اوراق گواهی سپرده چیست؟ سپرده‌گذاری با دریافت سود و مزایای بیشتر

وقتی از بقیه در مورد سرمایه گذاری بپرسیم، معمولا دو نظر متفاوت را می‌شنویم. گروهی می‌گویند سودهای تضمینی سپرده های بانکی بهتر است و عده‌ای سرمایه‌گذاری در بازار بورس، رمزارز یا حتی بازار ارز و طلا را پیشنهاد می‌کنند که سودهای جذاب‌تری دارند. اما واقعا کدام سود بهتری دارد؟ بانک یا بازار سهام؟ اگر در این دوراهی قرار گرفته‌اید، اوراق گواهی سپرده به عنوان یک راه‌حل میانی می‌تواند مشکل شما را حل کند. در این مقاله از توان تحلیل،‌ ضمن توضیح مفهوم و کارکرد اوراق گواهی سپرده و بازخرید آن، به این مسئله می‌پردازیم که مزایای این اوراق چیست و چه تفاوتی با سپرده بانکی دارد. بعد از آن هم نرخ بازدهی اوراق سپرده بانک های ایران را با هم مقایسه می‌کنیم.

اوراق گواهی سپرده چیست؟

اوراق گواهی سپرده یا Certificate of Deposit که به اختصار به آن CD گفته می‌شود امکان سرمایه گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت را فراهم می‌کنند. دارنده‌ی این اوراق می‌تواند سود سپرده را به صورت دوره‌ای دریافت کند. دریافت سود می‌تواند به صورت ماهیانه یا هر سه ماه یک بار باشد. سود این اوراق از طریق کوپن گواهی سپرده قابل پرداخت است. این اوراق سررسید مشخصی با نرخ سود ثابت دارند. در بخش‌های بعدی به جدول مربوط به اوراق گواهی سپرده بانک های ایران خواهیم پرداخت.

سررسیدهای این اوراق، به فاصله‌ی یک تا چند ماه از تاریخ انتشار است. مدت‌زمان آن نیز می‌تواند از یک تا پنج سال باشد. وقتی روی این اوراق سرمایه گذاری می‌کنید، بانک صادرکننده هم بازپرداخت اصل پول و هم سود سپرده‌تان را در سررسیدی که از قبل مشخص کرده است تضمین می‌کند. همین مسئله باعث می‌شود افرادی که از نوسان‌های زیاد بازار بورس و ریسک آن می‌ترسند هم بتوانند جایی در بورس داشته باشند.

این اوراق در دهه ۶۰ میلادی بسیار رواج پیدا کرد. انعطاف‌پذیر و متنوع بودن این اوراق باعث شد به سرعت در سراسر دنیا مورد استفاده قرار بگیرند. الان هم از این گواهی برای تامین مالی بانک‌های تجاری استفاده می‌شود. هم‌چنین در سبد سهام سرمایه گذاران بورس هم می‌توانیم این گواهی را ببینیم.

گواهی سپرده سرمایه‌گذاری عام سپرده‌ای است که در بانکی با سررسید مشخص افتتاح می‌شود. بانک در ازای این کار یک گواهی به همین نام صادر می‌کند.

گواهی سپرده سرمایه‌گذاری خاص، سپرده‌ای است که بانک از آن برای تامین مالی طرح‌های جدید استفاده می‌کند.

ویژگی ها

اوراق گواهی سپرده ویژگی های مشخصی دارند. چند مورد از این ویژگی ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:

• داشتن تاریخ سررسید
• برخورداری از نرخ سود ثابت
• قابل تهیه در دو نوع بی نام و بانام
• قابل انتقال به غیر (انواع الکترونیکی اوراق گواهی سپرده به نام شخص صادر می‌شوند و قابل انتقال نیستند. به این ترتیب این اوراق امنیتی بالا خواهند داشت و در صورت سرقت، گم شدن یا مواردی از این دست، مشکلی پیش نمی‌آید.)
• قابلیت نقدشوندگی بالا (یعنی در مواقع لزوم می‌توان این گواهی را به وجه نقد تبدیل کرد.)
• امکان انجام معاملات ثانویه در بازار بورس یا فرابورس
• پرداخت سود به صورت ماهانه
• معاف از مالیات
• امکان بازخرید پیش از تاریخ سررسید و با نرخ سودی پایین‌تر از نرخ اصلی که در آغاز مشخص می‌شود. با این همه باز هم بانک‌ها سعی در آن دارند که این نرخ هم‌چنان از نرخ سود سپرده‌های سالانه‌ی معمول و مرسوم بیشتر باشد.)

انواع

اوراق گواهی سپرده در دو نوع قابل انتقال و غیرقابل انتقال منتشر می‌شوند. در ادامه این دو نوع را بررسی می‌کنیم.

گواهی های قابل انتقال

گواهی‌های قابل معامله یا قابل انتقال را می‌توان قبل از تاریخ سررسید در بازار دست دوم معامله کرد. این نوع از گواهی‌ها به همین دلیل نقدشوندگی بالایی دارند.

گواهی سپرده قابل معامله با توجه به ارزش اسمی به دو دسته‌ی دیگر گواهی های بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود. مثلا در آمریکا ارزش اسمی گواهی های بزرگ بیشتر از یک میلیون دلار است. در حالی که ارزش گواهی های کوچک کمتر از این مبلغ است.

معمولا بانک‌ها، صندوق های سرمایه‌گذاری یا سرمایه‌گذاران نهادی اقدام به خرید اوراق گواهی های سپرده قابل معامله‌ بزرگ می‌کنند. گواهی های سپرده قابل معامله کوچک نیز بیشتر مورد توجه اشخاص حقیقی هستند که نرخ کمتری دارند.

گواهی های قابل معامله از نظر بازار به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. نوع داخلی برای معامله در داخل کشور و انواع خارجی آن برای فروش در کشورهای‌ دیگر صادر می‌شود. گواهی های خارجی به صورت ارزی منتشر می‌شوند.

گواهی سپرده ارزی هم به دو دسته بانکی (گواهی هایی که به قصد فروش در آمریکا منتشر می‌شوند) و یورو (گواهی هایی که به قصد فروش در اروپا منتشر می‌شوند) تقسیم می‌شود. اگر موسسات اعتباری غیربانکی اقدام به انتشار این گواهی کنند، نام آن گواهی سپرده اعتباری خواهد بود.

گواهی های غیرقابل انتقال

گواهی های غیرقابل انتقال را نمی‌توان به صورت مجدد فروخت. اگر دارندگان این گواهی به وجه نقد نیاز داشته باشند باید به بانک یا موسسه‌ی صادرکننده‌ی این اوراق مراجعه کنند. سپس باید با پرداخت جریمه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود، دارایی خود را به وجه نقد تبدیل کنند.

مزایای اوراق گواهی سپرده

اگر بدانیم مزایای اوراق گواهی سپرده چیست، شاید بیشتر مشتاق به سرمایه گذاری روی این اوراق شویم. در ادامه چند مورد از این مزایا را مرور می‌کنیم.

• خرید این اوراق مثل سرمایه گذاری است. به همین خاطر می‌توان آن‌ها را در دسته‌ی حساب پس‌انداز قرار داد.
• پیش از سررسید هم امکان برداشت وجه وجود دارد. در این صورت نرخ سود به نرخ قبل از سررسید تغییر خواهد کرد. قوانین بانک‌ها در این خصوص با هم فرق می‌کند.
• استفاده از این اوراق به عنوان ضامن وام بانکی امری است مرسوم. یعنی می‌توانید این اوراق را به عنوان وثیقه نزد بانک بسپارید. در نتیجه وام گرفتن راحت‌تر می‌شود. چون نیازی نیست دنبال ضامن بگردید.
• قابلیت نقدشوندگی بالای اوراق گواهی سپرده باعث می‌شود که بانک از این اوراق استقبال کند. چون نقدشونده هستند، بانک هم آن‌ها را معتبرتر از ضامن‌های اشخاص می‌داند.
• اوراق گواهی سپرده سود ثابت و تضمینی دارند که از سود بانکی بیشتر است.

اگر به دنبال معایب اوراق گواهی سپرده هستید، احتمالا چیزی دستگیرتان نمی‌شود. البته برخی از افرادی که به دنبال دریافت سود بیشتر هستند این مسئله را جزو معایب این اوراق می‌دانند نه مزایای آن. این مسئله بستگی به دیدگاه افراد دارد.

تفاوت سپرده بانکی با اوراق گواهی سپرده بانکی

مقایسه سپرده بانکی با اوراق گواهی سپرده می‌تواند تفاوت آن‌ها را بهتر نشان بدهد:

• نرخ سود اوراق گواهی سپرده بیشتر از سپرده بانکی است.
• نرخ شکست اوراق گواهی سپرده بالاتر از سپرده بانکی است. (منظور از نرخ شکست نرخ سودی است که در صورت برداشت پول زودتر از سررسید به شما پرداخت می‌شود. یعنی اگر بخواهید زودتر از موعد پول‌تان را برداشت کنید، درصد سودتان کمتر خواهد شد. با مراجعه به بانک موردنظرتان می‌توانید از نرخ شکست آن مطلع شوید.)
• گواهی سپرده به صورت بانام و بی نام است. گواهی‌های بانام را نمی‌توان در بازار ثانویه معامله کرد.
• از اوراق گواهی سپرده می‌توان به عنوان وثیقه برای وام گرفتن استفاده کرد.

البته بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که هم اوراق گواهی سپرده و هم سپرده بانکی هر دو معاف از مالیات هستند.

اوراق بهتر است یا سپرده؟

حالا که با اوراق گواهی سپرده آشنا شدیم و فهمیدیم که مزایا و معایب آن چیست بهتر می‌توانیم به این سوال پاسخ بدهیم که اوراق گواهی سپرده بهتر است یا سپرده های بانکی. به طور کلی بیشتر افراد در پاسخ به این سوال، اوراق گواهی سپرده را گزینه‌هایی بهتر می‌دانند. چون سود آن ثابت و تضمینی است. اگر قصد دارید دارایی‌تان را سپرده گذاری کنید و در ازای آن سود بگیرید، اوراق گواهی سپرده می‌تواند سود بیشتری نصیب‌تان کند.

فقط حتما حواس‌تان به این مسئله باشد که اگر قصد سرمایه گذاری روی این اوراق را دارید حتما به بانک موردنظرتان مراجعه کنید یا در وب‌سایت بانک جستجو کنید تا با تمام قوانین و شرایط آن آشنا شوید. سپس می‌توانید اقدام به افتتاح حساب و دریافت گواهی کنید. هم‌چنین در جدول زیر که مربوط به اوراق سپرده بانک های ایران است، می‌توانید اطلاعات مفیدی را در این خصوص مطالعه کنید.

جدول مقایسه اوراق گواهی سپرده بانک های ایران

در جدول زیر می‌توانید میزان سود و حداقل موجودی مورد نیاز بانک های مختلف صادرکننده اوراق گواهی سپرده در ایران را مقایسه کنید. نرخ شکست تمام این بانک ها ۱۰٪ است. یعنی اگر زودتر از موعد برداشت انجام بدهید، به جای ۱۸٪ سود، ۱۰٪ سود به شما تعلق می‌گیرد.

عنوان	میزان سود	حداقل موجودی
اوراق سپرده بانک اقتصاد نوین	٪۱۸ (درصورت بستن حساب زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک انصار	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ دارد.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک ایران زمین	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از موعد یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک آینده	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک پارسیان	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از موعد یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک پاسارگاد	٪۱۸ (بازخرید اوراق قبل از موعد یک سال، با نرخ سود ۱۰٪ خواهد بود.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک تجارت	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد، با نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک توسعه تعاون	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد یک سال دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک حکمت ایرانیان	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد یک سال دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک خاورمیانه	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک دی	٪۱۸ (بعد از یک ماه بدون نرخ شکست)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک رفاه کارگران	٪۱۸ (بعد از گذشت سه ماه قابل برداشت است.)	۵۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک سامان	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ دارد.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک سپه	٪۱۸ (اوراق گواهی سپرده یک‌ساله صادر می‌شود و در صورت بستن زودتر از موعد نرخ شکست با سود ۱۰٪ محاسبه خواهد شد.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک سرمایه	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از موعد نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک سینا	٪۱۸ (سپرده یک‌ساله بانک سینا در قالب گواهی سپرده یک‌ساله افتتاح می‌شود. در صورت برداشت زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک شهر	٪۱۸ (درصورت بستن زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک صادرات	٪۱۸ (سپرده یک‌ساله صادرات در قالب گواهی سپرده یک‌ساله افتتاح می شود. برداشت زودتر از موعد دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک کارآفرین	٪۱۸ (نرخ بازخرید ۱۰٪ است.)	۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک کشاورزی	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک گردشگری	٪۱۸ (در صورت برداشت زودتر از یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک مسکن	٪۱۸ (نرخ شکست در صورت ابطال گواهی سپرده قبل از سررسید، با نرخ سود ۱۰٪ خواهد بود.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک ملت	٪۱۸ (سپرده یک‌ساله بانک ملت در قالب گواهی سپرده یک‌ساله افتتاح می‌شود. برداشت زودتر از موعد دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک ملی	٪۱۸ (در صورت برداشت زودتر از یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده بانک مهر اقتصاد	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد، نرخ شکست ۱۰٪ دارد.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده موسسه اعتباری کوثر	٪۱۸ (برداشت زودتر از موعد دارای نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان
اوراق سپرده موسسه اعتباری نور	٪۱۸ (درصورت برداشت زودتر از موعد یک سال، نرخ شکست ۱۰٪ است.)	۱۰۰,۰۰۰ تومان

گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری خاص و عام

اوراق گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری خاص سپرده‌ای است که بانک برای تامین مالی طرح‌های جدید و تجهیز منابع آن را افتتاح می‌کند و در مقابل گواهی سپرده مدت دار سرمایه گذاری خاص را برای دارنده‌ی سپرده صادر می‌کند. معمولا افراد حقوقی برای تامین منابع مالی‌شان به منظور پیش بردن طرح‌های خود می‌توانند سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری خاص افتتاح کنند. این گواهی هم می‌تواند بانام باشد و هم بی نام و قابل انتقال به غیر است. یعنی دارندگان این گواهی می‌توانند آن را بدون فسخ عقد وکالت و پرداخت جریمه، معامله کنند. متقاضیانی که می‌خواهند این سپرده را افتتاح کنند باید طرح توجیهی فنی، اقتصادی و مالی را ارائه کنند تا بانک آن را بررسی و تایید کند. سپس افتتاح حساب انجام می‌شود.

در سمت مقابل هم گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری عام را داریم که سپرده ای است با سررسید مشخص. این سپرده در بانک‌های مختلف افتتاح می‌شود و صاحب حساب در ازای آن گواهی مربوط به همان سپرده را دریافت می‌کند. این گواهی هم مثل گواهی خاص هم می‌تواند بانام باشد و هم بی نام و قابل انتقال به غیر است. بازخرید این گواهی قبل از سررسید در صورتی که بازخرید آن در بازاردست دوم انجام شود ایرادی ندارد.

گواهی سپرده سکه طلا چیست؟

گواهی سپرده سکه طلا از جمله ابزارهای مالی است که برای اهدافی خاص به وجود آمد. این گواهی یکی از انواع گواهی سپرده کالا است که مالکیت دارنده‌ی گواهی را نشان می‌دهد. این گواهی به منظور آرامش خاطر سرمایه گذاران و همین‌طور شفافیت قیمت در سال ۹۴ برای نخستین بار به سرمایه گذاران معرفی شد. فردی که گواهی سپرده سکه طلا دارد، در واقع مالک سکه‌های طلایی است که در یک انبار مشخص نگهداری می‌شود. او این گواهی را به عنوان رسید از انباردار دریافت می‌کند. پس باید مشخصاتی مثل مقدار طلا و مکان انبار در این گواهی قید شود. مزیت این کار این است که شما دیگر دغدغه نگهداری سکه های طلای خودتان را ندارید. چرا که رسیدی که در اختیارتان است حکم همان طلای واقعی را دارد.

اوراق گواهی سپرده سکه غیرقابل انتقال به غیر هستند. پس اگر گم شوند یا به سرقت بروند مشکلی به وجود نمی‌آید. برای خرید سپرده سکه طلا یا خودتان می‌توانید مستقیما از بورس کالا گواهی آن را بخرید یا اینکه می‌توانید واحدهای صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر طلا را خریداری کنید.

روش بازخرید اوراق گواهی سپرده

اول از همه لازم است توضیح بدهیم که اصلا مفهوم بازخرید در اوراق گواهی سپرده چیست. پس از آن روش بازخرید را هم توضیح می‌دهیم. وقتی اوراق گواهی سپرده را می‌خرید، بعدا می‌توانید آن اوراق را به همان بانکی که آن را صادر کرده است بفروشید. منتهی باید جریمه‌ای را برای این کار پرداخت کنید. این عمل بازخرید نامیده می‌شود. با انجام این کار فرد می‌تواند سپرده‌اش را نقد کند و به جای آن پول دریافت کند. سررسید گواهی های سپرده می‌تواند حداقل هفت روز باشد. اما حداکثر دوره سررسید محدودیتی ندارد. این جمله نشان می‌دهد که برای بازخرید باید حداقل هفت روز زمان از تاریخ خریدتان گذشته باشد.

حالا اگر کسی قصد بازخرید داشت باید چه کند؟ کافی است به بانکی که اوراق را صادر کرده است مراجعه و فرم بازخرید را تکمیل کند. او با این کار در واقع مالکیت اوراقش را به بانک واگذار می‌کند. اگر اوراق‌تان را زودتر از یک ماه از تاریخ خرید بفروشید هیچ سودی به شما تعلق نخواهد گرفت.

فقط صاحب اصلی اوراق گواهی سپرده می‌تواند اقدام به بازخرید کند. او با ارائه‌ی مدارک شناسایی و اصل رسید اوراق گواهی سپرده می‌تواند این کار را انجام بدهد.

جمع بندی

اوراق گواهی سپرده یکی از انواع ابزارهای مالی است. کسی که این گواهی را دارد می‌تواند سود سپرده را دریافت کند. سودی که به این اوراق تعلق می‌گیرد تضمینی و ثابت است و همین مسئله باعث می‌شود افراد ریسک گریز به سراغ این سپرده‌ها بروند. از جمله ویژگی های اوراق گواهی سپرده این است که دارایی تاریخ سررسید معینی هستند. این اوراق به صورت بانام و بی نام منتشر می‌شوند. اگر بی نام باشند قابلیت انتقال به غیر را دارند. اما معمولا گواهی های دیجیتالی به نام فرد صادر می‌شوند و غیرقابل انتقال هستند. تفاوت اوراق گواهی سپرده با سپرده بانکی در این است که این اوراق سود بیشتری دارند و می‌شود از آن‌ها به عنوان ضامن برای دریافت وام استفاده کرد.

سوالات متداول با پاسخ های کوتاه