اندیکاتور CMF یا جریان پول چایکین؛ ابزاری برای رصد جریان پول

یکی از مهم‌ترین مسائلی که تحلیل‌گران تکنیکال در تحلیل سهام به آن توجه می‌کنند، جریان پول است. جریان پول می‌تواند مثبت یا منفی باشد و از کاهش یا افزایش قیمت سهم خبر بدهد. ابزارهای زیادی برای رصد و پیگیری جریان پول طراحی شده‌اند که یکی از آن‌ها اندیکاتور CMF یا جریان پول چایکین نام دارد. اسیلاتور چایکین می‌تواند فشار خرید و فروش را با توجه به اندازه‌گیری حجم جریان پول تعیین کند. این مقاله از توان تحلیل به آموزش سیگنال گیری از اندیکاتور CMF و توضیح محاسبات و فرمول آن اختصاص دارد که می‌توانید با مطالعه‌ی آن بیشتر با این ابزار کاربردی آشنا شوید.

اندیکاتور CMF چیست؟

اول از همه برویم سراغ تاریخچه و سازوکار اندیکاتور CMF. فردی به نام مارک چایکین (Marc Chaikin) این اندیکاتور را ابداع کرد و نامش را روی اختراعش گذاشت. CMF مخفف Chaikin Money Flow است که می‌شود جریان پول چایکین. ابزاری است که چایکین آن را طراحی کرد تا بر اساس آن بتوانیم ردپای جریان پول را دنبال کنیم. این اندیکاتور به معامله‌گران کمک می‌کند میزان جریان پول را در یک سهم در طی بازه‌ی زمانی مشخصی محاسبه کنند. اما اهمیت این مسئله در چیست؟ حجم جریان پول می‌تواند میزان استقبال خریداران و فروشندگان را از سهم نشان بدهد. یعنی همان عرضه و تقاضا که یکی از مهم‌ترین فاکتورهای بازارهای مالی است.

خیلی از سیگنال‌‌هایی که دریافت می‌کنیم مربوط به همین عرضه و تقاضا هستند. مثلا وقتی تشخیص می‌دهیم که فشار خرید یا فروش در سهم بالاست، می‌توانیم بفهمیم که بازار چقدر می‌تواند از سهام مدنظرمان استقبال کند. این مسئله می‌تواند روی تصمیم‌هایی که تحلیل‌گران می‌گیرند اثر بگذارد.

تفسیر اندیکاتور CMF

• اندیکاتور جریان پول چایکین یا همان اسیلاتور CMF بین دو بازه‌ی ۱+ و ۱- نوسان می‌کند. آنچه که باعث تغییر این اندیکاتور می‌شود، تغییر در جریان پول است. یعنی وقتی جریان پول در سهمی تغییر می‌کند، اندیکاتور نیز به همان نسبت بالا یا پایین می‌رود. تحلیل‌گر هم می‌تواند با نگاه کردن به واکنش‌های اندیکاتور، از این مسئله باخبر شود.
• از این اسیلاتور می‌توانیم در دوره‌های مختلف استفاده کنیم. اما تنظیمات پیش‌فرض آن روی ۲۰ یا ۲۱ است. جالب است بدانید که در دل این اندیکاتور، ابزار دیگری به اسم اندیکاتور A/D یا تراکم توزیع قرار دارد. منتهی به جای آنکه از قیمت پایانی در محاسباتش استفاده کند، از اندیکاتور مکدی بهره می‌برد. در مورد خط A/D و کاربرد آن در اسیلاتور CMF جلوتر صحبت خواهیم کرد.  
• در این اندیکاتور خط صفر، خط مرکزی است. وقتی روندمان نزولی است و اندیکاتور به نواحی زیر صفر حرکت می‌کند، از فشار فروش مطلع می‌شویم. به همین ترتیب اگر روندمان صعودی باشد و اندیکاتور در نواحی بالای صفر قرار بگیرد، از فشار فروش و افزایش قیمت‌ها باخبر می‌شویم.
• وقتی روند سهم صعودی است و اندیکاتور هم مثبت است، از قدرت روند باخبر می‌شویم. اما اگر در روند صعودی اندیکاتور منفی باشد، می‌فهمیم که روند تضعیف شده است. در روندهای نزولی هم وقتی اندیکاتور مثبت می‌شود، از تضعیف روند خبردار می‌شویم. دیگر مشخص است که وقتی هم روند و هم اندیکاتور هر دو نزولی هستند، با یک روند نزولی قوی طرف هستیم.

فرمول محاسبه اندیکاتور چایکین (CMF)

یادگیری فرمول اندیکاتور CMF یا سایر اندیکاتورها به ما کمک می‌کند که بهتر ساختار آن را درک کنیم. به همین خاطر بهتر است نگاهی به فرمول اسیلاتور چایکین بیندازیم. تصویر زیر را ببینید:

در این فرمول متغیرها عبارت‌اند از:

• N: ضریب جریان نقدینگی
• Close: قیمت بسته شدن
• Low: قیمت پایین
• High: قیمت بالا
• M: حجم جریان نقدینگی
• ADL: خط تراکم/توزیع
• CO: اسیلاتور جریان پول چایکین

اما برای محاسبه‌ی این اندیکاتور باید چند گام زیر را طی کنید.

1. اول با توجه به فرمول میزان N را محاسبه کنید. برای این کار لازم است که به شکل زیر عمل کنید:

(قیمت پایین – قیمت بالا) ÷ [(قیمت بسته شدن – قیمت بالا) – (قیمت پایین – قیمت بسته شدن)] = ضریب جریان نقدینگی

2. در مرحله‌ی بعد لازم است N را در حجم ضرب کنید تا حجم جریان نقدینگی (M) به دست آید.
3. در این مرحله باید M دوره‌ی فعلی و دوره‌ی قبلی را با هم جمع کنید تا بتوانید بر اساس آن خط ADL را مطابق فرمول ترسیم کنید.
4. اختلاف بین میانگین متحرک نمایی سه و ۱۰ دوره‌ای را محاسبه کنید. به این ترتیب می‌توانید اسیلاتور CMF را محاسبه کنید.

ساختار اسیلاتور چایکین

پیش‌بینی جریان قیمت آینده‌ی سهم مهم‌ترین کاربرد اسیلاتور جریان پول چایکین است که بیشتر معامله‌گران این اندیکاتور را به این قابلیت می‌شناسند. اگر می‌خواهیم بازار را پیش‌بینی کنیم به اطلاعاتی نیاز داریم. ابزارهایی مثل CMF منبع اصلی معامله‌گران برای به دست آوردن این اطلاعات هستند. تحلیل‌گران معتقدند که توجه به تغیرات الگوهای قیمتی می‌تواند راهنمای خوبی برای تشخیص جهت آینده‌ی بازار باشد. به جز این موارد، اندیکاتور CMF می‌تواند جهت مومنتوم بازار را نیز به ما بگوید.

حالا برای اینکه بهتر با این اندیکاتور آشنا شویم باید حالات مختلف بازار را در نظر بگیریم.

1. خریداران بیشتر از فروشندگان هستند. در چنین شرایطی معلوم است که فروشندگان می‌توانند دارایی‌های خود را با قیمتی بالاتر هم بفروشند. در نتیجه اتفاقی که می‌افتد افزایش قیمت سهام است.
2. حالا برعکس این شرایط را هم در نظر می‌گیریم. اگر تعداد فروشندگان بیشتر باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ اینجا دیگر قضیه فرق می‌کند. چون تعداد خریداران کم است و این فروشندگان هستند که مجبور می‌شوند با کم کردن قیمت، پیشنهادات جذاب‌تری را به خریداران ارائه کنند تا بتوانند سهم‌شان را بفروشند. پس در این حالت، قیمت سهم کم می‌شود.
3. اما یک حالت سوم هم وجود دارد که در آن تعداد خریداران و فروشندگان برابر است و شاهد چنین افزایش یا کاهش‌های قیمتی نخواهیم بود. این حالت متعادل به کمک اندیکاتور CMF قابل شناسایی است.

فلسفه‌ی جریان پول چایکین این است که هرچه قیمت‌های پایانی در محدوده‌ی بالا ثبت شوند، نشان از تراکم بیشتر پول دارند. در سمت مقابل بسته شدن قیمت‌ها نزدیک به پایین‌ترین محدوده‌ی قیمت، نشان از توزیع بیشتر جریان پول دارد.

اندیکاتور چایکین در سامانه‌های معاملاتی

در این بخش، سری می‌زنیم به چند سامانه‌ی معاملاتی مهم که اندیکاتور CMF در بعضی از آن‌ها به طور پیش‌فرض وجود دارد ولی در بعضی دیگر نه. پس باید آن را دانلود و سپس روی نمودار سهم اعمال کنیم.مثلا اگر می‌خواهید از متاتریدر استفاده کنید، لازم است که اول اندیکاتور چایکین را دانلود کنید. سپس آن را به سامانه‌ی معاملاتی خودتان اضافه کنید.

در تریدینگ ویو کارمان راحت‌تر است. کافی است از قسمت اندیکاتورها، با تایپ کردن عبارت CMF، اندیکاتور جریان پول چایکین را به چارت‌مان اضافه کنیم. تصویر زیر این مسئله را بهتر نشان می‌دهد. در پنجره‌ی پایینی خط سبز رنگی می‌بینید که همان خط اندیکاتور CMF است.

خطی که به صورت نقطه‌چین مشخص است همان خط صفر است که واکنش اسیلاتور چایکین به این خط می‌تواند به تولید سیگنال‌های معاملاتی مختلفی منتهی شود. برای تغییر دوره‌ی پیش‌فرض اندیکاتور می‌توانید در قسمت تنظیمات و در بخش ورودی‌ها، عدد دلخواه‌تان را وارد کنید.

برای تغییر در نحوه‌ی نمایش و رنگ خط اندیکاتور هم می‌توانید به سربرگ دوم یعنی «نحوه نمایش» مراجعه کنید.

دو خط Money Flow‌ (رسم) و Zero‌ (صفر) در این اندیکاتور وجود دارند که می‌توانید رنگ و سایر ویژگی‌های آن را تغییر دهید. گزینه‌ی دقت به تعداد ممیزها بعد از رقم اعشار مربوط است. سایر گزینه‌های این صفحه نیز قابل تغییر هستند ولی نیازی به توضیح بیشتر نیست. چرا که در عملکرد اندیکاتور نقشی ندارند و فقط فاکتورهای ظاهری را در بر می‌گیرند.

سیگنال گیری از اندیکاتور اندیکاتور CMF

در این بخش که می‌توان گفت مهم‌ترین بخش آموزش اندیکاتور جریان پول چایکین است یاد می‌گیریم که از CMF چطور سیگنال بگیریم. چهار روش عمده برای سیگنال گرفتن وجود دارد که عبارت‌اند از:

• واگرایی
• شکست خط روند و سطوح تکنیکال
• توجه به فشار خرید و فروش
• تقاطع

هر کدام از این چهار مورد را در ادامه توضیح می‌دهیم و هر کجا که لازم بود مثالی هم برای فهم بیشتر مطلب ارائه می‌کنیم.

واگرایی

واگرایی به شرایطی گفته می‌شود که در آن جهت نمودار قیمت و جهت اندیکاتور با هم متفاوت است. وقتی که پرایس اکشن باعث ایجاد سقف‌هایی بالاتر در محدوده‌ی اشباع خرید می‌شود و اسیلاتور CMF روندی نزولی را نشان دهد، می‌توان از یک واگرایی نزولی باخبر شد. این واگرایی یک سیگنال فروش صادر می‌کند.

در سمت مقابل وقتی که در محدوده‌ی اشباع فروش تحرکات قیمتی موجب ایجاد کف‌هایی پایین‌تر شود ولی در اندیکاتور CMF‌ شاهد ایجاد کف‌هایی بالاتر  باشیم، یک واگرایی صعودی رخ می‌دهد و سیگنال خرید صادر می‌شود.

تصویر زیر می‌تواند نمونه‌ای از این واگرایی را نشان بدهد. می‌بینید که در نمودار قیمت سقف قیمت جدید بالاتر از سقف قبلی است ولی در اندیکاتور شرایط برعکس است.

شکست خط روند و سطوح تکنیکال

اسیلاتور جریان پول چایکین می‌تواند در تایید جهت شکست قیمت به کمک معامله‌گر بیاید. این کار را می‌توانیم با استفاده از خط روند یا سطوح حمایت و مقاومت انجام بدهیم. مثلا اگر خط روند یا مقاومت به سمت بالا بشکند نباید سریع وارد عمل بشویم. بلکه باید منتظر تایید اندیکاتور CMF هم بمانیم. وقتی اندیکاتور مقدار مثبتی داشته باشد می‌فهمیم که شرایط از دید اندیکاتور هم معتبر است. یک مثال می‌تواند در این بخش کمک‌کننده باشد. در تصویر زیر ببینید که چطور مقاومت شکسته است و با مثبت شدن جریان پول چایکین سهم رشد کرده است.

در قسمتی که با دایره مشخص شده است، می‌بینید که خط صفر رو به بالا شکسته است. این در حالی است که کمی قبل‌تر هم مقاومت نزولی شکسته بود. این شرایط می‌تواند از یک روند صعودی خبر بدهد که می‌بینید همین اتفاق هم افتاده است.

توجه به فشار خرید و فروش

فشار خرید و فروش را می‌توان معیاری  برای تایید تداوم روند دانست. زمانی که در روند صعودی فشار خرید به صورت مستمر حفظ شود (یعنی مقادیر مثبت اندیکاتور CMF)، تحلیل‌گر می‌تواند این مسئله را به عنوان افزایش قیمت در نظر بگیرد. به همین ترتیب در روندهای نزولی استمرار فشار فروش از کاهش قیمت‌ها خبر می‌دهد. در تصویر بالا هم می‌توانید ببینید قرار گرفتن اندیکاتور در نیمه‌ی بالایی محدوده‌اش، مهر تاییدی است بر استمرار روند صعودی.

نزدیک شدن اندیکاتور به خط ۱- نشان از اشباع فروش دارد و وقتی که خط اندیکاتور به ۱+ نزدیک است، اشباع خرید اتفاق می‌افتد.

تقاطع

کراس یا تقاطع در شرایطی اتفاق می‌افتد که خط اسیلاتور CMF از خط صفر عبور کند. این امر می‌تواند نشان‌گر بازگشت روند باشد. اگر خط صفر از پایین به سمت بالا قطع شود، سیگنال صعودی را صادر می‌کند که افزایش قیمت را به دنبال دارد. اما قطع خط صفر از بالا به پایین با کاهش قیمت همراه خواهد بود. نگاهی به تصویر زیر بیندازید.

فلش آبی رنگ خط روند را پس از کراس صعودی نشان می‌دهد. البته در تمام این روش‌ها باید یک مسئله را همیشه به خاطر داشته باشیم. مثل دیگر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال، CMF هم سیگنال‌های نادرستی صادر می‌کند. خیلی از مواقع ممکن است یک تقاطع کوتاه‌مدت اتفاق بیفتد ولی این مسئله با هیچ تغییر روندی همراه نباشد. استفاده از ابزارهای دیگر در کنار مسائلی مثل بررسی تاریخچه‌ی سهم یا استفاده از یک محدوده‌ی متفاوت به جای خط صفر می‌تواند در فیلتر کردن سیگنال‌های اشتباه اثرگذار باشد. به جز این خطوط ۰.۵+ و ۰.۵- را هم می‌توانیم به جای ۱+ و ۱- در نظر بگیریم و بر این اساس سیگنال دریافت کنیم.

محدودیت های اسیلاتور چایکین

جریان پول چایکین هم مثل خیلی از اندیکاتورهای دیگر با محدودیت‌هایی همراه است. هنگام آموزش فرمول محاسبه اندیکاتور CMF از فاکتوری به اسم ضریب جریان پول حرف زدیم. یکی از محدودیت‌های این اسیلاتور به همین ضریب برمی‌گردد که تغییر محدوده‌ی معاملات دوره‌ها را در نظر نمی‌گیرد. مثلا وقتی که روی نمودار شکاف قیمت اتفاق می‌افتد یا ممکن است سهم به هر دلیلی وقفه‌ای داشت باشد، اندیکاتور توجهی به این مسائل ندارد.

نگاهی به تصویر زیر بیندازید. در دایره‌ای که در نمودار قیمت مشخص است، یک گپ قیمت داریم. ولی در نقطه‌ی متناظر آن در اندیکاتور، این گپ وجود ندارد.

آموزش معامله با اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF)

مهم‌ترین مسئله‌ای که در مورد اندیکاتورها وجود دارد این است که چطور می‌توانیم با آن‌ها معامله کنیم. از جریان پول چایکین برای شناسایی مومنتوم اصلی در جریان تراکم/ انباشت استفاده می‌کنیم. چند استراتژی معاملاتی مختلف را می‌توان بر همین اساس طراحی کرد که یکی از آن‌ها را در این بخش آموزش می‌دهیم. به کمک این استراتژی قادر خواهید بود نقاط ورود و خروج را در یک معامله به خوبی شناسایی کنید.

در این استراتژی توجه‌مان به خط صفر اندیکاتور معطوف است. اگر اندیکاتور خط صفر را به سمت بالا قطع کند، شاهد افزایش قیمت خواهیم بود. این اتفاق می‌تواند به منزله‌ی انباشت پول هوشمند باشد که خبر خوبی است. اما تنها بر اساس همین مسئله نمی‌توانیم معامله کنیم. برای تایید سیگنال‌مان باید منتظر پولبک بمانیم. در این مرحله مهم است که قیمت به آرامی به زیر خط صفر حرکت کند. وقوع پولبک باید به گونه‌ای باشد که در نمودار قیمت هم دره‌ی فعلی بالاتر از دره‌ی قبلی باشد. این مسئله نشان می‌دهد که سهم هم‌چنان تمایل به افزایش قیمت دارد. در این مرحله انباشت پول هوشمند تایید می‌شود.

وقتی اندیکاتور به بالای خط صفر برگردد باید خودمان را برای ورود به سهم آماده کنیم. تاحالا فهمیده‌ایم که پول هوشمند وارد سهم شده است و انباشت پول هم اتفاق افتاده است. تنها چیزی که الان به آن نیازداریم، کراس صعودی خط صفر است که هم‌زمان با آن یک کندل سبز هم در همان نقطه بسته می‌شود. برای تعیین جایگاه حد ضرر هم بهترین کار این است که حد ضرر را زیر آخرین دره‌ی قبلی قرار دهید. برویم سراغ یک مثال تا این مراحل را روی تصویر بهتر ببینیم.

مثال

تصویر زیر را در نظر بگیرید تا مراحل را با هم دنبال کنیم.

به فلش آبی رنگ اولی در پایین تصویر نگاه کنید. این همان مرحله‌ی اول است که طی آن اندیکاتور خط صفر را به سمت بالا شکسته است. بعد از این باید منتظر پولبک بمانیم که در فلش دوم مشخص است. می‌بینید که اندیکاتور به آرامی و در چندین گام دوباره به خط صفر برگشته و آن را به سمت پایین شکسته است. در این نقطه باید حواس‌مان به نمودار قیمت هم باشد. چرا که باید دقت کنیم کف دوم از کف تشکیل شده در گام قبلی بالاتر باشد. اگر برعکس باشد و کف دوم پایین‌تر باشد، احتمال ریزش سهم زیاد است و استراتژی دیگر معتبر نخواهد بود.

بعد از تکمیل پولبک باید منتظر بمانیم که دوباره اندیکاتور خط صفر را به سمت بالا بشکند. خط سبز عمودی که روی تصویر می‌بینید، همان کراس بعد از پولبک است و روی نمودار قیمت هم شاهد بسته شدن یک کندل سبز در این نقطه هستیم. تنها کاری که باید بکنیم این است که در زمان بسته شدن این کندل، وارد سهم شویم.

در خصوص حد ضرر هم توضیح دادیم. تصویر زیر را ببینید تا بهتر متوجه جایگاه حد ضرر شوید.

حد ضرر در اینجا زیر اخرین دره‌ی قیمت قبل از کراس صعودی است که روی تصویر با فلش قرمز مشخص شده است. آنچه دیدید مثالی بود از آموزش یک استراتژی معاملاتی کاربردی با استفاده از اندیکاتور CMF و تشخیص انباشت پول در سهم.

تفاوت اندیکاتور CMF با MFI چیست؟

اندیکاتور MFI با اندیکاتور CMF شباهت‌هایی دارد که ممکن است برخی از افراد را به اشتباه بیندازد. اما این دو ابزار با هم فرق دارند. تنها اشترا‌ک این دو اندیکاتور این است که از هر دو برای رصد جریان پول استفاده می‌شود. این مسئله در حالی است که مبنای محاسباتی آن‌ها با هم تفاوت دارد. CMF شبیه اندیکاتور MACD است ولی MFI را می‌توانیم مشابه RSI بدانیم. به لحاظ شباهت ساختاری، این دسته‌بندی منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

در CMF از دو میانگین متحرک نمایی استفاده می‌شود. همان‌طور که در مکدی نیز چنین است. یعنی این اندیکاتور می‌تواند با تکیه بر دو میانگین ۱۰ و سه روزه روند را مشخص کند. اما در اندیکاتور MFI از حجم برای تعیین بالا یا پایین بودن مومنتوم استفاده می‌شود. نگاهی به دو تصویر پایین بیندازید. این دو تصویر نمودار یک سهم را در یک بازه‌ی زمانی یکسان نشان می‌دهد. در اولی از CMF و در دومی از MFI‌ استفاده شده است.

در این نمودار می‌توانید ببیند که در نواحی که با رنگ نارنجی و در کادرهای مستطیل مشخص شده است سهم تمایل به حرکت به سمت پایین دارد. این امر جریان پول منفی را نشان می‌دهد که با حرکت جریان پول چایکین به زیر خط صفر همراه است. اما در سایر نواحی روند صعودی را داریم. حرکت شاخص به بالای ۰.۲ یا پایین ۰.۲- نشان از اشباع خرید و فروش دارد.

اما در نمودار دوم هیچ‌گونه اشباعی نشان داده نشده است. چرا که خط اندیکاتور بین ۲۰ و ۸۰ باقی مانده است. در حالی‌که در همین سهم از دید CMF در برخی نقاط شاهد اشباع خرید یا فروش بودیم. این اتفاق منجر به صدور سیگنال‌های متفاوت می‌شود. دلیل این مسئله به تفاوت در محاسبات این دو اندیکاتور برمی‌گردد. مقایسه‌ی این دو تصویر می‌تواند به خوبی تفاوت آن‌ها را نشان بدهد.

جمع بندی

اندیکاتور جریان پول چایکین CMF با شناسایی حجم جریان پول می‌تواند روند آینده‌ی سهم را پیش‌بینی کند. این اندیکاتور بین دو بازه‌ی ۱+ و ۱- نوسان دارد و خط صفر در آن به منزله‌ی خط معیار است. با تغییر جریان پول، خط اندیکاتور هم تغییر می‌کند. وقتی که اسیلاتور جریان پول چایکین زیر محدوده‌ی خط صفر است می‌فهمیم روندمان نزولی است. منتهی ممکن است این وضعیت موقتی باشد و اندیکاتور به زودی به بالای خط صفر برگردد. در مواقعی هم که اندیکاتور بالای خط صفر است روندمان صعودی است. نزدیک شدن اندیکاتور به محدوده‌ی بالایی‌اش، نشان از اشباع خرید دارد که با صدور سیگنال فروش همراه است. هم‌چنین وقتی اندیکاتور به کران‌پایین‌اش (۱-) نزدیک می‌شود، از اشباع فروش مطلع می‌شویم که سیگنال خرید را هم صادر می‌کند.

سوالات متداول با پاسخ های کوتاه