بازار نزولی سهام چقدر طول می‌کشد؟ نگاهی به تاریخچه بازارهای خرسی آمریکا
اسم بازار نزولی یا خرسی که می‌آید حس بدی به ما القا می‌شود. خیلی‌ها دیگر اصلا امیدی ندارند که این بازار نزولی تمام شود و سهام دوباره رونق بگیرند. اما فارغ از این طرز تفکر و این نگرش بدبینانه به هر حال جایی می‌رسد که بازار هم دوباره برمی‌گردد و روزهای خوشی را با خودش به همراه می‌آورد. اما اینکه یک بازار نزولی چقدر طول می‌کشد مسئله‌ای است که هیچ‌گاه نمی‌شود با قطعیت به آن پاسخ داد. تنها می‌توان گمانه‌زنی کرد که آن هم خیلی از مواقع درست از آب در نمی‌آید. توان تحلیل در این مقاله بازار نزولی آمریکا را زیر ذره‌بین قرار داده و چند و چون آن را بررسی کرده است. شاید پاسخ سوالات شما هم در این مقاله نهفته باشد.
اگر بخواهیم بازار نزولی یا خرسی سهام را تعریف کنیم باید از کاهش ۲۰ درصدی یا بیشتر قیمت سهام نسبت به اوج بازار حرف بزنیم. خب، یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که بازار سهام ما هم خیلی وقت است که نزولی است. در بازارهای جهانی سهام هم وضعیت همین‌طور است. شاخص S&P500 در پایین‌ترین حد خود در سال جاری، حدود ۲۴٪ از سقف تاریخی خود در اواخر ژانویه کاهش داشته است. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که اکنون در یک بازار نزولی به سر می‌بریم. طبیعی است که بازارها همیشه حرکت صعودی نداشته باشند. برای ادامه‌ی راه باید کمی استراحت کنند، به پایین برگردند و گاهی درجا بزنند تا بتوانند در بلندمدت روند صعودی خودشان را در پیش بگیرند.
بازار نزولی سهام از دریچه تاریخ
پس از پایان جنگ جهانی دوم، بازار سهام ایالات متحده تاکنون، ۱۳ بار روند نزولی را به خود دیده است که وضعیت فعلی یکی از این ۱۳ مرتبه به شمار می‌رود. در ۱۲ بازار خرسی قبلی، میانگین زیان سهام‌داران ۳۲.۷٪- بود. این ریزش از اوج تا کف حدودا چیزی به میزان ۱۲ ماه طول کشید. پس از آن هم تقریبا دوبرابر یعنی ۲۱ ماه زمان برد تا از کف به اوج خودش برگردد. این‌ها چرخه‌های طبیعی بازارهای مالی هستند و ناگزیر باید ادامه پیدا کنند.
نگاهی به آمارها و تاریخ نشان می‌دهد که تقریبا طی هفت دهه‌ی گذشته، به طور میانگین زمان یک رفت و برگشت در یک بازار نزولی برای برگشت به نقطه‌ی سر به سر کمتر از سه سال بوده است. درست است که هر بازار نزولی ویژگی‌های متفاوتی دارد، اما با این همه سرمایه‌گذاران می‌توانند با نگاهی به سقوط‌های قبلی بازار، درس‌هایی بگیرند. یعنی حتی این موارد ممکن است در بازار بورس ایران نیز به کار آید. چرا که به هر حال بازارهای مالی با وجود تفاوت‌ها و اختلافات فاحش، در برخی مسائل با هم اشتراک دارند. پس در ادامه چند مورد از درس‌هایی را که می‌شود در طول تاریخ از بازارهای نزولی گرفت با هم بررسی می‌کنیم.
بازار نزولی چقدر طول می‌کشد؟
بازار سهام نزولی به سرمایه‌گذاران آسیب می‌زند. این امری واضح است اما نکته اینجاست که این آسیب به دو صورت رخ می‌دهد. یکی با توجه به ضرر و زیان مالی و دیگری با توجه به زمان. درصد کاهش بازار سهام همان امری است که موجب آزار و اذیت بیشتری می‌شود. اما طولانی شدن مدت بازارهای مالی عاملی است که می‌تواند نمک به زخم سرمایه‌گذاران بپاشد. بد نیست نگاهی به طولانی‌ترین بازارهای سهام آمریکا از جنگ جهانی دوم به این سمت بیندازیم. اطلاعات این جدول می‌تواند در درک چرخه‌های بازار کارآمد باشد.
ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا بازار سهام در شرایط بحرانی سر به سر شود. به عنوان مثال پس از بحران مالی در سال ۲۰۰۸ چهار سال و نیم طول کشید تا بازار سهام طی یک رفت و برگشت جایگاهش را به دست آورد. یا مثلا پس از ترکیدن حباب دات کام در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ هم تقریبا هفت سال طول کشید تا بازار به نقطه‌ی تعادل و سر به سر شدن برسد.
تحقیقات نشان می‌دهد که آزردگی ناشی از ضرر و زیان دوبرابر بیشتر از شادی ناشی از کسب سود است. پس هر چه بیشتر بازار در این شرایط باقی بماند، رنج بیشتری را متحمل خواهید شد. رنجی که اغلب باعث می‌شود در بدترین لحظه‌ی ممکن دست به فروش سهام خود بزنید و چه اشتباهی بالاتر از این؟
بهره‌مندی از صبر در بازارهای نزولی سهام یک موهبت است. چرا که بعضی از مواقع جبران زیان ناشی از سهام به زمان زیادی نیاز دارد.
بازار نزولی کی بهبود پیدا می‌کند؟
در سمت دیگر هم شاهد آن هستیم که برخی از بازارهای نزولی به سرعت به پایان رسیده‌اند. سقوط بازار ناشی از همه‌گیری کرونا در اوایل سال ۲۰۲۰ یکی از بهترین نمونه‌‌های این موارد است.
شاخص S&P500 تنها در طی ۲۳ جلسه معاملاتی چیزی حدود ۳۴٪ سقوط کرد. این آمار از سریع‌ترین ریزش بازار از بالاترین قیمت در بیش از ۹۰ سال گذشته خبر می‌دهد. سقوطی که تنها یک ماه طول کشید و شش ماه هم زمان برد تا سر به سر شود. در حقیقت تنها ۱۵ ماه طول کشید تا بازار سهام بتواند به صورت کامل این افت را جبران کند.
از سال ۱۹۴۵، هفت مرتبه شاهد بازار نزولی بوده‌ایم که به میزان دو سال یا کمتر طول کشید تا سر به سر شود. جدول زیر این موارد را نشان می‌دهد.
بهبود شرایط بازار در سال ۲۰۲۰ دور از انتظار و در واقع یک استثنا بود. اما با اینهمه می‌توانید ببینید که به لحاظ تاریخی چهار بازار نزولی دیگر هم وجود داشته است که ضرر سرمایه‌گذاران را در یک سال و نیم یا کمتر جبران کرده است.
این همان چیزی است که سرمایه‌گذاری در بازار سهام را در برخی از مواقع بسیار دشوار و چالش‌برانگیز می‌کند. چرا که زمانی که در میانه‌ی بازاری نزولی هستید هرگز نمی‌دانید که آیا این بازار سریعا به پایان می‌رسد یا به موقعیتی می‌انجامد که ریزش و کاهش‌های بیشتر شما را آزار می‌دهد.
از آنجا که کسی دوست ندارد ارزش پرتفوی خود را در حال کاهش ببیند، تجربه‌ی بازارهای نزولی هرگز تجربه‌ای لذت‌بخش نخواهد بود. با اینهمه رکود و کاهش در بازار سهام نقص این بستر به حساب نمی‌آید. بلکه ویژگی این بازار است. اگر سهام در مقطعی از زمان سقوط نمی‌کردند که هرگز چنین بازده‌های شگفت‌انگیزی را در طولانی‌مدت ارائه نمی‌کردند.
بازارهای خرسی و رکود
برخی از افراد حس می‌کنند که اقتصاد ایالات متحده در شرایط کنونی در رکود به سر میبرد یا اینکه به سرعت در مسیر یک اقتصاد انقباضی اجتناب‌ناپذیر قرار می‌گیرد. این حس را می‌توان درک کرد. چرا که تورم به بالاترین میزان خود در چهار دهه‌ی اخیر رسیده است. از سال ۱۹۴۵ به بعد، ۹ مرتبه تورم به بالای ۵٪ رسید. هر کدام از این ۹ مرتبه و این جهش‌های تورمی در ادامه با رکود همراه شدند. این‌طور به نظر می‌رسد که تنها راه مبارزه با افزایش قیمت در اقتصاد، کاهش تقاضاست. مطمئنا این امکان وجود دارد که این بار هم این اتفاق تکرار شود. به معنای دیگر چنین به نظر می‌رسد که بازار سهام رکود را در حال حاضر در خود جای داده و بر مبنای آن قیمت‌گذاری کرده است.
رکود تقریبا همیشه عامل ایجاد بازار سهام نزولی است، اما بازار سهام همیشه نشان‌دهنده‌ی رکود نیست. چطور؟ چند مثال را مرور می‌کنیم:
- در تابستان سال ۱۹۴۶ بازار سهام بدون اینکه برای چندین سال هیچ نشانه‌ای از رکود وجود داشته باشد، ۲۷٪ سقوط کرد.
- در سال ۱۹۶۶ بازار سهام بدون کاهش رشد اقتصادی، ۲۲٪ سقوط کرد.
- شاید معروف‌ترین مثال از سقوط بازار سهام بدون ایجاد رکود در سال ۱۹۸۷ بود. یعنی همان سالی که بازار سهام در دوشنبه سیاه بزرگ‌ترین سقوط یک روزه‌اش را در تاریخ ثبت کرد. در آن سال بازار سهام در زمانی کمتر از یک هفته چیزی بیشتر از ۳۰٪ سقوط کرد. بسیاری از مردم در آن زمان تصور می‌کردند که بازار سهام دارد علایمی از وقوع رکود را نشان می‌دهد. اما با وجود آن سقوط سنگین هم هرگز اثری از رکود و کاهش رشد اقتصادی دیده نشد.
پیش‌بینی زمان‌بندی چرخه‌های اقتصادی کار آسانی نیست. حتی بازار سهام هم گهگاه دچار اشتباه می‌شود.
بازار خرسی در مقابل بازار گاوی
خبر خوب در مورد بازار نزولی سهام در ایالات متحده این است که تمام آن‌ها به هر حال روزی به پایان می‌رسند. بعضی بیشتر طول می‌کشند و برخی دیگر چرخه‌ای کوتاه‌تر دارند. در برخی از مواقع این اتفاق خیلی عمیق‌تر است و در برخی دیگر کم‌عمق‌تر. اما تاریخ بازار سهام در ایالات متحده نشان داده است که هر سقوطی در تاریخ، با رکوردزنی و تشکیل سقف‌های تاریخی جدید در مقطعی در آینده همراه می‌شود.
سوالی که پیش می‌آید این است که تفکر و نگرش سرمایه‌گذاران در دوران رکود فعلی باید چطور باشد؟ زمانی که صحبت از سرمایه‌گذاری می‌شود، ریسک با سن و سال سرمایه‌گذار مرتبط است. اگر بازنشسته هستید یا اینکه دارید به دوران بازنشستگی خود نزدیک می‌شوید، تقریبا زمان زیادی ندارید که منتظر بمانید تا یک بازار نزولی بلندمدت به اتمام برسد.
تنوع بخشی به سبد سهام و نقدشوندگی در شرایطی دوستان شما خواهند بود که زمان یا درآمد زیادی را به عنوان سرمایه‌گذار در اختیار ندارید. پول نقد و اوراق قرضه کوتاه‌مدت، بازدهی بلندمدت را کاهش می‌دهند اما می‌توانند به شما کمک کنند که در شرایط اضطراری که به پول نیاز دارید، دست‌تان خالی نماند. چون نقدشوندگی آن‌ها بالاست.
اما اگر جوان هستید و هنوز روزهای زیادی از عمرتان را پیش روی خود می‌بینید، باید به این بازار نزولی و تمام رکودهایی که قرار است در آینده اتفاق بیفتد به چشم یک فرصت نگاه کنید. اگر می‌خواهید در سال‌های آینده پس‌اندازی خالص داشته باشید، باید از سقوط بازار سهام تشکر کنید. چرا که بازارهای خرسی این امکان را برای شما فراهم می کنند که سهامی را با قیمت‌های پایین بخرید که کم‌ارزش‌گذاری شده‌اند و بازده سود سهام آن‌ها بالاتر است.
برای سرمایه گذاری در یک بازار سهام خرسی تنها لازم است که نظم و انضباط به خرج دهید، صبر کنید و مهارت برنامه‌ریزی را داشته باشید تا مطمئن شوید که می‌توانید به صورت دوره‌ای سهام بخرید، حتی موقعی که به نظر زمان مناسبی نیست.
