مچینگ در بورس چیست؟ تطابق قیمت سفارش های خرید و فروش

می‌دانیم که برای انجام یک معامله در بورس یا سایر بسترهای اقتصادی، به خریدار و فروشنده نیاز داریم. این دو عامل سفارش‌های خودشان را در سیستم ثبت می‌کنند. در نتیجه درخواست‌هایی که مشابه هم هستند با هم جفت و جور می‌شوند و معامله انجام می‌شود. عمل منطبق شدن سفارش‌های خرید و فروش در بازار بورس با نام مچینگ قیمتی شناخته می‌شود که برای کشف قیمت انجام می‌شود. این مقاله از توان تحلیل به شما کمک می‌کند تا یاد بگیرید که مچینگ قیمتی در بورس سهام و بورس کالا چیست و چه مواقعی شاهد مچینگ بازگشایی خواهیم بود.

مچینگ در بورس چیست؟

یکی از نکات اصلی در تابلوخوانی توجه به سفارش‌های خرید و فروش است. فرض کنید می‌خواهید سهمی را در قیمت X بخرید. پس سفارشی را با همین مشخصات قیمت، در سامانه ثبت می‌کنید. اما برای اینکه معامله سر بگیرد، لازم است فروشنده‌ای هم پیدا شود که حاضر است در همان زمان سهمش را دقیقا در همین قیمت بفروشد. این‌طور می‌شود که درخواست‌ها با هم مطابقت پیدا می‌کنند و شاهد مچینگ قیمتی (Matching) خواهیم بود. وقتی سفارش‌های خرید و فروش با هم جفت می‌شوند، بورس اجازه‌ی انجام معامله را می‌دهد و درخواست‌های خریدار و فروشنده اجرایی می‌شود. مهم‌ترین کارکرد مچینگ کشف قیمت است.

مچینگ زمانی انجام می‌شود که قیمت ثبت شده در سفارش‌های ردیف اول در دو بخش خرید و فروش با هم برابر شود.

در بیشتر بورس‌های اوراق بهادار در دنیا، مچینگ قیمت به وسیله‌ی الگوریتم‌های کامپیوتری انجام می‌شود تا دقت لازم را داشته باشد. البته در ابتدا کارگزاری‌ها matching order یا همان سفارش‌های مچینگ را به صورت حضوری انجام می‌دادند. در سال ۲۰۱۰ سیستم تغییر پیدا کرد و تمام بازارهای اصلی به ابزارهای الکترونیک روی آوردند.

فرایند مچینگ چطور انجام می‌شود؟

مچینگ قیمت یکی از مهم‌ترین وظایف بازارگردان‌های بازار بورس است. زمانی که سفارش‌های خرید و فروش در یک سهم با هم‌دیگر مطابقت داشته باشند و قیمت‌شان نزدیک باشد و هم‌چنین زمان ارسال‌شان با هم یکسان باشد، شاهد مچینگ قیمت هستیم. برای مچ شدن هم لازم است که حداکثر قیمت سفارش خرید با حداقل قیمت سفارش فروش مطابقت داشته باشد یا از آن بیشتر باشد. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، سیستم رایانه‌ای بر اساس الگوریتم‌های مچینگ قیمتی شروع به کار می‌کند. این الگوریتم‌ها روش‌های مختلفی را برای مچینگ در نظر می‌گیرند که کمی جلوتر به آن‌ها می‌پردازیم.

 نکته‌ی مهمی که در مورد مچینگ قیمتی وجود دارد این است که این عمل باید با سرعت و دقت بالایی انجام شود. زمانی که سیستم مچینگ کند باشد، در امر معاملات اختلال ایجاد می‌کند و سود سرمایه‌گذاران را به خطر می‌اندازد. چرا که ممکن است این کندی سرعت باعث معامله در قیمتی پایین‌تر از سطوح ایده‌آل شود.

برخی از پروتکل‌های مچینگ قیمتی به نفع خریداران است و برخی دیگر به نفع فروشندگان. می‌شود از این شیوه‌ها بهره‌مند شد و معاملات فرکانس بالا را نیز به خوبی انجام داد و جواب گرفت. در واقع بورس‌های مختلف به دنبال آن هستند که با اولویت‌بندی معاملات، فرصتی برای خریداران و فروشندگان ایجاد کنند که آن‌ها بتوانند به شکلی برابر از این بستر بهره‌مند شوند. در پی این مسئله، حجم معاملات و سفارش‌ها هم زیاد خواهد شد که عاملی مهم و مثبت برای بورس‌ها به شمار می‌رود.  

مچینگ اول و دوم

برخی از مواقع پیش می‌آید که سهم در دو مرحله معامله می‌شود که دوره‌های سفارش‌گیری در این شرایط با نام مچینگ اول و دوم شناخته می‌شوند.

در مچینگ اول میزان تمایل به ثبت تقاضای خریداران و فروشندگان سنجیده می‌شود و می‌توان فهمید اخبار و اطلاعات چقدر روی قیمت اثر می‌گذارند. در مچینگ دوم هم از آن‌جا که در مرحله‌ی قبلی کشف قیمت تا حدودی انجام شده است، رقابت بر اساس همان قیمت شکل می‌گیرد و معاملات ادامه پیدا می‌کنند.

مچینگ بازگشایی

سهام حاضر در بازار بورس ممکن است بنا به دلایل مختلف و در بازه‌های زمانی متفاوت بسته شوند. بعد از مدتی این سهام باز می‌شوند و در مرحله‌ی بازگشایی قرار می‌گیرند. در این حالت شاهد مچینگ بازگشایی خواهیم بود. یعنی مرحله‌ای که در آن قیمت سهم پس از توقف و بازگشایی کشف می‌شود.

بسته به دلایل توقف سهم، مچینگ می‌تواند منجر به تغییر قیمت قابل توجهی در سهم شود. مثلا ممکن است سهم به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت الف بسته شده باشد که در بازگشایی دامنه‌ی نوسان نامحدودی دارد. این مسئله می‌تواند قیمت سهم را دستخوش تغییر قابل‌توجهی کند.

انواع الگوریتم های مچینگ قیمت

بازارهای بورس مختلف، از الگوریتم‌های مختلفی برای مچینگ قیمتی استفاده می‌کنند. می‌توانیم این الگوریتم‌ها را در دو گروه FIFO‌ (خروج به ترتیب ورود) و Pro Rata (سرشکن) تقسیم کنیم.

• FIFO: در این الگوریتم که با نام الگوریتم اولویت قیمت-زمان هم شناخته می‌شود، اولین سفارش خرید فعال در بالاترین قیمت، اولویت بالاتری نسبت به سفارش‌های بعدی در همان قیمت دارد. پس از این سفارش‌ها هم سفارش‌هایی که قیمت‌های پایین‌تری دارند درج می‌شوند. فرض کنید یک سفارش برای خرید ۳۰۰ برگه سهم به قیمت ۹۰۰ تومان، زودتر از یک سفارش با حجم پایین‌تر و در همان قیمت ۹۰۰ تومان در سیستم ثبت شده است. مطابق این الگوریتم، سیستم باید اول سفارش ۳۰۰تایی را با یک یا چند سفارش فروش مچ کند و بعد از آن به سراغ سفارش‌های بعدی برود. پس در این روش، اول زمان و بعد قیمت اولویت بالایی دارند.
• Pro Rata: در این روش، سفارش‌های فعال در قیمتی خاص و متناسب با اندازه‌ی نسبی هر سفارش، اولویت‌بندی می‌شوند. فرض کنید دو سفارش فعال خرید در قیمت ۹۰۰ تومان داریم که حجم یکی ۲۰۰تاست و دیگری ۱۵۰ تا. حالا در نظر بگیرید که یک سفارش فروش ۲۰۰‌تایی هم در همین قیمت وارد سیستم می‌شود. در این شرایط سیستم تنها درصدی از هر دو سفارش را در قیمتی مشخص پوشش می‌دهد. مثلا ۱۱۰ سهم از سفارش فروش را با ۱۶۰ سهم از سفارش خرید ۲۰۰تایی مچ می‌کند و ۹۰ سهم را با سفارش خرید ۱۵۰تایی پوشش می‌دهد. اگر حجم سفارش فروش به اندازه‌ای بود که می‌توانست هر دو سفارش خرید را در بر بگیرد، معامله به طور کامل انجام می‌شد.

مچینگ در بورس کالا چیست؟

در بازار بورس کالا هم با مفهوم مچینگ قیمتی سروکار داریم. در این بازار وقتی از مچینگ حرف می‌زنیم، به خرید کالای مازاد اشاره داریم. یعنی موقعی که تمام حجم عرضه‌شده در بورس به فروش نمی‌رود. در این شرایط تعدادی کالا اضافه می‌ماند که وارد مچینگ یا سیستم مازاد عرضه می‌شود و با همان قیمت پایه در میان کارگزاران مختلف معامله خواهد شد. پس دیگر رقابتی برای خرید محصولات وجود نخواهد داشت و با همان نرخ پایه می‌توان خرید را پس از پایان معاملات تالار انجام داد.

زمانی که فرایند خرید به اتمام می‌رسد، وجهی که در حساب مشتری مسدود شده است به حساب کارگزاری منتقل می‌شود. اگر در روند خرید کالا مشکلی پیش بیاید، این وجه آزاد می‌شود و در اختیار خریدار قرار خواهد گرفت. در نهایت کارگزار کالا را به مشتری می‌دهد و صورتحساب خریدار را به همراه درج مشخصات کالا، زمان تسویه، مبلغ نهایی و کارمزدهای معامله صادر می‌کند.

جمع بندی

مچینگ در بازار بورس اوراق بهادار و بورس کالا انجام می‌شود. در بازار سهام زمانی که خریدار و فروشنده قیمتی یکسان را در یک زمان در سامانه‌ی معاملاتی ثبت کنند، مچینگ قیمتی انجام می‌شود و معامله با موفقیت صورت می‌گیرد. در بورس کالا نیز زمانی که تمام کالاهای عرضه‌شده به فروش نمی‌روند، مازاد آن باقی می‌ماند و به قیمت پایه پس از اتمام معاملات، عرضه می‌شود. مهم‌ترین کارکرد مچینگ، کمک به کشف قیمت است. اکنون مچینگ بر اساس الگوریتم‌های مختلفی انجام می‌شود که برخی به نفع خریدار هستند و برخی به نفع فروشنده. از آن‌جا که سرعت و دقت در مچینگ خیلی مهم است، این الگوریتم‌ها توسط کامپیوتر اجرا می‌شوند.

سوالات متداول با پاسخ های کوتاه