بعد از ضرر بزرگ در بورس چه باید کرد؟
می‌توان گفت که تقریبا همه معامله‌گران در بورس در یک برهه زمانی ضرر سنگین را تجریه کرده‌اند اما جبران ضرر و انجام اقداماتی برای کاهش آن کار چندان سختی نیست.
این نکته را در نظر داشته باشید که جبران ضرر با چند اقدام امکان پذیر است اما آسیب روحی ناشی از زیان‌ها به خصوص آسیبی که به اعتماد به نفس فرد وارد می‌شود، سخت خواهد بود و حفظ سلامت روحی یک فرد مهم‌تر از خسارت مالی او است.
داشتن اعتماد به نفس یکی از ویژگی‌های خوب افراد است. اما همانطور که داشتن اعتماد به نفس بیش از حد می‌تواند منجر به گرفتن تصمیمات اشتباه در بازار و معاملات شود، از دست دادن اعتماد به نفس نیز در بازار سهام، بازار ارزهای دیجیتال یا سایر بازارهای مالی می‌تواند تاثیر منفی بر معاملات داشته باشد و منجر به ترس و تردید در تصمیمات معاملاتی شود.
اگر اعتماد به نفستان را از دست دهید، نمی‌توانید برای جلوگیری از زیان بیشتر و ممانعت از شکست‌های بزرگ اقدامی کنید و ممکن است فرصت‌های پیش‌رویتان را هم از دست بدهید.
اشتباهی که خیلی از معامله‌گران مبتدی انجام می‌دهند این است که پس از زیان بزرگ، به دلیل اینکه کاملا اعتماد به نفس خود را از دست داده‌اند، شروع به زیر سوال بردن خود و توانایی‌شان می‌کنند. همین امر نیز منجر به این می‌شود که در معاملات بعدی‌شان عجولانه تصمیم بگیرند و با سود بسیار کم یا حتی ضرر، از معاملات خارج شوند یا در معامله اشتباهی که داشته‌اند، باقی بمانند که این نیز ضرر بیشتری را برایشان در پی دارد.
ما در این مطلب قصد داریم به معامله‌گرانی که دچار ضررهای سنگین شده‌اند و اعتماد به نقس خود را از دست داده‌اند، توصیه‌هایی را ارائه کنیم که در به دست آوردن مجدد اعتماد به نفس و کسب سود در معاملات به آنان کمک کند.
گام اول: مهار ضرر
باید جلوی ضرر را بگیرید. همه معامله‌گران در معاملات خود هم روزهای بد دارند و هم روزهای خوب، اما چیزی که باید به آن توجه داشت، این است که به عنوان یک اصل کلی، اجازه ندهید ضررهای یک معامله از سودهای معاملات دیگر فراتر رود.
تجربه کردن یک ضرر بزرگ، باعث می‌شود که همه نوع تضاد داخلی، از جمله خشم، ترس و تصمیم به انتقام گرفتن از بازار، ناامیدی، نفرت از خود یا تنفر از بازار در ذهن‌تان شکل گیرد.
همین عوامل باعث می‌شوند که بعد از یک ضرر بزرگ نتوانید تمرکز خود را حفظ کنید و با یک ذهن آرام معامله یا سرمایه‌گذاری کنید.
در چنین مواقعی به خاطر داشته باشد که کسی شما را مجبور نکرده است که حتما یک معامله جدید را شروع کنید. به کارهای دیگر مشغول شوید تا ذهن‌تان آرام شود. به خود زمان دهید تا بتوانید شفاف‌تر فکر کنید و بهتر تصمیم بگیرید و به این نکته توجه داشته باشید که بازار همیشه هست و برای معامله کردن باز هم فرصت دارید. مهم درست و منطقی معامله کردن است.
به طور مثال، اگر در بورس تهران معامله می‌کنید و معمولا در یک معامله ۱۰ درصد سود به دست می‌آورید، اجازه ندهید در معاملات بد، ضرر شما به بیش از ۱۰ درصد برسد.
به عبارتی دیگر، نباید اجازه دهید میزان ضرر در روزهای بد، بیشتر از سود در روزهای خوب شود.
گام دوم: پذیرش مسئولیت ضرر
اغلب افراد، به خصوص انجمن‌ها و گروه‌های مختلف تلگرامی همیشه در حال سرزنش و مقصر دانستن سایرین هستند. به عبارتی همه را مقصر می‌دانند، غیر از خودشان. این رفتار بسیار رایج است و حتی گاهی ممکن است افراد بدون اینکه خودشان از این رفتار مخرب آگاه باشند. از این کار لذت هم ببرند.
آن‌ها مسئول زیان‌های خود را سهامدار عمده، یک خبرگزاری خاص، ناظر بازار، حسابدار و حسابرس شرکت و افراد دیگر می‌دانند.
شاید شما زیان جزئی داشته باشید که میزان آن به قدری نباشد که از نظر مالی نابودتان کند یا شاید بزرگترین زیانتان را تجربه کرده‌اید، حتی شاید آنقدر زیانتان بزرگ بوده که به کل وضعیت مالی‌تان را دگرگون کرده است.
اگر زیانتان جزئی بوده که در این مواقع رفع و جبران ضرر ساده‌تر خواهد بود. اما اگر دچار زیان زیاد و هنگفتی شده‌اید، متاسفانه کار خاصی نمی‌توانید انجام دهید. شما باید مسئولیت زیان را خوتان بر عهده بگیرد و دیگران را مقصر ندانید. همیشه این بهانه وجود دارد که افراد، سازمان‌ها و نهادهای مختلف را مقصر می‌دانند و زیان‌هایشان را به گردن دیگران می‌اندازند.
اما این ضرر تنها تجربه شما نیست و بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای نیز چنین تجربیاتی را در طول دوان معامله‌گری خود داشته‌اند که بعد از یک ضرر سنگین مجددا به بازی برگشته‌اند و موفق‌تر از قبل ظاهر شده‌اند.
به خاطر داشته باشید که پول همیشه خواهد آمد و اغلب مشکل مالی شما رفع خواهد شد اما سلامتی‌تان را در بورس به دلیل زیان به خطر نیندارید.
در اینگونه موارد، به دلیل فشار روحی زیادی که دارید به فکر انتقام از بازار نباشید و نخواهید با اتخاذ هر تصمیمی ضررتان را جبران کنید. به طور مثال، با قرض گرفتن پول از دیگران به خاطر رفع مشکل، خود را در مخمصه بزرگتر قرار ندهید چرا که احتمال گرفتار شدنتان بیشتر خواهد شد.
دیگران را مقصر زیان خود ندانید. اگر دیگران را مقصر بدانید پس نقش شما چیست و چرا در حال معامله هستید؟
مقصر دانستن دیگران مثل این است که سرنوشت‌تان را به دست دیگری سپرده‌اید و خودتان هیچ کنترلی روی معاملاتتان ندارید. انزجار از سایرین برای سلامتی خودتان هم مضر خواهد بود و از نظر روحی باعث آسیب شما می‌شود.
زمانی می‌توانید از اتفاقات و تجربه‌ها درس بگیرید و از آن‌ها عبور کنید که خودتان مسئولیت همه‌چیز را بر عهده بگیرید و با خود بگویید، «مسئول این زیان من هستم».
پس مسئولیت کارتان را خودتان بپذیرید و به اینکه چه چیزی را باید به شکل دیگر انجام می‌دادید تا حداقل از ضرر بیشتر جلوگیری می‌کردید، بیاندیشید. در این حالت، احتمال پیش آمدن شرایط مشابه در آینده را کاهش می‌دهید.
شاید بازاری که در آن معامله می‌کنید مناسب شما نیست، شاید باید حد ضرر بهتری قرار می‌دادید. ممکن است ترید شما نسبت ریسک/پاداش مناسبی نداشته یا اینکه وارد دارایی خاصی شدید که از نقدشوندگی کافی برخوردار نبوده است.
دلیل ضرر هر چه باشد، شما باید قبول کنید که زیان شما به دلیل مدیریت نامناسب بوده، پس برای رفع آن باید قدم‌هایی بردارید.
پذیرفتن مسئولیت ضرر و اشتباهات باعث می‌شود که خودتان هم برای رفع مشکل تلاش کنید اما مسئول دانستن دیگران در اشتباهات باعث نمی‌شود که بتوانید از دیگران هم انتظار درست کردن اشتباهات را داشته باشید.
همیشه برای جبران ضرر فرصت هست. کاری که بعد از متضرر شدن باید انجام دهید، به دست آوردن اعتماد به نفس از دست رفته‌تان است.
گام سوم: بازیابی تمرکز
در شروع معاملات ممکن است دارای اعتماد به نفس بیش از حد باشید که در اینگونه مواقع بازار شما را سرجایتان می‌نشاند و درس خوبی از آن می‌گیرید. متحمل شدن یک ضرر بزرگ، مثل ریسِت شدن و برگشتن به مراحل اولیه یک بازی مشکل است.
برای آنکه بتوانیم اعتماد به نفس خود را حفظ کنیم، وظیفه ما این است که روی سیستم معاملاتی خودمان تمرکز کنیم و پلن معاملاتی مناسب و مخصوص به خود را داشته باشیم. در این صورت با نتایج مثبتی که از معاملاتمان به دست می‌آوریم، می‌توانیم اعتماد به نفس خود را هم حفظ کنیم و آن را ارتقاء دهیم.
برنامه‌ریزی و داشتن سیستم معاملاتی مخصوص به خودمان و تمرکز روی آن، به تدریج منجر به کسب سود مناسب و اعتماد به نفس سالم می‌شود.
برای معامله کردن باید تنبلی را کنار بگذارید. معامله کردن سخت است پس تداوم فعالیت در این حوزه و پذیرش چالش‌های آن نیاز به علاقه و داشتن روحیه ریسک‌پذیری دارد که در صورت شکست بتوانید روحیه خود را حفظ کنید و دوباره برخیزید.
زمانی که در بازار سودی کسب کنید و روند کسب سودتان ادامه‌دار باشد، کسب راحت سود نباید باعث تنبل شدن شما در معامله شود و اگر متضرر شدید، نبابد منجر به منحرف شدن شما از مسیر و هدفتان شود، بلکه باید دوباره به مسیر برگردید. این سیلی‌ای که از طرف بازار به معامله‌گر وارد می‌شود به او یادآوری می‌کند که بازار همواره در حال تغییر است و شما نباید تسلیم یا دچار تنبلی شوید.
گام چهارم: تمرین برای کسب دوباره اعتماد به نفس
به معاملات روی کاغذ یا معاملات مجازی روی بیاورید. معاملات صوری و کاغذی، فشار کمتری بر شما اعمال می‌کنند؛ به همین خاطر ساده‌تر می‌توانید سیستم معاملاتی‌تان را بازبینی و تست کنید. روی معامله تمرکز کنید و نگران جنبه مالی آن نباشید.
زمانی که ذهن شما آماده معامله نیست، باعث می‌شود دچار زیان بزرگی شوید که در اغلب مواقع این باعث از بین رفتن اعتماد به نفستان می‌شود.
عدم توجه کافی به معامله، نداشتن شفافیت در تفکر، وحشت‌زدگی و بیش از حد تهاجمی بودن در معامله از جمله رفتارهای واکنشی مخرب از سمت شماست که تا زمانی که بتوانید ضررهای خود را جبران کنید و به وضعیت قبل برگردید، از خود نشان خواهید داد.
گام پنجم: از کم شروع کنید
معامله‌کردن غیرواقعی و آزمایشی، باعث می‌شود که اعتماد به نفس شما افزایش یابد که این امر باعث می‌شود برای معامله با پول واقعی در بازار اعتماد به نفس بالاتری به دست آورید.
حسن معاملات غیرواقعی این است که به تدریج تمرکزتان روی معاملات بالا می‌رود و اعتماد به نفستان را دوباره به دست می‌آورید.
برای وارد شدن به بازار باید حواستان باشد که یک‌باره پول زیادی را برای سرمایه‌گذاری وارد بازار نکنید و با پول کم شروع به معامله کنید. بعد از آنکه روی سرمایه کمتان سود کسب کردید و تجربه به دست آوردید، به تدریج اعتماد به نفستان بیشتر می‌شود و در این صورت می‌توانید مقدار پول قابل معامله‌تان را بیشتر کنید.
پس معاملات واقعی را با سرعت کمتری ادامه دهید و وقتی معاملاتتان بهتر شد حجم پول بیشتری را وارد هر معامله کنید تا به حد نرمال برسید.
نگران پول نباشید، پول به طور خودکار با بهبود معاملاتتان خواهد آمد.
اینگونه معامله کردن باعث می‌شود، در صورت زیان در معامله پذیرش ضرر برایتان ساده‌تر باشد زیرا مقدار پول و زیان شما کمتر است. پس توصیه می‌شود که تا زمانی که معامله کردن‌تان بهتر شود، معاملاتتان را با سرعت کمتری ادامه دهید و بعد حجم پول هر معامله را به تدریج بیشتر کنید تا به حد نرمال برسید.
کلام پایانی
زمانی که در معامله‌ای دچار ضرر و زیان هنگفتی شدید، توصیه می‌شود که برای مدتی دست از معامله بکشید و ابتدا پلن معاملاتی‌تان را بررسی کنید، دلایل زیانتان را شناسایی نمایید و در پلن معاملاتی‌تان تغییرات لازم را اعمال کنید و اگر خواستید مجدد وارد بازار شوید.
پیش از معامله مجدد، مدتی به معاملات غیر واقعی ادامه دهید تا بتوانید تغییرات در پلن معاملاتی خود را تست کنید و اعتماد به نفس از دست رفته‌تان را بازیابید.
زمانی که چندین معامله‌تان سودآور بود و ذهنیت مناسب معامله را بازیافتید، دوباره دست به معامله با پول واقعی بزنید.
