صندوق پالایشی یکم چیست و چطور آن را خریداری کنیم؟

دومین صندوق ETF دولتی که دارادوم نامیده می‌شود و سپس به نام پالایشی یکم ثبت شد، در روزهای اخیر وارد مرحله پذیره نویسی شده است. این صندوق دولتی حاوی چهار نماد پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس است.

در ابتدا قرار بر این بود که این صندوق در اواخر تیر ماه ۱۳۹۹ عرضه شود اما خبرهای متعددی در رابطه با عدم عرضه این صندوق دولتی پخش شد و عرضه آن را به تعویق انداخت که همین امر موجب شد که اخبار منتشر شده تاثیر منفی بر سهام شرکت‌های نفتی و پالایشی در بازار بورس بگذارد.

پیش از انتشار خبر عرضه صندوق پالایشی یکم (دارا دوم)، انتشار و تکذیب مداوم اخبار پیرامون عرضه این صندوق منجر به نوسانات زیادی بر بازار بورس و نمادهای این صنعت شد. در نهایت در ۲۱ مرداد ۱۳۹۹ خبر عرضه صندوق پالایشی یکم به صورت رسمی اعلام شد.

سوالاتی که پیرامون صندوق پالایشی یکم وجود دارند و در این مطلب قصد داریم به پاسخ این سوالات بپردازیم عبارتند از:

صندوق پالایشی یکم چیست؟

صندوق پالایشی یکم از چه سهامی تشکیل شده است؟

این صندوق به چه صورت عرضه می‌شود و آیا برای تهیه آن نیاز به کد بورسی داریم؟

حداقل و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای تهیه این سهام چقدر است؟

چه کسانی می‌توانند آن را تهیه کنند؟

چطور می‌توانیم آن را بفروشیم؟

در ادامه به این پرسش‌های پاسخ می‌دهیم.

صندوق پالایشی یکم چیست؟

ETF مخفف عبارت Exchange Traded Fund به معنای قابل معامله بودن دارایی‌های صندوق است. صندوق پالایشی یکم از نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF دولتی است. این صندوق‌ها از لحاظ ساختاری شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند و مناسب افرادی هستند که قابلیت ریسک‌پذیری کمتری دارند.

ETFها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بسیار شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند، اما قابلیت نقد شدن آسان ETFها بالاتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است و این صندوق‌ها مانند دیگر سهم‌ها در ساعات بازار بورس قابل معامله هستند.

نحوه خرید پالایشی یکم از کارگزاری‌ها

دارادوم یا صندوق پالایشی یا ETF دوم، از چهارشنبه، ۵ شهریور ۹۹ عرضه شد و پذیره نویسی آن تا چهارشنبه، ۱۹ شهریور ۹۹ ادامه‌دار خواهد بود.

حداکثر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی ایرانی دارای کد ملی، پس از کسر میزان سرمایه گذاری همان فرد در صندوق دارایکم، ۵۰۰ واحد سرمایه‌گذاری است.

دارادوم مثل دارایکم، صندوق قابل معامله است. یعنی می‌توان بلوک‌هایش را در بورس و در طول ساعت معاملات، خرید و فروش کرد. دولت برای جذاب شدن پذیره نویسی دارا دوم، ۴ سهم پالایشی این صندوق را با ۲۰ درصد تخفیف عرضه می‌کند.

اگر شما در پذیره نویسی دارایکم شرکت نکرده‌اید، می‌توانید تا سقف ۵۰ میلیون ریال در پذیره نویسی این صندوق شرکت کنید. حتی اگر کد بورس هم ندارید و در سامانه سجام ثبت نام نکرده و کد معاملات آنلاین ندارید، باز هم می‌توانید با مراجعه به سامانه بانکداری اینترنتی بانک خود، نسبت به خرید صندوق پالایشی یکم تا سقف ۵۰ میلیون ریال اقدام کنید.

اگر در صندوق مالی دارایکم، مبلغ ۲ میلیون تومان خرید انجام داده باشید، سقف خرید صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم (دارا دوم) برای شما ۳ میلیون تومان خواهد بود.

حداقل خرید در این صندوق ۱۰۰ هزار ریال است و هیچ محدودیت سنی‌ای برای خریداران وجود ندارد. حتی برای کودکان که کد ملی دارند، بدون نیاز به کد بورسی می‌توانید تا سقف ۵ میلیون تومان، بلوک‌های دارادوم را خریداری کنید.

قیمت سهام عرضه شده در این صندوق، با اعمال ۲۰ درصد تخفیف نسبت به قیمت پایانی سهم در روز معاملاتی قبل از شروع پذیره نویسی توسط سازمان خصوصی سازی به صندوق واگذار می‌شود. یعنی ملاک قیمت پایانی، قیمت پایانی سه‌شنبه، ۴ شهریور ۹۹ سهام پالایشی است. هر قیمتی که ساعت ۱۲:۳۰ روز چهارم شهریور برای چهار سهم پالایشی ثبت شد، معیار اعمال ۲۰ درصد تخفیف به خریداران است. در صورتی ‌که درخواست‌های خرید بیش از ارزش سهام‌ منتشر شده باشد، واحدهای صندوق به روش تسهيم به نسبت به متقاضيان اختصاص مي‌يابد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به نمایندگی از دولت، بخشی از سهام شرکت‌های پالایشی را در دست دارد. سهم این شرکت دولتی در پالایشگاه اصفهان ۷۵/۱۳ درصد معادل ۷ میلیارد سهم، پالایشگاه تهران(با نماد شتران) در تابلوی بازار دوم بورس ۸۵/۱۵ درصد معادل ۷ میلیارد سهم، پالایشگاه بندرعباس(با نماد شبندر) در تابلوی بازار دوم بورس ۶۶/۱۶ درصد معادل ۵ میلیارد سهم و پالایشگاه تبریز(با نماد شبريز) در تابلوی فرعی بازار اول بورس ۱۴/۱۶ درصد معادل ۲ میلیارد سهم است.

به طور میانگین، پالایشی‌ها از ابتدای امسال با رشد حدود ۵۰۰ درصدی سهام خود مواجه بوده‌اند.

نکته: به خاطر داشته باشید که پس از خرید صندوق پالایشی یکم، پس از اتمام دوره پذیره‌نویسی و تخصیص واحدها، سهام این صندوق به دارایی‌های شما اضافه خواهد شد. بنابراین پس از ثبت خرید شما در سبد دارایی‌تان از طریق کارگزاری‌ها، سهام خود را مشاهده نخواهید کرد.

پالایشی یکم شامل چه سهامی است؟

همانطور که در ابتدای مطالب نیز ذکر شد، سهام صندوق پالایشی یکم شامل سهام صنعت نفت و پالایشی است و به طور دقیق نمادهای شبریز، شپنا، شتران و شبندر دارایی صندوق دوم هستند.

طبق اعلام دولت که سه صندوق سرمایه‌گذاری ETF با نام‌های دارایکم، دارادوم و داراسوم عرضه می‌شوند. محتوای صندوق اول مربوط به حوزه «واسطه‌گری مالی» بود و عرضه آن مدتی پیش به اتمام رسید.

نمادهای صندوق دارایکم شامل سهام وتجارت، وبصادر، وبملت، البرز و اتکام بود که در بازار بورس هم‌اکنون قابل معامله هستند.

محتوای صندوق داراسوم نیز مربوط به گروه خودروسازی و صنایع فلزی است و از نمادهای فولاد، فملی، خودرو و خساپا تشکیل خواهد شد. اما زمان دقیقی برای عرضه صندوق داراسوم اعلام نشده است.

نحوه عرضه صندوق پالایشی یکم به چه صورت است؟

هر شخص می‌تواند برای خرید صرفاً یکی از دو روش زیر را انتخاب کند:

• پذیره‌ نویسی واحدهای این صندوق برای اشخاص دارای کد معاملاتی (کد بورسی) از طریق کارگزاری‌های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی صورت می‌گیرد.

• اشخاص فاقد کد معاملاتی (کد بورسی) می‌توانند از طریق درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانک‌های منتخب برای خرید واحدها اقدام کنند. ممکن است امکان خرید آن (مانند دارایکم) از طریق تعدادی اپلیکیشن نیز فراهم شود که در این صورت لیست اپلیکیشن‌ها اعلام خواهد شد.

متقاضیان دارای حساب در هر یک از بانک‌های منتخب می‌‌‌توانند از طریق مراجعه به درگاه‌‌های غیرحضوری و حضوری که توسط بانک‌‌های مربوطه اطلاع رسانی خواهد شد، با ورود حداقل اطلاعات مورد نیاز، نسبت به پذیره‌ نویسی واحدهای سرمایه‌ گذاری اقدام کنند. چنانچه متقاضی به درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانک منتخبی که در آن بانک فاقد حساب است مراجعه کند، بانک‌ها مکلف به پذیرش و دریافت اطلاعات وی هستند.

برای خرید صندوق پالایشی یکم نیازی به داشتن کد بورسی نیست اما برای فروش آن حتما داشتن کد بورسی الزامی و مورد نیاز است.

مزیت خرید دارادوم از طریق سایت کارگزاری این است که نیاز به مراجعه حضوری ندارد و همچنین باعث صرفه‌جویی در وقت و در کل سهولت تهیه آن نیز می‌شود.

حداقل و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای خرید پالایشی یکم چقدر است؟

حداکثر تعداد واحدهای قابل خرید صندوق پالایشی یکم یا همان دارادوم برای هر کد ملی ۵۰۰ واحد است که معادل پنج میلیون تومان می‌شود. در صورتی که فرد در پذیره نویسی صندوق دارایکم نیز شرکت کرده باشد، به تعداد واحدهایی که در اختیار گرفته است از سقف صندوق پالایشی یکم کسر می‌شود.

مجموع واحدهای قابل خریداری در صندوق‌های اول و دوم دولتی (دارایکم و پالایش) ۵۰۰ واحد بوده و در صورت شرکت در پذیره‌نویسی دارایکم به تعداد ۲۰۰ واحد، حداکثر می‌توانید تا ۳۰۰ واحد از صندوق پالایش را خریداری نمایید.

مسئولیت بلوکه شدن مبلغی بیش از مقدار مورد نیاز تا زمان تخصیص واحدهای صندوق، بر عهده خریدار است.

همچنین دارندگان دارایکم در حال حاضر منعی برای خرید دارادوم ندارند و ملاک، زمان پذیره‌نویسی دارایکم است نه داشتن آن.

توجه کنید که زمانی که در صندوق دارایکم، حداکثر ۲۰۰ سهم اعلام شد، منظور این بود که  ۲۰۰ سهم به هر کد ملی تعلق می‌گیرد. شخص می‌توانست ۱۰۰ سهم را از طریق بانک، ۵۰ سهم را از طریق سایت کارگزاری و ۵۰ سهم مابقی را از طریق اپلیکیشن تهیه کند و در کل محدودیتی در این زمینه وجود نداشت؛ اما امکان اینکه شخص ۲۰۰ سهم را از طریق سایت کارگزاری و ۲۰۰ سهم دیگر را از طریق بانک تهیه کند، فراهم نبود چرا که کد ملی اشخاص معیار تعلق سهم بود.

چه کسانی می‌توانند صندوق پالایشی یکم را تهیه کنند؟

تمامی افراد حقیقی دارای کد بورسی یا فاقد کد بورسی می‌توانند این صندوق را خریداری کنند اما افراد حقوقی مجاز به خرید دارادوم یا هر یک از ETFهای دولتی دیگر در پذیره‌نویسی نیستند.

صندوق پالایشی یکم (دارادوم) از جانب دولت و با هدف کمک به اقتصاد کشور و حضور یافتن خانواده‌ها با درآمد کمتر در این سرمایه‌گذاری با تخفیفی ویژه عرضه می‌شود، لذا محدودیت‌هایی مانند حداکثر تعداد و امکان خرید، تنها برای افراد حقیقی در آن اعمال شده است.

چطور می‌توانیم سهام صندوق پالایشی یکم را بفرشیم؟

بازه زمانی بین پایان پذیره نویسی پالایش یکم تا روز آغاز معاملات این صندوق هنوز مشخص نیست و اینکه پالایشی یکم چه زمانی در بازار بورس بازگشایی یا قابل معامله و فروش می‌شود هنوز به صورت رسمی اطلاع رسانی نشده است، اما با توجه به بازگشایی یک ماهه دارایکم، دسترسی به پالایشی یکم برای معامله در بازار سرمایه حداقل ۱ ماه و حداکثر ۲ ماه بعد از اتمام پذیره نویسی دو هفته‌ای انجام خواهد شد.

پس از توقف زمان پذیره نویسی صندوق پالایشی یکم، عملیات تخصیص آن صورت می‌گیرد؛ با توجه به اینکه تعداد سهامداران صندوق‌های مذکور بسیار بالا است و تقسیم‌بندی با توجه به ارزش سهام هر نماد به صورت مساوی بین افراد مختلف باید انجام شود؛ لذا این عملیات مدتی زمان خواهد بود.

پس از تخصیص یافتن واحدهای این صندوق، معاملات بر اساس ارزش روز سهم آغاز می‌شود، اما ممکن است برخی از افراد امکان فروش آن را نداشته باشند که علت آن مربوط به نداشتن کد بورسی است.

داشتن کد بورسی برای فروش سهام صندوق پالایشی یکم الزامی است. به همین خاطر اگر فردی کد بورسی ندارد و این صندوق را از طریق بانک خریداری کرده است، ابتدا باید کد بورسی دریافت کند، پس از دریافت کد معاملاتی، سهام مربوطه را به کارگزاری انتخاب شده انتقال دهد و در نهایت می‌تواند آن را بفروشد.

این مراحل پیچیدگی خاصی ندارد و تقریبا تمام روال در زمان انجام، به صورت آنلاین اتفاق می‌افتد.

 ثبت‌نام در سامانه سجام و سایت کارگزاری، تغییر کارگزار ناظر و انتقال سهام، همگی آنلاین بوده و تنها بخش احراز هویت (برای افرادی که کد بورسی ندارند) باید به صورت حضوری و با مراجعه به یکی از مراکز احراز هویت صورت گیرد.

اگر شخص دارایی صندوق را از چند راه مختلف خریداری کند، تمام دارایی تنها از طریق اولین فروشنده قابل دسترسی است.

اگر فرد ابتدا از طریق کارگزاری خرید انجام دهد، زمان فروش هم به راحتی می‌تواند تمامی دارایی را معامله کند اما اگرسهام را از طریق بانک و یا اپلیکیشن خریداری کند، حتما باید وارد سامانه معاملاتی کارگزاری مربوطه شده و با انتخاب گزینه تغییر کارگزار ناظر، سهام خود را از بانک به کارگزاری انتقال دهد. پس از گذشت یک روز امکان فروش برای سهامدار فراهم می‌شود. اگر فرد ابتدا از طریق بانک و اپلیکیشن خرید انجام داده باشد، باید در سامانه معاملاتی کارگزاری خود گزینه تغییر کارگزار ناظر را انتخاب کند تا کلیه دارایی به پرتفوی او در کارگزاری افزوده شده و قابل معامله شود.

صندوق پالایشی یکم در یک نگاه

• صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم (دارا دوم) همانطور که از نام آن پیداست در گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار دارد.

• این صندوق قابلیت نقدشوندگی بسیار خوبی دارد.

• دارایی صندوق‌ها تشکیل شده از سهام شرکت‌های مختلف است و صندوق پالایشی یکم نیز شامل چهار سهم پالایشی است.

• سهولت در خرید و سادگی و سرعت در فروش، معافیت مالیاتی معاملات واحدها و تخفیف ویژه‌ای که دولت در تهیه صندوق درنظر گرفته است از دیگر مزایای این صندوق‌ها است.