کد بورسی چیست و چطور آن را دریافت کنیم؟
نخستین گامی که باید برای ورود به بازار سهام بردارید، دریافت کد بورسی است. هیچ فردی بدون دریافت این شناسه نمی‌تواند به طور مستقیم در بورس سرمایهگذاری کند. این شناسه به طور خاص برای شما تعریف شده است تا بتوانید در بورس معامله کنید. اما چگونه می‌توان این کد را دریافت کرد، برای این کار باید به کجا مراجعه کنیم و چه مدارکی را باید به همراه داشته باشیم؟
ساختار کد بورسی چگونه است؟
کد بورسی از لحاظ ساختار یک شناسه واحد است که از تعدادی حرف و عدد تشکیل می‌شود. اشخاص حقیقی و حقوقی در سامانه اطلاعاتی بورس به وسیله این کد شناسایی می‌شوند.
کد معاملاتی اشخاص حقیقی متشکل از حروف ابتدایی نام خانوادگی شخص و اعدادی در کنار آن است. برای مثال برای شخصی با نام خانوادگی «بهمنیان» کدی شبیه به «بهم۱۲۳۴۵» و «بهم۵۴۳۲۱» خواهد بود. پس از تکمیل مدارک و انجام مراحل نهایی ثبت‌نام، این کد به افراد تخصیص داده می‌شود.
چگونه کد بورسی دریافت کنیم؟
هر فردی برای دریافت کد بورسی باید به یکی از شعب کارگزاری‌ها که از جانب سازمان بورس اوراق بهادار مجوز فعالیت کسب کرده، مراجعه کند و مدارک شناسایی مورد نیاز را ارائه دهد و فرم‌های مربوطه را تکمیل کند.
کارگزاری با ثبت مدارک امکان ایجاد کد بورسی را به وجود می‌آورد و معمولا ظرف مدت دو روز کاری(۴۸ ساعت) کد سهامداری صادر می‌شود.
ثبت نام غیر حضوری در بورس
در اوایل دهه ۹۰ و پیش از آن، اشخاص برای دریافت کد بورسی حتما باید به صورت حضوری به یکی از دفاتر کارگزاری‌ها مراجعه می‌کردند و فرم‌های مربوط به احراز هویت و ثبت‌نام که توسط سازمان بورس تعریف شده است را تکمیل می‌کردند و امکان دریافت کد بورسی به شیوه غیر حضوری وجود نداشت.
فرآینده تکمیل این فرم‌ها اما زمان بر بود؛ چرا که در اکثر فرم‌ها اطلاعات تکراری زیادی خواسته می‌شود و همین مساله باعث طولانی شدن زمان ثبت نام هر فرد می‌شد. عموماً هر فرد حداقل حدود یک الی دو ساعت زمان صرف می‌کرد تا اطلاعات خودش را تکمیل کند.
اما با به وجود آمدن شرایط ثبت‌نام به صورت غیرحضوری و از طریق سایت کارگزاری‌ها، افراد می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز که فرصت دارند، ثبت‌نام خود را در سایت کارگزاری انجام دهند.
اطلاعاتی که برای پر کردن این فرم‌ها نیاز است و از طریق فرم‌های اینترنتی از شما درخواست می‌شود، شامل موارد زیر است:
- نام و نام خانوادگی
- شماره شناسنامه
- سری و سریال شناسنامه
- محل تولد
- تاریخ تولد
- سایر اطلاعات هویتی که در شناسنامه و کارت ملی شما موجود است
- اطلاعات موجود در دفترچه حساب بانکی شما اعم از شماره حساب و شماره شبا، نوع حساب و …
علاوه بر موارد فوق، اطلاعات شغلی و میزان اطلاعات و دانش درباره بورس، کد بورسی (در صورت داشتن سابقه فعالیت در معاملات بورسی) و گردش سالیانه حساب هم درخواست می‌شود که البته سه مورد آخر از موارد اختیاری است.
بعد از ثبت‌نام در سایت، با توجه به کارگزاری‌ای که انتخاب کرده‌اید، مابقی مراحل ثبت‌نام را باید طی نمایید.
در نهایت، اسکن مدارک هویتی مانند تمامی صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی جهت تکمیل ثبت‌نام از شما خواسته می‌شود.
تمام مراحل گفته شده مربوط به تکمیل فرم‌ها است که به صورت اینترنتی انجام می‌شوند اما روش انجام مابقی مراحل (۵۰ درصد باقی مانده) توسط کارگزاری تعیین می‌شود.
حضور فیزیکی شما برای امضا و اثر انگشت تمامی صفحات و همچنین پاسخ به ۱۰ تا ۲۰ سوال مربوط به دریافت کد آنلاین نیاز است.
مراحلی که به حضور فیزیکی نیاز دارند، به دو صورت قابل انجام هستند؛ یک روش آن که جهت انجام باقی مراحل به صورت حضوری به یکی از شعب کارگزاری‌ها مراجعه می‌کنید که در این صورت کارگزاری فرم‌های متعددی را به شما خواهند داد که در آن یک سری از اطلاعات به صورت اینترنتی تکمیل شده و شما تکمیل اطلاعات باقی‌مانده و امضا و اثر انگشت صفحات را انجام می‌دهید و ثبت‌نام‌تان تکمیل می‌شود.
مزیت این روش نسبت به روش سنتی این است که پر کردن فرم‌ها لزوما در زمان اداری انجام نمی‌شود و بخش عمده‌ای از ثبت‌نام به صورت غیر حضوری انجام گرفته‌است. روش دوم اما روش غیر حضوری است که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
دریافت کد بورسی غیرحضوری
در حال حاضر برخی از کارگزاری‌ها این امکان را فراهم کرده‌اند که پس از ثبت‌نام اینترنتی، جهت انجام مابقی مراحل ثبت‌نام از طریق مراجعه به نماینده کارگزاری مراحل ثبت‌نام تکمیل گردد. این امر درصورتی امکان‌پذیر است که کارگزاری انتخاب شده، گزینه مراجعه به نماینده کارگزاری را در سایت خود داشته باشد. در این صورت فرد جهت مراجعه نماینده کارگزار، یک آدرس پستی را وارد می‌کند و دکمه تائید نهایی را می‌زند.
در صورت انتخاب گزینه مراجعه نماینده کارگزاری، در صورتی که محل سکونت‌تان تهران باشد، طی حداکثر دو روز و چنانچه ساکن شهرستان باشید، طی یک هفته نماینده کارگزاری شما به آدرسی که ذکر کرده‌اید، مراجعه و تمامی امور باقی‌مانده را در محل ( خارج از شعب کارگزاری) تکمیل می‌کند. کد معاملاتی و کد بورسی نیز پس از یک فاصله زمانی صادر می‌شود.
مراحل گفته شده مربوط به افرادی است که دارای مدرک تحصیلی دیپلم به بالا هستند. برای افرادی که مدرک زیر دیپلم دارند و یا امکان ارائه مدرک تحصیلی بالاتر از دیپلم را ندارند، امکان صدور کد آنلاین وجود ندارد.
برخی از افراد در گذشته در یک کارگزاری حساب باز کرده‌اند و ممکن است در حال حاضر رمز خود را فراموش کرده باشند یا اصلا به یاد نداشته باشند که در کدام کارگزاری افتتاح حساب داشته‌اند. این افراد از طریق سامانه سجام می‌توانند در کارگزاری جدید افتتاح حساب نمایند و اطلاعات مربوط به سهام خریداری شده گذشته را از طریق این سامانه پیگیری کنند.
در صورتی که افراد با توجه به موقعیت مکانی و زمانی خود به هر طریقی (حضوری یا غیر حضوری) ثبت نام خود را انجام دهند، باید حتما از صحت اطلاعات وارد شده اطمینان داشته باشند چرا که عموماً نام کاربری و گذرواژه (پسورد) دارنده کد به شماره همراه یا ایمیل اعلامی ارسال می‌شود، به همین خاطر جهت تسریع در فرایند ثبت‌نام باید از اطلاعات وارد شده اطمینان داشت.
مدارک لازم برای ثبت نام و اخذ کد بورسی
- اصل و تصویر شناسنامه از صفحه اول و صفحه توضیحات
- اصل و تصویر رو و پشت کارت ملی
- مشخصات حساب بانکی (نام بانک، شماره حساب، شماره شبا، کد و نام شعبه، نوع حساب)
- مدرک نمایانگر کد پستی محل سکونت شما مانند قبض تلفن ثابت
- آخرین مدرک تحصیلی
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی
- تکمیل فرم درخواست کد معاملات آنلاین (قرارداد معاملات برخط)
- تکمیل فرم قرارداد انجام معاملات اینترنتی
پس از تکمیل مراحل بالا به صورت کامل، رمز خرید و فروش آنلاین سهام برای شما پیامک می‌شود و نیازی به انجام کار دیگری نیست و با آن می‌توانید خرید و فروش آنلاین سهام، اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، خرید و فروش سخاب، اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق اختیار فروش تبعی و اوراق تسهیلات مسکن و یا عرضه اولیه را در بازار بورس ایران، در هر جای جهان که اینترنت داشته باشید، انجام دهید.
قوانین تازه سازمان بورس برای سرمایه‌گذاران جدید
بر مبنای قوانین تازه‌ای که سازمان بورس برای متقاضیان دریافت کد بورسی وضع کرده، این افراد تا یک ماه پس از صدور کد معاملاتی نمی‌توانند معاملات خود را آغاز کنند و همچنین باید در آزمون ورود به بازار سرمایه قبول شوند.
این آزمون به صورت حضوری و مجازی توسط کانون کارگزاران برگزار می‌شود و علت آن هم به این خاطر است که دانش افراد حقیقی که قصد معامله در بورس را دارند، افزایش یابد.
به همین خاطر و در همین راستا، جهت ایجاد آمادگی بیشتر برای افراد حقیقی که متقاضی صدور کد معاملاتی هستند اما دانش و اطلاعات کافی را ندارند، کانون کارگزاران بورس می‌تواند دوره‌های آموزشی به صورت حضوری و مجازی برگزار کند.
مزیت این قانون این است که آگاهی سهامداران افزایش می‌یابد و باعث بهبود عملکرد معاملاتی‌شان می‌شود که همین امر منجر به افزایش کارایی و عمق بازار سرمایه می‌گردد.
در صورت قبولی اشخاص در آزمون مربوطه، حداکثر ظرف سه روز مشخصات مربوط به آنان به سمات (شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه) ارسال می‌شود و پس از طی فرآیندهای مربوطه، کد معاملاتی افراد فعال و امکان معامله برای سهامداران فراهم می‌شود.
در حال حاضر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های قانون‌گذاران افزایش آگاهی سهامداران در حوزه معامله‌گری است.
قانون دیگری که به تصویب رسیده است در مورد عدم فعالیت فرد در جهت سیگنال فروشی است که فرد معامله‌گر باید متعهد شود که سیگنال خرید یا فروش ارائه ندهد، در غیر این صورت، کد معاملاتی وی مسدود می‌شود.
بیشتر بخوانید
تنها کسانی می‌توانند به ارائه خدمات تخصصی بپردازند که مجوز لازم را اخذ کرده و صلاحیت علمی و مالی آن‌ها در سازمان بورس احراز شده باشد.
متن تعهدنامه‌‌ای که در این راستا به تعهدنامه قبلی اضافه شده است، بدین شرح است:
“تعهد می‌کنم کلیه اقدامات اینجانب در چارچوب قوانین و مقررات و مقررات حاکم بر بازار سرمایه باشد و از هر گونه مشارکت و فعالیت (به ویژه در فضای مجازی) در زمینه‌هایی که طبق قوانین بازار اوراق بهادار نیازمند اخذ مجوز از سازمان است بدون اخذ مجوزهای لازم خودداری کنم. همچنین از عضویت و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها و کانال‌هایی که برخلاف مقررات اقدام به ارائه تحلیل در خصوص اوراق بهادار می‌کنند و تحت عناوینی همچون سیگنال فروشی اقدام به اغوای قیمتی می‌کنند، خودداری و پرهیز کنم.
بدیهی است در غیر این صورت سازمان، بورس‌ها و فرابورس می‌توانند کد معاملاتی اینجانب را مسدود کرده و علاوه بر آن برخوردهای قانونی را از طریق مراجع ذیصلاح نسبت به اینجانب پیگیری کنند. همچنین تعهد می کنم کلیه خسارات و زیان‌های ناشی از این گونه اقدامات را که متوجه اینجانب باشد، جبران کرده و حق هرگونه ایراد، اعتراض و پیگیری را نسبت به اقدامات سازمان، بورس و فرابورس از خود سلب و ساقط می‌کنم.
اینجانب آگاهی کامل دارم که بازار سرمایه همراه با سود و زیان بوده و سرمایه گذاری همواره با مخاطرات و ریسک همراه است. سرمایه گذاری در این بازار مبتنی بر بررسی و تشخیص سرمایه گذار بوده و سود سرمایه از سوی هیچ شخص حقیقی یا حقوقی مورد تضمین نیست. لذا با علم به این مخاطرات مبادرت به دریافت کد معاملاتی و سرمایهگذاری در بازار سرمایه می کنم.”
البته خرید و فروش سهام شرکت‌های عرضه اولیه، خرید و فروش تسه و اوراق با درآمد ثابت و همچنین خرید و فروش واحدهای صندوق سرمایهگذاری از قانون نامبرده مستثنی است.
تاکید بر آموزش سهامداران و شرط قبولی در آزمون جهت صدور کد معاملاتی، به این خاطر است که آموزش معامله‌گران باعث می‌شود از بروز رفتارهای هیجانی جلوگیری شود و منجر به بهبود تصمیم‌گیری آن‌ها می‌شود.
بیشتر بخوانید
نکات مهم در رابطه با کد بورسی
برای معامله‌گری در بازار، داشتن حداقل مدرک دیپلم از شرایط اصلی فعالیت در بازار سرمایه است. داشتن مدرک دیپلم برای خرید و فروش سهام وسایر اوراق که به صورت آنلاین خرید و فروش‌شان انجام می‌شود، نیاز است اما عده‌ای از افراد هستند که مدرک تحصیلی‌شان زیر دیپلم بوده اما تمایل به سرمایهگذاری دارند.
مانعی برای فعالیت این افراد در بازار سرمایه وجود ندارد. تنها تفاوت در این است که کد معاملاتی آنلاین به این افراد تعلق نمی‌گیرد اما از طریق کد آفلاین امکان معامله در بازار را دارند. مراحل دریافت کد آفلاین نیز همانند دریافت کد آنلاین است، یعنی باید به کارگزاری مراجعه کرد، مدارک را ارائه داد و فرم‌های مربوطه را تکمیل کرد.
تفاوت کد آفلاین و آنلاین
- با داشتن کد آنلاین، خود معامله‌گر می‌تواند به خرید و فروش در بازار بپردازد، اما با داشتن کد آفلاین برای انجام معاملات می‌بایست به صورت حضوری و درخواست تلفنی، درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزار اعلام فرمایید.
- کد آنلاین برای افرادی است که دیپلم و یا مدرک تحصیلی بالاتر دارند اما کد آفلاین مخصوص افرادی است که مدرک تحصیلی‌شان زیر دیپلم است.
- داشتن کد معاملاتی این امکان را برای معامله‌گر فراهم می‌کند که بتواند اوراق بهادار موجود در بازار بورس، فرابورس، اخزا، سخاب، اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق اختیار فروش تبعی و اوراق تسهیلات مسکن را معامله نمایید.
- دریافت کد بورسی تنها از طریق کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس و اوراق بهادار امکان‌پذیر است.
- پیش از دریافت کد سهامداری توصیه می‌شود حتما در مورد کارگزاری‌ها تحقیق کنید تا بتوانید بهترین آن‌ها را انتخاب کنید و به دلیل ضعف کارگزاری نیازی به مراجعه مجدد به سایر کارگزاری‌ها جهت دریافت کد جدید نباشد.
- درآمد اصلی کارگزاری‌ها از محل معاملات است که اصطلاحا به آن کارمزد معاملات گفته می‌شود، بنابراین حتما توجه داشته باشید که به هنگام دریافت کد از کارگزاری‌ها هزینه‌ای را پرداخت نکنید و دریافت کد کاملا رایگان انجام می‌شود.
- پس از ثبت نام در کارگزاری‌ها و دریافت کد بورسی می‌توانید هر زمان که می‌خواهید در بازار، معاملات خود را انجام دهید اما باید به این نکته توجه کنید که طبق قانون، اگر به مدت ۹۰ روز در حساب کاربری آنلاین خود معامله‌ای انجام ندهید، حساب شما به منزله یک حساب راکد محسوب شده و مسدود می‌شود. در صورت مسدودی حساب باید به کارگزاری مربوطه مراجعه کنید و حساب خود را مجدد فعال نمایید. در صورتی که سالیان قبل کد بورسی را دریافت کرده‌اید اما کد معاملاتی یا رمز خود را فراموش کرده‌اید، با مراجعه به کارگزاری‌ها و استعلام از طریق کد ملی می‌توانید ثبت‌نام خود را تکمیل نمایید.
- در بازار سرمایه هر فرد دارای یک کد بورسی است که مختص خود فرد است اما کد معاملاتی با کد بورسی متفاوت است. کد بورسی برای هر فرد مختص به خودش است ولی یک فرد می‌تواند چند کد معاملاتی داشته باشد. کد معاملاتی را کارگزاری‌ها صادر می‌کنند به همین خاطر هر کارگزاری برای شما یک کد آنلاین معاملاتی متفاوت صادر می‌کند. ممکن است یک فرد از چند کارگزاری کد معاملاتی دریافت کرده باشد. در این صورت کد بورسی فرد در تمام کارگزاری‌ها یکی است اما کد معاملاتیش در هر کارگزاری متفاوت است که برای وارد شدن به سیستم معاملاتی آن کارگزاری اطلاعات خودش را وارد می‌نماید.
- برخی از افراد به دلیل آن که شماره حساب بانکی خود را حفظ نیستند، برای ثبت نام در کارگزاری دفترچه حساب بانکی را همراه خود می‌برند. با توجه به این که بایستی اطلاعات متعددی را با جزییات وارد نمایید تا اطلاعات تکمیل گردد، حتما توجه داشته باشید که مدارکتان را به طور کامل همراه خود داشته باشید.
جمع‌بندی
هر فرد برای ورود به بازار بورس و سرمایهگذاری در آن نیازمند دریافت شناسه‌ای به نام کد بورسی است. برای دریافت این کد باید به کارگزاری‌ها مراجعه شود اما این امکان نیز فراهم شده که متقاضیان دریافت کد بورسی بتوانند به صورت غیرحضوری این کد را دریافت کنند. تنها باید دقت داشته باشید که کارگزاری منتخب شما از این امکان برخوردار باشد.
دریافت کد بورسی همچنین نیازمند برخورداری از پیش‌نیازهایی مانند قبولی در آزمون ورود به بورس است که در راستای سامان‌دهی به روند معاملات بورسی و همچنین جلوگیری از زیان سهامداران در نظر گرفته شده است.
