اوراق قابل معامله در بورس یا ETN؛ ترکیبی از ابزار بدهی و صندوق قابل معامله در بورس

بازارهای مالی همیشه جذابیت‌های فراوانی دارند. در این بازارها ابزارهای نوین مالی خودنمایی می‌کنند و روزبه‌روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. به کمک همین ابزار است که بازار رشد می‌کند و بر اعتبارش افزوده می‌شود. همین مسئله موجب می‌شود که این بستر محیطی باشد برای پوشش‌دهی سلیقه عده کثیری از انسان‌ها. هرچه گزینه‌های پیش‌ رو بیشتر باشد، جذابیت بازار هم بیشتر می‌شود. در نهایت پوشش ریسک و توسعه بازار سهام دستاوردی است که از توسعه این ابزار حاصل خواهد شد. یکی از این ابزار،‌ اوراق قابل معامله در بورس یا ETN نام دارند. ناشران این اوراق می‌توانند از این طریق منبعی برای تامین مالی خود دست‌وپا کنند.

• اوراق قابل معامله در بورس چیست؟
• ویژگی‌های اوراق قابل معامله در بورس
• سازوکار اوراق قابل معامله در بورس
• گروه‌های اوراق قابل معامله در بورس
• ریسک‌های اوراق قابل معامله در بورس
• مزایای اوراق قابل معامله در بورس
• محدودیت‌های اوراق قابل معامله در بورس
• تفاوت ETN با ETF چیست؟
• وضعیت اوراق قابل معامله در بازارهای بورس جهانی
• جمع‌بندی
• سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه

اوراق قابل معامله در بورس چیست؟

اوراق قابل معامله در بورس یا (Exchange Traded Notes (ETN از جمله ابزارهای مالی هستند که در سال ۲۰۰۶ به دنیا معرفی شدند. با توجه به تعریف کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا SEC، این اوراق در دسته اسناد بدهی جای می‌گیرند. اسنادی بدون تضمین، ممتاز و با سررسید مشخص که قابلیت معامله در بورس‌های اوراق بهادار را دارند. در کشور آمریکا بیشتر این اسناد بدون دریافت وثیقه منتشر می‌شوند. اما در بورس‌های اروپایی وضعیت متفاوت است و برای انتشار چنین اسنادی ناشر موظف به پرداخت وثیقه است.

اوراق ETN ابزار جالبی هستند چرا که هم ویژگی‌های اوراق قرضه را دارند و هم از خصوصیات صندوق‌های قابل معامله در بورس بهره‌مندند. در واقع این اوراق ترکیبی از این دو ابزار هستند و همین مسئله نکته‌ای حائز اهمیت در این اوراق است.

بانک‌ها معمولا نهادهایی هستند که در مقام ناشران اسناد قابل معامله در بورس ظاهر می‌شوند. در کنار بازار ثانویه می‌توان این اسناد را از طریق بازخرید نیز معامله کرد. اسناد قابل معامله در بورس بر مبنای یک شاخص پایه ایجاد می‌شوند. انواع شاخص پایه در این اسناد می‌تواند که مواردی نظیر شاخص‌ نرخ‌های ارز، انواع کالاها، شاخص‌های اوراق بهادار و مشتقات باشد.

ناشران که از سرمایه‌گذاران منابعی را دریافت می‌کنند سودی به آن‌ها نمی‌دهند؛ در عوض بازدهی‌ای به میزانی برابر با همان منابع، یا به شیوه اهرمی و یا معکوس به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. اما ناشران این اوراق دارایی پایه را نمی‌خرند –امری که در صندوق‌های قابل معامله در بورس اتفاق می‌افتد- آن‌ها برای پوشش ریسک به سراغ قراردادهای آتی، اختیار معاملات، قرارداد سوآپ و یا چنین مواردی می‌روند.

ویژگی‌های اوراق یا اسناد قابل معامله در بورس

در این بخش چند مورد از ویژگی‌های مهم اوراق ETN را با هم بررسی می‌کنیم:

• مالکیت دارایی: این اسناد مالکیت دارایی‌های پایه را در اختیار ندارند بلکه تنها آن‌ها را دنبال می‌کنند. مثلا اوراقی که شاخص طلا را ردگیری می‌کنند، نیازی به خرید هیچ‌گونه طلایی ندارند.
• بدهی‌های ناامن: سرمایه‌گذاران تنها به اعتبار ناشر اوراق و وعده آن‌ها برای بازپرداخت اصل پول و سود یا زیان آن تکیه می‌کنند. در هنگام صدور این اوراق، ناشر هیچ وثیقه قابل مبادله‌ای را به منظور جبران ضرر و زیان احتمالی در اختیار سرمایه‌گذار قرار نمی‌دهد.
• نقدینگی: اوراق قابل معامله در بورس می‌توانند که در جلسات معاملاتی و از طریق کارگزاری‌ها یا به صورت مستقیم از طریق بانک صادرکننده معامله شوند. بازپرداخت‌های زودتر از سررسید معمولا به صورت هفتگی است و مشمول هزینه خواهد بود.  
• نسبت هزینه: این اوراق مانند بسیاری دیگر از ابزارهای مالی نسبت هزینه سالانه دارند. نسبت هزینه کارمزدی است که مدیر وجوه برای پوشش مدیریت این اسناد و سایر هزینه‌ها دریافت می‌کند.
• اعتبار ناشران: آنچه موجب می‌شود اوراق ETN معتبر تلقی شوند، رتبه اعتباری ناشران آن‌ها است.
• سررسید: سررسید این اوراق به صورت بلندمدت است ولی از آنجا که پیچیدگی‌های زیادی دارند، حتی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای هم آن‌ها را به صورت کوتاه‌مدت نگه می‌دارند.
• بازدهی: بازدهی این اسناد نیز با توجه به بازدهی شاخص مبنا مشخص می‌شود. دارندگان این اسناد معمولا بهره‌ای بابت خرید آن‌ها دریافت نمی‌کنند. یعنی این اسناد هم‌چون اوراق قرضه سنتی نیستند که نرخ بهره مشخصی داشته باشند.
• بازارگردان: اوراق قابل معامله در بورس از طریق عرضه اولیه در اختیار سرمایه‌گذاران بزرگی قرار می‌گیرند که معمولا بازارگردان هم هستند. در برخی از کشورها ناشران این اسناد عموما بانک‌ها هستند و به‌طور هم‌زمان بازارگردانی نیز برعهده آن‌هاست.

وجود بازارگردان برای این اوراق امری الزامی است.

سازوکار اوراق ETN

این اسناد به لحاظ پذیرش در بازار بورس با سهام مشابه‌اند چرا که تا زمانی که در این بازار پذیرفته نشده باشند، نمی‌توانند که به عرضه برسند. ناشر به منظور طی کردن این فرایند ملزم است که مراحل پذیرش را طی کند و سپس به انجام اقدامات بعدی بپردازد.

پس از این که عرضه اولیه این اوراق انجام می‌شود، سرمایه‌گذارانی که توانسته‌اند تعداد کمی از این اوراق را خریداری کنند، آن‌ها را در بازار ثانویه دادوستد می‌کنند. اما اگر تعداد این اسناد قابل توجه باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند به سراغ گزینه بازخرید برود. به این ترتیب می‌تواند که در غیاب اثر بازار، سرمایه‌اش را به ارزش روز دریافت کند.

همچون عرضه اولیه، ناشر این اوراق نیز محدودیت‌هایی را در خصوص تعداد اسناد قابل معامله و هم‌چنین زمان بازخرید تعیین می‌کند. این موارد در امیدنامه این اوراق درج می‌شوند. مثلا در بورس نیویورک بعضی از ناشران حداقل تعداد اسناد قابل معامله را برای بازخرید ۲۵ هزار سند تعیین می‌کنند. حال در نظر بگیرید که قیمت یک سند ۱۰۰ دلار باشد. این مسئله نشان می‌دهد که برای درخواست بازخرید این اوراق سرمایه‌گذار باید ۲.۵ میلیون دلار سند قابل معامله داشته باشد. اگر این تعداد سند را در اختیار نداشته باشد، باید فروش اوراقش را از طریق بازار ثانویه انجام دهد.

سرمایه‌گذاران این اختیار را دارند که اوراق ETN را تا زمان سررسید نزد خود نگهدارند و سپس با فروش اوراق در سررسید، می‌توانند که مبلغ مربوط به این اوراق را که برابر با ارزش اسناد است، در هنگام سررسید از ناشر دریافت کنند. اما از آن‌جا که معمولاً این اوراق به صورت کوتاه‌مدت نگهداری می‌شوند، چنین اتفاقی کمتر رخ می‌دهد.

در بورس‌هایی مانند بورس آمریکا که تعداد زیادی از این اسناد با سررسیدهای بلندمدت ۲۰ یا ۳۰ ساله منتشر می‌شود، معمولا سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود از خرید و فروش کوتاه‌مدت این اوراق هستند.

گروه‌های اوراق ETN

این اوراق در سه گروه ساده یا بدون اهرم، اهرمی و معکوس دسته‌بندی می‌شوند. در واقع این دسته‌بندی با توجه به نحوه محاسبه بازدهی انجام می‌شود.

• دسته نخست که اسناد قابل معامله بدون اهرم در بورس هستند، به اوراقی اطلاق می‌شوند که درصد بازدهی‌شان با درصد بازدهی شاخص پایه برابری می‌کند.
• اسناد اهرمی هم بازدهی چند برابر بازده شاخص پایه را نصیب سرمایه‌گذار می‌کنند. با توجه به اهرم، درصد بازده نیز افزایش پیدا می‌کند. مثلا زمانی که شاخص پایه رشد دو درصدی داشته باشد و از اهرم پنج در این اوراق استفاده شود، بازدهی سرمایه‌گذار برابر خواهد بود با ۱۰ درصد؛ یعنی حاصل‌ضرب اهرم در بازدهی شاخص پایه.
• و اما دسته سوم اسناد قابل معامله معکوس هستند. برای محاسبه بازدهی این اسناد باید بازدهی شاخص پایه در یک عدد منفی ضرب شود که این عدد به عنوان بازدهی اسناد لحاظ خواهد شد. البته در برخی از بازارهای بورس، اسناد قابل معامله با اهرم منفی با اسناد معکوس یکسان در نظر گرفته می‌شوند. اما در برخی بازارها تنها وقتی این اسناد اهرم منفی یک دارند با اسناد قابل معامله معکوس برابر تلقی می‌شوند.

ریسک‌ اسناد قابل معامله

معمولا به دلیل پیچیدگی این اوراق، افراد حرفه‌ای به سراغ خرید و فروش آن می‌روند. علاوه بر پیچیدگی، وجود ریسک‌های متعدد نیز موجب می‌شود که افراد تازه‌کار این اوراق را معامله نکنند. هشت ریسک در این اوراق از جانب کارشناسان بیان شده است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

ریسک اعتباری

رتبه اعتباری ناشر مسئله مهمی است که بر قیمت بازاری این اوراق اثر می‌گذارد. ممکن است به دلیل نکول ناشر رتبه اعتباری‌اش نیز تغییر کند. در پی چنین اتفاقی قیمت اسناد مذکور نیز دستخوش تغییر خواهد شد. در بورس‌ها برای مواجهه و کم کردن چنین ریسک‌هایی الزامات متعدد و سخت‌گیرانه‌ای پیاده می‌شود. این مسئله مانع از آن می‌شود که هر ناشری با هر رتبه اعتباری مجاز به انتشار چنین اسنادی شود.

نکول نهاد قرض‌دهنده این اوراق منجر به آن می‌شود که سرمایه‌گذار نتواند اصل پول و بازپرداخت آن را دریافت کند. اخبار منفی در خصوص ناشر هم می‌تواند که بر قیمت این اوراق اثرگذار باشد.

ریسک فراخوانی

در امیدنامه برخی از این اسناد قید شده است که ناشر این اجازه را دارد که پیش از سررسید سرمایه‌گذاران را فراخوانی و اسناد را بازخرید کند. ناشر می‌تواند هر زمان که تمایل داشت از این حق بهره‌مند شود. این مسئله می‌تواند موجب از دست رفتن بخشی یا تمام سرمایه افراد شود. اگر خریدار حرکت قیمت شاخص را به درستی پیش‌بینی نکرده باشد، از این مسئله متضرر خواهد شد. با فراخوانی ناشر در چنین شرایطی آنچه نصیب خریدار خواهد شد، از دست دادن سرمایه است و بس.  

ریسک بازخرید

پس از دریافت درخواست بازخرید اوراق ETN، تعیین قیمت در انتهای روز کاری و از جانب ناشر انجام می‌شود. افرادی که درخواست بازخرید داده‌اند، امکان دارد با ریسک بازخرید مواجه شوند. چنین در نظر بگیرید که یک سرمایه‌گذار به دلیل سودی که از بازخرید نصیبش خواهد شد، درخواست بازخرید را ارائه ‌کند. اما ممکن است تا انتهای ساعت معامله شاخص پایه، روند حرکتی شاخص در جهتی باشد که به ضرر او باشد. در نهایت ممکن است فرد بخشی یا تمام سود خود را از  دست دهد یا حتی متضرر شود.

ریسک نقدشوندگی

ممکن است شاخص پایه اسناد تغییرات قیمتی شدیدی را چه در جهت نزولی و چه در جهت صعودی تجربه کند. این مسئله موجب کاهش مطلوبیت این اسناد در نظر سرمایه‌گذاران خواهد شد. نتیجه آن که عمده دارندگان اوراق قابل معامله در بورس به صورت هم‌زمان تصمیم به فروش این اسناد می‌گیرند. این مسئله می‌تواند خود به مشکل نقدشوندگی دامن بزند.

البته این ریسک تنها در پی نوسان شاخص پایه پدیدار نمی‌شود؛ بلکه ممکن است مسئله دیگری باعث رخ دادن آن شود. مثلا بازخرید تعداد زیادی از اسناد از جانب ناشر و عدم عرضه مجدد آن‌ها در بازار نیز می‌تواند که باعث بروز ریسک نقدشوندگی شود.

ریسک دوره نگهداری

برخی از اوراق قابل معامله در بورس به صورتی ویژه‌ برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ایجاد شده‌اند؛ مانند اسناد قابل معامله اهرمی و معکوس. یعنی بازه مناسب برای نگهداری چنین اسنادی یک روز است. نگهداری در دوره‌های طولانی‌مدت‌تر موجب تفاوت چشم‌گیری در بازدهی‌ها خواهد شد.

ریسک بازار

زمانی که سرمایه‌گذار معامله‌ای انجام می‌دهد در معرض ریسک بازار قرار می‌گیرد. این ریسک ناشی از احتمال عملکرد ضعیف دارایی است. اوراق قابل معامله روزانه در بورس دادوستد می‌شوند. حال اگر تغییری در روند بازار رخ دهد، این اسناد نیز دچار تغییر خواهند شد چرا که روند بازار با شاخص‌های ردگیری‌کننده این اسناد مرتبط هستند.

ریسک تضاد منافع

برخی از مواقع نیز ممکن است تضاد منافع میان ناشران اوراق ETN و سرمایه‌گذاران به چشم بخورد. یعنی ممکن است ناشر معاملاتی انجام دهد که به سود خودش ولی به ضرر سرمایه‌گذار باشد. مثلا ناشر می‌تواند با انجام معامله در شاخص پایه این اسناد، شاخص را به نفع خود جهت‌دهی کند و این امر به شکلی باشد که سرمایه‌گذاران متضرر شوند.

ریسک ردگیری قیمت

قیمت اوراق ETN نیز هم‌چون سایر محصولاتی که در بورس قابل معامله هستند، به ارزش شاخص نزدیک است. اما همیشه چنین مسئله‌ای صادق نیست. در برخی مواقع پیش می‌آید که قیمت بازار با ارزش شاخص یکسان نیست. این مسئله به ریسک ردگیری قیمت منتهی خواهد شد.

مزایای اسناد قابل معامله در بورس

با وجود تمام ریسک‌ها، این اوراق مزایایی دارند که خریداران را به خود جذب می‌کنند. چند مورد از این مزایا را در ادامه بررسی می‌کنیم.

• پس‌انداز مالیاتی: برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، سرمایه‌گذار این اوراق به صورت ماهانه سود سهام دریافت نمی‌کند. هم‌چنین سود سرمایه نیز در طول سال توزیع نمی‌شود. به جای آن، هر سود و زیانی تا زمان فروش این اوراق به تعویق می‌افتد. این اوراق مانند سودهای سرمایه‌ای بلندمدت هستند که کارکرد مناسبی درمقایسه با سودهای سرمایه‌ای کوتاه‌مدت دارند. این کارکرد همان نرخ مالیات پایین است که کمتر از ۲۰ درصد است.  
• دسترسی به برخی بازارها: بازارهای مشخصی مانند ارز، آتی کالا و بازارهای بین‌المللی برای سرمایه‌گذاران خرد به راحتی قابل دسترسی نیستند. چرا که هم کمیسیون‌های بالایی دارند و هم حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری آن‌ها زیاد است. اوراق ETN این محدودیت‌ها را کنار می‌زند و به همین دلیل این امکان را فراهم می‌کند که حتی سرمایه‌گذاران نهادی کوچک هم بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
• ردیابی عملکرد به صورت دقیق: اوراق قابل معامله در بورس برخلاف صندوق‌های قابل معامله در بورس نیازی به تجدید توازن ندارند. این اوراق ارزش شاخص یا کلاسی از دارایی‌هایی را که ردیابی می‌کند تکرار می‌کند. اوراق قابل معامله در بورس در ساعات معمول معاملاتی خرید و فروش می‌شوند. هم‌چنین به صورت هفتگی نیز می‌توان از طریق بازخرید آن‌ها را به ناشر فروخت. به این ترتیب سرمایه‌گذاران می‌توانند که عملکرد این ابزار بدهی را درست مانند اوراق بهادار ردیابی کنند. 

محدودیت‌های اوراق قابل معامله در بورس

پس از بیان مزایای اسناد قابل معامله در بورس باید به محدودیت‌های آن هم اشاره کرد. البته ریسک‌هایی که در این اوراق وجود دارند خود حکم محدودیت دارند و عیب این اوراق محسوب می‌شوند. با این‌ همه محدودیت‌های زیر نیز در این اوراق به چشم می‌خورد.

• کمبود نقدینگی: این اوراق در طی روز معامله می‌شوند. به همین دلیل یک معامله‌گر ممکن است ترغیب شود تا از نوسانات قیمتی بهره‌مند شود. اما نقدینگی این اوراق از سهام کمتر است. آن‌هایی که می‌خواهند تعداد زیادی از این اوراق را بفروشند تنها یک‌بار در هفته فرصت چنین کاری را به دست می‌آورند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران باید این اوراق را هم‌چنان نگهداری کنند و این‌گونه در معرض ریسک‌هایی قرار می‌گیرند که ناشی از نگهداری اوراق است.
• گزینه‌های سرمایه‌گذاری کم: تقاضا برای این اوراق کمتر از سایر محصولات بازار است. پس این محصولات با گزینه‌های کمتری همراه هستند و هزینه‌های آن‌ها می‌تواند که به شکلی گسترده متفاوت باشد. نهاد ناشر تمام تلاش خود را می‌کند تا ارزش‌گذاری ثابت بماند اما شیوه‌ای که برای این کار در نظر می‌گیرد، می‌تواند منجر به ایجاد نوسان شود.

تفاوت ETN با ETF چیست؟

• صندوق‌های قابل معامله یا ETF معمولا به عنوان شرکت سرمایه‌گذاری ثبت می‌شوند اما اسناد قابل معامله در دسته اوراق بدهی قرار می‌گیرند.
• در اوراق قابل معامله نیازی نیست که ناشر در دارایی پایه سرمایه‌گذاری کند ولی در صندوق‌های قابل معامله در بورس سبدی از دارایی‌های پایه وجود دارد.
• خالص ارزش دارایی در صندوق‌های قابل معامله به صورت روزانه محاسبه و منتشر می‌شود اما در اوراق قابل معامله در بورس ارزش نشانگر محاسبه و منتشر می‌شود.
• صندوق‌های قابل معامله سررسید ندارند ولی اسناد قابل معامله سررسید معینی دارند.
• در صندوق‌های قابل معامله ریسک بازار اصلی‌ترین خطری است که سرمایه‌گذاری را تهدید می‌کند اما در اسناد قابل معامله ریسک‌های دیگری نیز وجود دارند که پیش‌تر به آن‌ها پرداختیم.
• در اسناد قابل معامله خبری از حق رای نیست ولی این حق برای صندوق‌های قابل معامله تعریف شده است.
• ETFها پس از عرضه اولیه در بازار ثانویه دادوستد می‌شوند اما اسناد قابل معامله را علاوه بر بازار ثانویه می‌توان به شیوه بازخرید نیز معامله کرد.
• سرمایه‌گذاران در صندوق‌های قابل معامله مالک بخشی از دارایی پایه خواهند بود اما اسناد قابل معامله بدهی‌های ممتازی هستند که تضمین ناشر را به دنبال ندارند.

مهم‌ترین تفاوت اوراق قابل معامله (ETN) و صندوق‌های قابل معامله (ETF) در این است که اوراق ETN برعکس ETF، دارایی پایه ندارند.

وضعیت اوراق ETN در بازارهای بورس جهانی

چند نمونه از بورس‌های دنیا را بررسی می‌کنیم تا ببینیم اوراق قابل معامله در این بازارها چه شرایطی را رقم زده‌اند.

بورس کره

در سال ۲۰۱۴ بورس کره اسناد قابل معامله در بورس را راه‌اندازی کرد. این اتفاق با استقبال سرمایه‌گذاران همراه بود. به گونه‌ای که تا انتهای ماه فوریه سال ۲۰۱۸، تعداد اسناد فعال در این بازار برابر بود با ۱۹۹ عدد. این اسناد در بورس کره یا به صورت خارجی هستند یا داخلی. اسناد داخلی به اسنادی اطلاق می‌شود که ناشر آن‌ها یک شرکت داخلی است ولی ناشر اسناد خارجی غیرکره‌ای است. از میان اسناد فعال، ۱۰۶ سند داخلی و مابقی یعنی ۹۳ سند، خارجی هستند.

بورس اسلو

آماری که در سال ۲۰۱۷ از بورس اسلو منتشر شد نشان می‌داد که ۵۵۷ سند قابل معامله در این بورس فعال بوده است. ناشر این اسناد پنج بانکی هستند که در بورس این کشور پذیرفته شده‌اند. درست است که ناشران اصلی این اوراق در اسلو بانک‌ها بوده‌اند اما مقررات پذیرش این اوراق، به سایر نهادها هم مجوز انتشار آن‌ها را اعطا می‌کند.

معاملات اوراق ETN در بورس این کشور مشابه معاملات سهام است. یعنی ناشران پیش از عرضه اسناد موظف به انجام اقدامات لازم هستند. شرکت‌ها باید ابتدا درخواست پذیرش در بورس را ارائه کنند و سپس هزینه‌های مربوط به این فرایند را هر سه ماه یک‌بار پرداخت کنند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران خصوصی بیشترین استقبال را از این اوراق داشته‌اند. این مسئله مخصوصا در هنگام نوسان‌های شدید بازار و حرکات شارپ قیمتی بیشتر به چشم می‌خورد.

بورس ایتالیا

در بورس این کشور نیز اوراق ETN دادوستد می‌شوند. هدف از ارائه این اسناد در بورس ایتالیا، دریافت بازدهی بر اساس بازدهی‌های سهام،‌ اوراق قرضه، ارز و دیگر شاخص‌های نرخ بهره است.

این اسناد در بورس ایتالیا سررسید ندارند و از بازار اولیه و ثانویه برخوردارند. پذیره نویسی این اوراق در بازار اولیه انجام می‌شود ولی می‌توان بازخرید اسناد را به صورت روزانه انجام داد. در بازار ثانویه با توجه به مظنه‌های خرید و فروشی که سرمایه‌گذاران در سامانه معاملاتی درج کرده‌اند، شاهد معامله این اسناد هستیم. قابلیت بازخرید این اسناد موجب می‌شود که معامله‌گران نتوانند فرصت آربیتراژ‌ به دست آورند. در بورس ایتالیا انتشار این اوراق با دریافت وثیقه و یا تنها با توجه به رتبه اعتباری (و بدون دریافت وثیقه) ناشر انجام می‌شود.

بورس ژاپن

نخستین بار در سال ۲۰۱۱ بود که این اسناد در بورس ژاپن پذیرش شدند. در این بورس نام این اوراق، اوراق بهادار سرمایه‌گذاری پذیرش‌شده یا اوراق بهادار ردگیری‌کننده شاخص است. درست مانند سایر بازارهای بورس شاخص پایه این اسناد نیز می‌تواند سهام، اوراق با درآمد ثابت، کالا یا دیگر شاخص‌های مجاز باشد. محدودیت‌های قانونی و نیاز به تغییرات جدید در سامانه معاملات بورس ژاپن باعث شد که این اوراق در بورس ژاپن به شکل گواهی سپرده ژاپنی پذیرش شوند. در بورس ژاپن تنها اوراقی پذیرش می‌شوند که در بورس خارجی قابل معامله باشند. هم‌چنین این اوراق باید بر شاخص‌های خارجی مبتنی باشند.

بورس آمریکا

این اسناد در آمریکا بدهی‌های بدون وثیقه هستند. بازدهی این اوراق نیز بر مبنای بازدهی شاخص پایه تعیین می‌شود. میان این اسناد و اوراق قرضه بورسی تفاوت‌هایی وجود که نحوه انتشار مهم‌ترین وجه تمایز میان این دو ابزار است. اوراق بدهی در بورس آمریکا معمولا طی مدت دو یا سه روز کاری پس از انتشار تسویه می‌شوند. بعد از آن اوراق دیگری با همان نماد منتشر نخواهد شد. اما اوراق قابل معامله در بورس آمریکا می‌توانند مستمرا منتشر شوند. یعنی ناشر می‌تواند پس از انتشار و تسویه این اسناد، هم‌چنان به فروش آن‌ها ادامه دهد.

این اسناد در بورس‌های نزدک، NYSE Arca و BATS پذیرش می‌شوند. با توجه به دستورالعمل‌های پذیرش، شاخص پایه این اسناد می‌تواند سهام، کالا، ارز، اوراق با درآمد ثابت یا ترکیبی از آن‌ها باشد.

جمع‌بندی

اوراق قابل معامله‌ در بورس یا ETN یکی از ابزارهای بدهی است که نهادهای مالی مانند بانک آن را منتشر می‌کنند. دوره سررسید این اوراق بلندمدت و معمولا بین ۱۰ تا ۳۰ سال است. اساس معامله این اوراق عرضه و تقاضاست. سرمایه‌گذار سود و زیانش را بر اساس بازدهی شاخص پایه دریافت می‌کند. امکان فروش این اوراق پیش از سررسید وجود دارد اما سرمایه‌گذار می‌تواند آن‌ها را تا زمان سررسید نگه دارد که این اتفاق معمولا کمتر رخ می‌دهد. از آن‌جا که در این اوراق خبری از تشکیل پرتفو نیست، بازده آن‌ها با بازده شاخص ردگیری‌شونده برابر است و به این ترتیب، خطایی در ردگیری شاخص و محاسبه بازده مشاهده نمی‌شود. سرمایه‌گذاری در این اوراق با ریسک‌های مختلفی همراه است که به عقیده بسیاری از افراد همین مسئله معایب این اوراق را نشان می‌دهد. این اسناد بدون وثیقه منتشر می‌شوند که البته در برخی بورس‌ها ناشران باید وثایقی را برای انتشار اسناد پرداخت کنند.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه