‌ی این الگو باید منتظر ریزش قیمت سهم باشیم.

مقایسه شرکت های گروه

در این بخش از آموزش تابلوخوانی می‌توانیم نگاهی کلی نسبت به صنعتی داشته باشیم که سهم موردنظرمان در آن بخش فعالیت می‌کند. مثلا اگر داریم نمادی را در گروه فلزات اساسی بررسی می‌کنیم، این بخش سایر شرکت‌های فعال در این گروه را به ما نشان می‌دهد. اطلاعات این بخش شامل نماد، آخرین قیمت و درصد تغییر، قیمت پایانی و درصد تغییر، تعداد، حجم و ارزش است. هم‌چنین در سمت چپ هر ردیف نمودار ۳۰ روزه‌ی سهام را می‌بینیم که به ما در یک نگاه نشان می‌دهد وضعیت قیمت سهم در یک ماه گذشته چطور بوده است.

مثلا در تصویر بالا شرکت‌های گروه خودروسازی را می‌بینید. مشخص است که تقریبا بیشتر شرکت‌های این گروه، یک روز منفی را تجربه کرده‌اند و در این میان تنها چند سهم رشد کرده‌اند. اگر به نمودارهای یک ماهه‌ی سه نماد اول توجه کنید می‌بینید که تقریبا هر سه تای آن‌ها حرکتی مشابه داشته‌اند و مثل هم رفتار کرده‌اند. این نمودارها رفتار سهم را در یک نگاه و طی یک بازه‌ی ۳۰روزه به ما نشان می‌دهند.

اطلاعیه

اطلاعیه‌ها هم در تابلو بورس قابل مشاهده هستند. این اطلاعات شامل مواردی همچون افشای اطلاعات بااهمیت الف و ب، صورت های مالی، اطلاعیه‌های مجامع و افزایش سرمایه و … هستند که البته به شکلی کامل‌تر در سایت کدال در دسترس هستند. با کلیک روی هر سطر می‌توانیم تاریخ ارسال و انتشار اطلاعیه را ببینیم و اطلاعیه‌ها را با فرمت PDF دانلود کنیم. 

سابقه معاملات

این بخش از تابلوی هر نماد، شامل اطلاعات چند روز معاملاتی اخیر است.

در هر سطر روی تاریخ که کلیک کنیم وارد صفحه‌ای دیگر می‌شویم که چند بخش دیگر دارد و سابقه نماد را در آن روز معاملاتی نشان می‌دهد.

وقتی وارد این صفحه می‌شویم، دو نوار لغزنده در بالای صفحه می‌بینیم با عنوان زمان و ثانیه. این دو نوار لغزنده به ما کمک می‌کنند فیلمی از معاملات را ببینیم. یعنی وقتی این نوار را جابجا می‌کنیم می‌فهمیم که در آن تاریخ و در یک ساعت و دقیقه و ثانیه‌ی خاص چه معاملاتی در سهم انجام شده است. اطلاعات مربوط به قیمت‌ها و سفارش‌ها هم با توجه به این زمان تغییر می‌کنند. انگار که داریم در همان روز معاملات را به صورت زنده نگاه می‌کنیم. شما هم هر زمانی را که می‌خواهید بررسی کنید، نوارهای لغزنده را روی همان زمان تنظیم کنید و ریزمعاملات را ببینید.

در منوی بالای صفحه با کلیک روی سربرگ معاملات، ریز معاملات سهم را در همان روز می‌توانیم ببینیم. هم‌چنین با انتخاب سربرگ حجم-قیمت هم می‌توانیم بفهمیم که سهم در چه حجمی و در چه قیمت‌هایی به چه تعداد معامله شده است. مثال زیر بهتر کمک می‌کند تا این موارد را آموزش ببینیم.

سربرگ در یک نگاه

فرض کنید که می‌خواهیم معاملات نماد حکشتی را در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۴۰۰ ببینیم. برای این کار مطابق آنچه در بالا گفتیم به قسمت معاملات می‌رویم. مجددا تصور کنید که می‌خواهیم وضعیت سهام را در ساعت ۹:۳۰ ببینیم. برای این کار به کمک همان دو نوار لغزنده، زمان را تنظیم می‌کنیم. تصویر زیر را ببینید تا بهتر متوجه این مسئله شوید.

می‌بینید که در ساعت ۹:۳۰ آخرین قیمت سهم ۱۱,۴۵۰ ریال و قیمت پایانی ۱۱,۵۱۰ ریال بوده است. اما نمودار را که ببینید متوجه می‌شوید که این نماد در ادامه تا انتهای بازار صف خرید بوده است. هر سهمی را که انتخاب کنید همین‌طور می‌توانید معاملات آن را بررسی کنید. یکی از بهترین راه‌های آموزش تابلوخوانی و یادگیری آن این است که تمام این موارد را روی یک سهم مشخص بررسی کنید و نکات مختلف را از همین بررسی‌ها یاد بگیرید.

البته اگر در گوشه‌ی بالای سمت چپ تصویر گزینه‌ی خودکار را فعال کنید، زمان به صورت خودکار می‌گذرد و مثل این است که دارید بازار را به صورت زنده دنبال می‌کنید. دقت کنید که وقتی دارید سهم را در زمان مشخصی نگاه می‌کنید، سفارش‌های خرید و فروش هم مطابق همان بازه‌ی زمانی تغییر می‌کنند. یعنی وقتی نوار لغزنده را جابجا می‌کنید، این اطلاعات نیز عوض می‌شوند. در کادر پایین این قسمت هم، می‌توانید فهرست سهامداران سهم را قبل از شروع معاملات آن روز بررسی کنید.

سربرگ معاملات

می‌توانیم در سربرگ معاملات همین سهم ببینیم که در هر زمان چه حجمی در چه قیمتی جابجا شده است. در این نماد ۲,۷۰۶ معامله داشتیم که زمان دقیق هر کدام را می‌توانیم اینجا ببینیم.

مثلا سفارش شماره ۲,۷۰۰ را ببینید که در ساعت ۱۲:۲۹:۵۴ انجام شده است. در این سفارش شاهد جابجایی ۷,۵۰۰ سهم در قیمت ۱۲,۰۹۰ هستیم.

سربرگ حجم – قیمت

سربرگ بعدی یعنی حجم – قیمت هم اطلاعات جالبی به ما می‌دهد. تصویر زیر را ببینید.

حالا سوال اینجاست که چطور می‌توانیم این اطلاعات را به کمک تابلوخوانی در بورس تفسیر کنیم؟ مثلا سطر اول را نگاه کنید. در ساعت ۹:۱۵:۱۲ اولین بار سهم در قیمت ۱۱,۳۰۰ ریال معامله شده است. آخرین معامله سهم در این قیمت به ساعت ۹:۱۵:۱۲ برمی‌گردد. در مجموع هم ۱۷,۵۳۴ سهم در این قیمت معامله شده است. تمام سطرها را می‌شود همین‌طور تفسیر کرد. در این تصویر می‌بینیم که بیشترین حجم در قیمت ۱۱,۴۲۰ ریال معامله شده است. اما در ادامه و با رفتن به پایین صفحه می‌بینیم که سهم در قیمت ۱۲,۰۹۰ بیشترین حجم را خورده است و باعث شده است قیمت پایانی نیز حول و حوش همین قیمت (یعنی ۱۲,۰۶۰) بسته شود.

قسمت های دیگر

یکی از بخش‌هایی که در آموزش تابلوخوانی بورس کمتر به آن توجه می‌شود، بخشی است که در بالای باکس قدرت خریدار و فروشنده قرار دارد. این بخش خودش شش گزینه دارد که در تصویر زیر می‌توانید آن را ببینید. هر کدام از این موارد را در ادامه توضیح می‌دهیم.

۱- نمودار تعاملی

اولین گزینه از سمت راست، نمودار تعاملی نام دارد. تصویر این نمودار را می‌توانید در زیر ببینید.

ابزارهای تکنیکال هم در کنار این صفحه قرار دارند که به شما کمک می‌کنند سهام را بر اساس استراتژی خودتان تحلیل کنید. ابزارهایی که در این قسمت وجود دارند نسبتا کامل هستند و می‌توانید از آن‌ها برای تحلیل استفاده کنید. اگر دوست دارید سهام را تحلیل کنید، پس از آموزش تابلوخوانی در بورس باید به سراغ تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی بروید. چرا که تابلوخوانی به تنهایی نمی‌تواند نیازهای شما را برآورده کند.

۲- اطلاعات تکمیلی

منوی بعدی اطلاعات تکمیلی نام دارد که با کلیک روی آن، یک منوی دیگر روی صفحه باز می‌شود. این منو شامل این اطلاعات است:

• تقویم معاملات: قیمت و حجم را در هر روز معاملاتی نشان می‌دهد.
• تعدیل قیمت: تاریخچه‌ای از قیمت‌ها را قبل از تعدیل و بعد از آن نمایش می‌دهد. تعدیل قیمت به پر شدن شکاف یا گپ قیمتی مربوط است که در پی وقوع اتفاقاتی مثل افزایش سرمایه اتفاق می‌افتد.
• افزایش سرمایه: در این بخش تاریخچه‌ای از افزایش سرمایه درج می‌شود. تعداد سهام قبل از افزایش سرمایه و بعد از آن نیز در اینجا قابل مشاهده است.
• معاملات: این قسمت هم خودش شامل پنج بخش زیر است:
  • جدول حجم قیمت: همان جدولی است که در بخش قبلی هم آن را بررسی کردیم. این جدول نشان می‌دهد که در چه زمانی چه تعداد سهم در چه قیمتی معامله شده است.
  • ریزمعاملات: این جدول هم تعداد معاملات هر سهم را به تفکیک و با نمایش حجم، قیمت و زمان نشان می‌دهد.
  • جدول قیمت، حجم در طول روز: هر سطر از این جدول، اطلاعات کندل را به صورت دودقیقه‌ای نشان می‌دهد. مثلا می‌فهمیم که از ساعت ۹:۳۰ تا ۹:۳۲ دقیقه قیمت باز شدن، بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت چقدر بوده است.
  • جدول قیمت، حجم در طول روز (اکسل): خروجی جدول قبلی را به صورت اکسل در اختیار ما قرار می‌دهد که با کلیک روی آن فایل دانلود می‌شود.
  • جدول قیمت، حجم در طول روز – بازه ۳۰ دقیقه‌ای (اکسل): این جدول هم مثل جداول قبلی است. منتهی در آن به جای این‌که اطلاعات به صورت دودقیقه‌ای دسته‌بندی شده باشند، نیم ساعتی هستند. یعنی بازه‌ی زمانی ما ۳۰ دقیقه‌ای است. با کلیک روی این گزینه، می‌توانید این فایل را دانلود کنید و بفهمید که هر ۳۰ دقیقه در سهم چه اتفاقی افتاده است و قیمت چه تغییراتی کرده است.

۳- سابقه قیمت حجم (C)

منوی بعدی در این قسمت، سابقه حجم قیمت است که با کلیک روی آن (که با فلش قرمز روی تصویر مشخص است) پنجره‌ای مطابق شکل زیر روی صفحه باز می‌شود.

در این پنجره سه سربرگ دیگر را می‌بینیم که اولی تاریخچه نام دارد. در این قسمت می‌توانیم تعیین کنیم که ظاهر نمایشی نمودار قیمت چطور باشد. مثلا با انتخاب حجم- قیمت همان نمودار کندل استیک را خواهیم داشت که قبلا در موردش بحث کردیم. با انتخاب گزینه‌ی خطی هم می‌توانیم نمودار قیمت را به صورت خطی ببینیم.

در قسمتی که با فلش در تصویر مشخص شده است می‌توانید با تکان دادن نوار لغزنده، بازه‌ای را که می‌خواهید سهم را در آن تحلیل کنید تغییر دهید. در سمت چپ می‌بینید که تاریخ ۱۳۸۷/۰۲/۲۹ آخرین بازه‌ای است که می‌توانیم سهم را در آن تاریخ مشاهده کنیم.

سربرگ بعدی به تعدیل قیمت مربوط است. در این قسمت، می‌توانیم نمودار تعدیل شده قیمت را هم به صورت خطی و هم به صورت حجم – قیمت مشاهده کنیم. در واقع این سربرگ نموداری مثل سربرگ قبلی را ارائه می‌کند. تفاوتش فقط در این است که نمودار به صعورت تعدیل شده است. می‌توانید داده‌ها را به کمک این نمودار مقایسه کنید.

دقت کنید که وقتی روی هر کدام از گزینه‌های این سربرگ‌ها کلیک می‌کنید، در حقیقت نمودار موردنظر به صفحه‌ی اصلی نماد اضافه می‌شود. تصویر زیر این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد.

۴- تهیه خروجی

با انتخاب این گزینه به یک فایل اکسل دسترسی پیدا می‌کنیم که شامل اطلاعات کلی سهم اعم از قیمت اولین معامله، قیمت آخرین معامله، قیمت باز و بسته شدن، حجم معاملاتی، بیشترین و کمترین قیمت و … است.

۵- پیام کوتاه

این بخش مربوط به سرویس دریافت پیام کوتاه است که فقط برای کاربران عضو سایت در دسترس است.

۶- مدیریت سبد

این گزینه به شما اجازه می‌دهد پرتفوهای مختلفی داشته باشید و سهام دل‌خواه‌تان را به هر کدام اضافه کنید. هم‌چنین می‌توانید سبدهای موجود را حذف کنید یا سهام موجود در آن‌ها را مدیریت کنید.

بخش سوم تابلوخوانی: سایر اطلاعات و منوهای مربوط به هر نماد

• ۱- پیام ناظر
• ۲- سابقه
• ۳- اطلاعیه
• ۴- آگهی مجمع
• ۵- تغییر وضعیت
• ۶- شناسه
• ۷- هیئت مدیره
• ۸- حقیقی – حقوقی
• ۹- سهامداران
• ۱۰- EPS
• ۱۱- DPS
• ۱۲- آمارها
• ۱۳- معرفی
• ۱۴- ترازنامه
• ۱۵- سود و زیان
• ۱۶- تولید و فروش
• ۱۷- پورتفوی
• ۱۸- تصمیمات مجمع

هرچه تا این‌جا بررسی کردیم مربوط به سربرگ در یک نگاه بود. اما آموزش تابلوخوانی در بورس فقط به همین بخش محدود نمی‌شود. وقتی وارد تابلو یک نماد خاص در بورس می‌شویم، می‌بینیم که علاوه بر این سربرگ، تعداد زیادی منو و سربرگ دیگر نیز در این صفحه وجود دارند که هر کدام‌شان اطلاعات زیادی در خود دارند. برخی از این منوها از بقیه مهم‌تر هستند و برخی دیگر از اهمیت کمتری برخوردارند. با هم این منوها را بررسی می‌کنیم.

۱- پیام ناظر

اولین سربرگی که در این بخش از آموزش تابلوخوانی در بورس آن را بررسی می‌کنیم، سربرگ پیام ناظر نام دارد.

تمام پیام‌های ناظر از همان ابتدای ورود سهم به بازار بورس در این صفحه قابل مشاهده و ملاحظه هستند. این صفحه نکته‌ی قابل اشاره‌‌ی دیگری ندارد و فقط جنبه‌ی اطلاع‌رسانی دارد. پس به سراغ سربرگ بعدی می‌رویم. این پیام‌ها را می‌توانید با جزئیات بیشتر و کامل‌تر در سایت کدال بخوانید.

۲- سابقه

تمام مواردی که در آموزش تابلوخوانی بررسی کردیم همگی مهم و قابل توجه بودند. اما سربرگ سابقه حرف‌های خیلی زیادی دارد. چرا که ریزمعاملات را به ما نشان می‌دهد. با بررسی این بخش می‌توانیم تغییرات قیمتی را در طی چند روز ببینیم. با کلیک روی اعداد پایین صفحه، می‌توانیم صفحه را ورق بزنیم و به جزئیات معاملات در تاریخ‌های قبلی مراجعه کنیم.

اعداد سبز در این صفحه تغییرات و درصدهای مثبت را نشان می‌دهند و اعداد قرمز نشان‌دهنده‌ی تغییرات و درصدهای منفی هستند. وقتی دو بار روی هر سهم کلیک کنیم، صفحه‌ی سابقه‌ی نماد باز می‌شود که قبلا و در بخش سابقه معاملات آن را بررسی کردیم. اما از این صفحه چه اطلاعاتی به دست می‌آوریم؟ بخش بعدی را ببینید.

تابلوخوانی پول هوشمند

یکی از کارکردهای این بخش، تشخیص ورود و خروج پول هوشمند است که در تابلوخوانی اهمیت دارد. پول هوشمند پولی قابل توجه است که می‌تواند روی روند سهم اثر بگذارد. وقتی حجم معاملات در یک روز خاص نسبت به میانگین حجم ماهانه تغییر و تفاوت محسوسی داشته باشد و بیشتر از آن شود، می‌فهمیم که معامله‌گران به آن توجه نشان داده‌اند. این مسئله می‌تواند یکی از نشانه‌های ورود پول هوشمند باشد.

اگر نسبت قدرت خریدار به فروشنده را بررسی کنیم، می‌توانیم بفهمیم که کفه‌ی ترازو به نفع خریداران سنگینی می‌کند یا فروشندگان. اگر هم‌زمان با افزایش حجم و ارزش معاملات، نسبت قدرت خریدار به فروشنده بیشتر شود، می‌توانیم از ورود پول هوشمند به سهم مطلع شویم و آن را تابلوخوانی کنیم.

در مورد خروج پول هوشمند نیز در بیشتر مواقع یک سناریوی مشابه اتفاق می‌افتد. اگر هم‌زمان با افزایش حجم معاملات، نسبت خرید حقیقی به فروش حقیقی، کمتر از یک باشد می‌فهمیم که ممکن است خروج پول هوشمند رخ داده باشد. معمولا بازیگر در زمان پیش گشایش صف خرید ایجاد می‌کند. سهامداران خرد هم که این وضعیت را می‌بینند، به صف خرید می‌پیوندند. در همین شرایط است که بازیگر سفارشش را حذف می‌کند و شروع می‌کند به فروختن سهمش به افرادی که در صف خرید قرار گرفته‌اند. پس نتیجه این است که بازیگر توانسته است پول هوشمند را از سهم خارج کند و سهامش را به سهامدارانی که به تبعیت از او و در حقیقت در پی رفتار قبیله ای وارد صف شده بودند بفروشد. البته مطابق قوانین فعلی، امکان حذف و ویرایش سفارش در پنج دقیقه‌ی پایانی پیش گشایش وجود ندارد.

کد به کد چیست؟

اما هر افزایش حجمی نشانه‌ای از ورود یا خروج پول هوشمند نیست. ممکن است بالا رفتن حجم معاملات به خاطر کد به کد باشد. کد به کد در شرایطی اتفاق می‌افتد که سهامدار حقوقی، سهامش را می‌فروشد و با کد حقیقی می‌خرد که این اتفاق معمولا به منزله‌ی سیگنال خرید است. حواس‌تان باشد که بعضی وقت‌ها افراد تازه‌کار فکر می‌کنند که فروش حقوقی به منزله‌ی خالی کردن سهم است. اما می‌بینید که همیشه این‌طور نیست و ممکن است کد به کد باشد. اما گاهی برعکس این اتفاق رخ می‌دهد. یعنی سهامدار با کد حقیقی‌اش سهم را می‌فروشد و با کد حقوقی آن را می‌خرد که معمولا به منزله‌ی سیگنال فروش تلقی می‌شود.

معاملات بلوکی چیست؟

معاملات بلوکی سهامی هستند که به صورت یکجا، در یک قیمت و ساعت و یک مرتبه جابجا می‌شوند. اما این معاملات را چطور شناسایی کنیم؟ نمادهایی که در آن‌ها معاملات بلوکی انجام می‌شود با عدد ۲ در انتهای نام نماد قابل بررسی هستند؛ مثل نماد شاراک ۲. برای شناسایی این معاملات کافی است از فیلترنویسی استفاده کنیم. فیلترنویسی به ما کمک می‌کند به کمک چند قطعه کد، سهامی را با اهداف خاص شناسایی کنیم. با ثبت قطعه کد (l18)[(l18).length-1]==’2′ در قسمت فیلترنویسی می‌توانیم سهامی را پیدا کنیم که انتهای نام آن‌ها عدد ۲ وجود دارد. این معاملات با هدف جابجایی سهام میان دو حقوقی انجام می‌شود. اما این اتفاق در تابلوخوانی نمادهای بورس چه فایده‌ای برای ما دارد؟

برای فهمیدن این مسئله باید نماد اصلی را هم بررسی کنیم. مثلا باید به سراغ نماد اصلی شاراک برویم. باید ببینیم اختلاف قیمت نماد اصلی و نماد بلوکی چقدر است. اگر معاملات بلوکی در قیمتی پایین‌تر از قیمت نماد اصلی اتفاق بیفتد، نشانه‌ی خوبی نیست. اما اگر معاملات بلوکی با قیمت بالاتری اتفاق بیفتد نشانه‌ی خوبی است. چون می‌فهمیم که این سهم در قیمت بالاتر خریدار داشته است و ممکن است اتفاقات خوبی در سهم بیفتد. توجه کنید که معاملات بلوکی زمانی انجام می‌شود که حجم معاملات ۵۰ برابر سفارش بازار باشد. یا اینکه ارزش معاملات باید خیلی بالا باشد تا بتوان معاملات بلوکی را انجام داد.

قبلا گفتیم که با دستکاری شاخص بورس ممکن است با استفاده از معاملات بلوکی اتفاق بیفتد. پس حالا می‌توانیم با تشخیص این معاملات و کم کردن آن‌ها از شاخص، بفهیم که آیا شاخص دستکاری شده یا نه. این مسئله یکی دیگر از فواید تابلوخوانی است که آموزش آن می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

۳- اطلاعیه

منوی بعدی اطلاعیه نام دارد. باز هم در اینجا پیام‌های ناظر را می‌بینیم که می‌توانیم با کلیک روی هر سطر، فایل پی دی اف هر اطلاعیه را هم دریافت کنیم.

۴- آگهی مجمع

آگهی مجمع نشان می‌دهد که مجمع بورسی در چه تاریخی برگزار شده است. هم‌چنین محل برگزاری مجمع هم در این بخش ثبت می‌شود. به‌علاوه دستور جلسه‌ی مجمع نیز در این بخش قابل مشاهده است. تصویر زیر نمونه‌ای از این اطلاعات را نشان می‌دهد.

۵- تغییر وضعیت

می‌دانیم که سهام وضعیت‌های مختلفی دارند. این منو نشان می‌دهد که در چه زمانی وضعیت سهم چطور بوده است. مثلا ممکن است سهم به هر دلیلی از حالت مجاز به حالت ممنوع – متوقف در بیاید که تاریخچه‌ی این وضعیت‌ها در این منو قابل مشاهده است.

۶- شناسه

منوی بعدی شناسه است که اطلاعاتی در مورد نماد، گروه صنعت، زیرگروه، کد تابلو و … در اختیار ما قرار می‌دهد.

۷- هیئت مدیره

این سربرگ اسامی هیئت مدیره‌ی شرکت را نشان می‌دهد. کد ملی، مدرک تحصیلی، سمت و سایر اطلاعات را در این بخش می‌توانیم ببینیم. هر تغییری در ترکیب هیئت مدیره هم در این صفحه قابل نمایش است.

۸- حقیقی – حقوقی

باز هم یک بخش مهم دیگر که نمی‌توانیم در آموزش تابلوخوانی سرسری از آن بگذریم. و این بخش چیزی نیست جز اطلاعات مربوط به حقیقی و حقوقی سهم. در این صفحه می‌توانیم ببینیم که حقیقی و حقوقی سهم در هرروز چقدر خرید داشته و چقدر معاملات فروش انجام داده‌اند. از این بخش همان‌طور که قبلا هم توضیح دادیم در تشخیص کد به کد و پول هوشمند استفاده می‌کنیم.

با توجه به نسبت خریداران به فروشندگان و درصد فروش حقیقی و حقوقی می‌توانیم بفهمیم که آیا معامله کد به کد است یا نه. در هر روز می‌توانیم تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی را هم ببینیم که نشان از فروش حقوقی و خرید حقیقی دارد. اگر در این قسمت علامت منفی وجود داشته باشد، می‌فهمیم که کدهای حقیقی فورشنده بوده‌اند و کدهای حقیقی خریدار.

۹- سهامداران

یکی دیگر از اطلاعاتی که در تابلوخوانی در بورس باید به آن توجه کنیم، لیست سهامداران یک نماد است. این صفحه سهامداران عمده هر سهم را نشان می‌دهد که با نگاه کردن به آن می‌توانیم بفهمیم هر سهامدار چقدر سهم دارد و این تعداد چند درصد سهامش را تشکیل می‌دهد. در توضیحات پایین این صفحه نوشته شده است که این اطلاعات ممکن است جزئیات چندان دقیقی نداشته باشد. اما به هر حال برای اینکه بدانیم سهامداران نماد موردنظر ما چه کسانی هستند، می‌توانیم به این صفحه مراجعه کنیم.

در این تصویر می‌بینیم که شرکت گروه مالی بانک مسکن، بخشی از سهامش را فروخته است که این مسئله را با فلش قرمز روی تصویر می‌بینیم. در سمت دیگر صندوق بازارگردانی سپهر بازار سرمایه هم به سهامش اضافه کرده است و درصد مالکیت خود را بالا برده است. وقتی کمی در تابلوخوانی حرفه‌ای تر شوید، می‌توانید این اطلاعات را خوبی تفسیر کنید.

۱۰- EPS

بالاتر در مورد EPS توضیحات لازم را ارائه کردیم. برای مشاهده‌ی اطلاعات مربوط به EPS بهتر است به کدال مراجعه کنیم ولی این صفحه هم می‌تواند کارمان را تا حدودی راه بیندازد. احتمالا با دیدن این بخش به خودتان بگویید که این اطلاعات قدیمی هستند و چندان به درد نمی‌خورند. این مسئله به این خاطر است که از سال ۹۶، EPS پیش بینی شده در بورس ایران حذف شد. این EPS پیش بینی سود قبل از شروع دوره‌ی مالی بود که شرکت‌ها ملزم به ارائه‌ی گزارش آن به سازمان بودند. به خاطر همین تصمیم است که آخرین پیش بینی EPS مربوط به آن دوران است و از آن تاریخ به بعد به روز رسانی نشده است. هرچند مدت‌هاست که زمزمه‌هایی هم مبنی بر بازگشت سود پیش بینی شده به گوش می‌رسد. باید منتظر بمانیم و ببینیم در نهایت چه اتفاقی می‌افتد.

۱۱- DPS

بخش مهم دیگر در آموزش تابلوخوانی به بررسی DPS مربوط است. این فاکتور سود تقسیمی را به ازای هر سهم نمایش می‌دهد. شرکت‌ها تمام سودی را که به دست آورده‌اند بین سهام‌داران تقسیم نمی‌کنند. بلکه بخشی از آن را برای تامین نقدینگی برمی‌دارند. میزان سود تقسیمی همان DPS است. پس DPS وقتی ایجاد می‌شود که EPS سهم مثبت باشد.

در بخش‌های قبلی در مورد DPS‌ صحبت کرده‌ایم. این‌جا می‌توانید اطلاعات را با جزئیات بیشتری ببینید. ولی باز هم سایت کدال مرجع معتبرتری برای بررسی این اطلاعات است.

۱۲- آمارها

در این قسمت از سایت TSETMC می‌توانیم اطلاعات آماری جالبی را به صورت مجزا مشاهده کنیم.

این اطلاعات عبارت‌اند از:

• آمار روزهای منفی و مثبت: تعداد روزهای منفی و مثبت را در بازه‌های زمانی مشخصی در گذشته نشان می‌دهد.
• آمار روزهای معاملات: آمار روزهایی که در آن معامله صورت گرفته و روزهای بدون معامله در بازه‌های زمانی سه ماه و ۱۲ ماه گذشته
• دفعات معامله: میانگین تعداد دفعات معاملات روزانه در سه و ۱۲ ماه گذشته و رتبه‌ی آن‌
• ارزش معاملات: میانگین ارزش معاملات و رتبه‌ی آن‌ها را در سه و ۱۲ ماه گذشته
• ارزش شرکت: ارزش شرکت در آخرین روز و رتبه‌ی ارزش شرکت در آخرین روز
• حجم معاملات: میانگین حجم معاملات و رتبه‌ی آن در سه و ۱۲ ماه گذشته
• قیمت‌ها: قیمت میانگین وزنی آخرین روز بدون دخالت حجم مبنا و با دخالت آن
• وضعیت نماد: تعداد روزهای باز بودن و بسته بودن نماد و هم‌چنین درصد و رتبه‌ی آن در سه و ۱۲ ماه گذشته
• خریداران و فروشندگان: میانگین تعداد خریداران و فروشندگان و رتبه‌ی آن‌ها در سه و ۱۲ ماه گذشته
• حقیقی حقوقی: میانگین حجم خرید و فروش حقیقی و حقوقی و میانگین تعداد خریدار و فروشنده حقیقی و حقوقی و رتبه آن‌ها در سه و ۱۲ ماه گذشته

روی هر کدام از سطرهای این صفحه که کلیک کنید، می‌توانید وضعیت آن آیتم را در مقایسه با سایر شرکت‌های بورسی ببینید. مثلا وقتی روی میانگین دفعات معامله روزانه در سه ماه گذشته کلیک کنیم، می‌توانیم این آمار را در مورد سایر شرکت‌ها هم ببینیم و با نماد موردنظر خودمان مقایسه کنیم. این اطلاعات مقایسه‌ای می‌توانند به نوعی در انتخاب ما برای خرید بهترین سهام کمک کنند.

مقایسه آمار شرکت‌های مختلف

ممکن است شما یک گروه مشخص را برای سرمایه گذاری انتخاب کرده باشید. ولی بین شرکت‌های فعال در این گروه مردد باشید. برای اینکه بهتر بتوانید تصمیم بگیرید، باید دو شرکت را از جهات مختلفی مقایسه کنید. تابلوخوانی سهام در بورس به شما اجازه می‌دهد برخی فاکتورهای مهم را بررسی کنید. این امکان در سربرگ آمارها که در بخش قبل آن را توضیح دادیم آمده است. اما برای مقایسه دو شرکت مطابق تصویر بالا روی همان گزینه‌ای که با فلش قرمزرنگ مشخص شده است کلیک کنید. با این کار پنجره‌ای مشابه تصویر زیر را خواهید دید.

سپس روی گزینه‌ی انتخاب نماد کلیک کنید و نمادهای موردنظرتان را درج کنید. وقتی تمام نمادها را انتخاب کردید، می‌توانید آن‌ها را در کنار هم و مانند تصویر زیر مقایسه کنید.

۱۳- معرفی

در این بخش اطلاعات ارتباطی شرکت را می‌توانیم ببینیم. اگر به دنبال وب‌سایت شرکت‌های بورسی هستید، این صفحه به شما کمک می‌کند و می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت به اطلاعات موردنظر خودتان دسترسی پیدا کنید.

نام مدیر عامل و مدیر مالی، در کنار شماره تلفن‌ها و نشانی دفتر و امور سهام مختلف حاضر در بورس نیز از جمله اطلاعاتی هستند که در این بخش از تابلو بورس می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

۱۴- ترازنامه

ترازنامه یکی از مهم‌ترین صورت های مالی است که برای تحلیل‌گران بنیادی خیلی مهم است. اگر نگاهی به ترازنامه بیندازید، اطلاعات خوبی دستگیرتان می‌شود. هرچند این مسئله شاید در آغاز ورود به بازار بورس چندان ساده نباشد. اما با کسب تجربه در این بازار، خودتان به مرور یاد می‌گیرید که موقع بررسی صورت های مالی باید به چه مواردی دقت کنید.

۱۵- سود و زیان

صورت سود و زیان هم در کنار ترازنامه از جمله اطلاعات حیاتی مهمی است که با بررسی آن می‌توان به مسائل مهمی در مورد شرکت دست پیدا کرد.

۱۶- تولید و فروش

این بخش هم مربوط به یکی دیگر از صورت‌های مالی است که البته ممکن است برای برخی از نمادها اطلاعات آن موجود نباشد. در چنین مواقعی باید به کدال مراجعه کنید.

۱۷- پورتفوی

همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، این بخش مربوط به فعالیت‌های ماهانه شرکت‌های بورسی است. اگر شرکت از نوع سرمایه‌گذاری باشد، می‌توانید در سربرگ‌های بعدی، پرتفوی شرکت‌های بورسی و غیربورسی را هم ببینید.

۱۸- تصمیمات مجمع

وقتی بحث تابلوخوانی نمادها در بورس و سایت TSETMC به میان می‌آید، مجامع یکی از مهم‌ترین مسائلی هستند که باید آن‌ها را بررسی کنیم. چرا که تصمیم‌هایی که در مجامع تصویب می‌شوند، روی دارایی سهامداران اثر می‌گذارد. همیشه باید به روز باشیم و اخبار و وقایع سهامی را که مدنظر داریم دنبال کنیم.

چطور از تابلوخوانی در تحلیل سهام استفاده کنیم؟

تابلوخوانی را شاید بتوان طی یک جلسه‌ی چند ساعته یا یک فایل چندبخشی آموزش دید. اما تسلط بر این مفاهیم و بازارخوانی نیازمند توجه و تمرین بسیار است. ما در تابلوخوانی باید به دنبال کشف نشانه‌ها و آثاری باشیم که از ورود و خروج پول هوشمند خبر می‌دهد. باید به دنبال موارد غیرعادی مثل افزایش حجم معاملات نسبت به میانگین ماهیانه باشیم. به طور کلی این را بدانید که هرگز نمی‌توانید صرفا با توجه به تابلوخوانی خرید کنید. ممکن است سود خوبی هم نصیب‌تان شود. اما این همه‌ی ماجرا نیست. تابلوخوانی بخشی از فرایند تحلیل است و باید از آن در کنار استراتژی‌های معاملاتی، اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکال، فاکتورهای تحلیل بنیادی و اخبار و وضعیت اقتصادی استفاده کنیم. به عنوان یک مثال ساده، بخش زیر را ببینید تا بفهمید که از تابلوخوانی چه استفاده‌هایی می‌توان کرد.

چقدر سهم بخریم؟

با توجه به نکاتی در سراسر آموزش تابلوخوانی در بورس بیان کردیم، شاید این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که وقتی سهم خوبی را شناسایی کردیم چقدر از آن بخریم و چقدر سرمایه گذاری کنیم؟ برای این کار معمولا بهتر است دو فاکتوری را که در بالا آن‌ها را بررسی کردیم مدنظر قرار بدهیم.

• شناوری
• حجم معاملات

شناوری را که کامل توضیح دادیم و گفتیم بهترین شناوری بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است. اما نکته‌ی مهم‌تر در مورد میانگین حجم ماه سهم است. بهترین میزان خریدمان باید چیزی حدود ۰.۰۶۶٪ از یک سهم باشد؛ یعنی یک پانزدهم آن. پس اگر میانگین حجم ماه برابر است با ۱۵,۰۰۰، ما باید چیزی در حدود ۱۰۰۰ سهم بخریم. اگر بیشتر از این مقدار خرید کنیم، احتمال دارد با ریسک نقدشوندگی مواجه شویم. این یکی از مسائلی بود که در کنار موارد دیگر که در این آموزش آن‌ها را یاد گرفتیم از تابلوخوانی قابل استنباط است.

جمع بندی

تابلوخوانی را می‌توانیم هنر شناسایی سهام مناسب است. آن هم با تفسیر اعداد و اطلاعاتی که روی تابلو نمادهای مختلف در بورس می‌بینیم. هر کدام از این اطلاعات ناگفته‌های بسیاری را در دل خود دارند که می‌توانند به سهامداران در انتخاب سهام مناسب کمک کنند. مسائلی مثل حجم معاملات، تعداد سهام قابل معامله در بورس، قیمت پایانی، حجم معاملات، حجم مبنا، سهام شناور، P/E، EPS، ترازنامه و مواردی از این دست همگی اطلاعات مهمی هستند که در آموزش تابلوخوانی باید به آن‌ها توجه کنیم. تابلوخوانی در آغاز نیاز به تکرار و تمرین فراوان دارد و پس از گذشت مدتی به راحتی و با یک نگاه می‌توانید اطلاعات بسیار مفیدی از آن به دست بیاورید.