تیک قیمتی در بورس چیست؟ فاصله مجاز میان سفارش‌ها
در بازارهای مالی، ابزارهای مختلفی برای کنترل قیمت وجود دارد. ممکن است این کنترل‌ها مربوط به سقف قیمت باشند یا کف قیمت. بر این اساس می‌توان این مسئله را در دو دسته‌ی کنترل قیمت حداکثری و حداقلی بررسی کرد. کنترل حداکثری مانع از آن می‌شود که قیمت در یک دوره از محدوده‌ای خاص بیشتر تغییر کند. اما در خصوص تغییرات حداقلی هم کنترلی وجود دارد که این فاکتور در بازار بورس با عنوان تیک قیمتی شناخته می‌شود. توان تحلیل در این مقاله به شما می‌گوید که منظور از تیک قیمت سهام یا تیک سایز چیست و حداقل تیک قیمت در بازار فرابورس ایران چقدر است.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
تیک قیمتی در بورس چیست؟
تیک قیمتی عاملی است که به ما می‌گوید از هر سفارش به سفارش بعدی حداقل تغییرات قیمتی مجاز چقدر است. یعنی اگر تغییرات از این مقدار کمتر باشد، سفارش اصلا ثبت نمی‌شود. یک مثال ساده کمک می‌کند که بهتر مفهوم تیک قیمتی را بفهمیم.
فرض کنید تیک قیمتی برابر است با ۱۰ ریال. به این ترتیب اگر قیمت سفارش فعلی در دفتر سفارشات برابر با ۵۰ ریال باشد، سفارش بعدی باید اختلافی ۱۰ ریالی با ۵۰ ریال داشته باشد تا قابل قبول باشد. پس بر این اساس، سفارشی با مبلغ ۶۰ ریال مجاز است ولی نمی‌توانید سفارشی با مبلغ ۵۵ ریال را در سامانه ثبت کنید. چرا که تیک سایز در این مثال برابر است با ۱۰ ریال.
تیک قیمتی، حداقل تغییر قیمتی است که از هر سفارش به سفارش بعدی مجاز است.
بیشتر بازارهای مالی و بورس‌های جهانی تیک قیمتی را دارند. مثلا بورس ژاپن تیک قیمتی طبقه‌بندی‌شده دارد. به این معنا که هرچه قیمت بالا می‌رود، تیک سایز هم متناسب با آن بالا می‌رود و فاصله‌ی تغییرات قیمت بین دو سفارش در مبالغ بالاتر بیشتر خواهد شد.
تیک سایز چه اهمیتی دارد؟
حالا یک سوال پیش می‌آید که اصلا دلیل وجود تیک قیمتی در بورس چیست و چرا باید این فاکتور در سفارش‌ها اثر بگذارد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای تیک سایز، اثری است که روی عمق بازار می‌گذارد. وقتی اندازه‌ی تیک سایز خیلی کوچک باشد، معامله‌گران می‌دانند که افراد دیگر می‌توانند با تغییر خیلی کم مبلغ سفارش، جایگاه خود را در دفتر سفارش‌ها به راحتی تغییر دهند.
فرض کنید تیک سایز برابر است با یک ریال. شما سفارشی را ثبت کرده‌اید که مبلغ آن ۳۵۰ ریال است و در فهرست سفارش‌های خرید، در ردیف دوم هستید. هر زمان فرد دیگری که سفارشش را در مبلغ ۳۵۱ ریال تنظیم کند، فقط به خاطر همین یک ریال می‌تواند جای شما را در ردیف دوم بگیرد. پس با کاهش تیک سایز، عملیات بازارگردانی سود کمتری خواهد داشت. در سمت مقابل وقتی تیک سایز بزرگ‌تر شود، بازارگردانی مسئله‌ای سودده خواهد بود.
تیک قیمتی می‌تواند برای تشخیص ورود و خروج پول هوشمند، حمایت‌هایی که در سهم انجام شده است، رسیدن سهم به خطوط مقاومت و هم‌چنین دریافت سیگنال‌های معاملاتی مورد استفاده قرار بگیرد.
تغییر تیک قیمت در بازار سهام
آنچه در بالا گفتیم فقط یکی از آثار تغییر تیک قیمت در بازار سهام بود. تغییر تیک سایز می‌تواند روی هزینه معاملات، نقدشوندگی بازار، سرعت انجام معاملات، افزایش معاملات فرکانس بالا، نوسانات، طراحی بازار، معامله‌گران خرد و نهادی و فرایند کشف قیمت اثر بگذارد.
به جز این موارد، تغییر تیک سایز در بورس ایران (که همیشه با مشکلات هسته‌ی معاملات دست و پنجه نرم می‌کند) مسئله‌ای مهم است. با انجام این کار می‌توان فشار وارده به هسته‌ی معاملات را کم کرد. وقتی تیک سایز بزرگ‌تر می‌شود دیگر شاهد ارسال انبوهی از سفارش‌ها با اختلاف‌های اندک نیستیم؛ تاکنون تیک سایز بسیار پایین مسئله‌ای بود که فشار مضاعفی به هسته‌ی معاملات وارد و فرایند خرید و فروش را مختل می‌کرد.
اخیرا تغییر تیک قیمتی در بازارهای پایه، اول و دوم فرابورس اعمال شد. این مسئله دفتر سفارشات را خلوت‌تر می‌کند و عمق معاملات را افزایش می‌دهد. بیشتر کارشناسان نیز معتقدند که این اتفاق یک عامل مثبت تلقی می‌شود. هرچند برخی در این میان می‌گویند افزایش تیک قیمتی برای نمادهایی که قیمت بالایی دارند کار چندان مثبتی نیست. یعنی بهترین کار این است که تیک قیمتی در بورس با توجه به سهامی که در حال معامله است، متفاوت باشد.
جدول زیر حداقل تیک قیمتی فرابورس ایران را پس از اعمال تغییرات نشان می‌دهد:
| محدوده قیمت (ریال) | تیک قیمتی (ریال) |
| ۱ تا ۵,۰۰۰ | ۱ |
| ۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ | ۱۰ |
| بیش از ۲۰,۰۰۰ | ۵۰ |
هم‌چنین مطابق اطلاعیه فرابورس ایران، از تاریخ چهارشنبه اول دی‌ماه سال ۱۴۰۰ تیک سایز در نمادهای معاملاتی اوراق مالی اسلامی در فرابورس به ۱۰ ریال تغییر کرده است.
نظر کارشناسان درباره افزایش تیک قیمتی در بازار بورس
در سایت TSETMC تنها می‌توانیم پنج ردیف سفارش‌ها را در قسمت خرید و فروش ببینیم. افزایش تیک قیمتی باعث می‌شود با نگاه به این پنج ردیف بهتر بفهمیم که بازار به کدام سمت در حال حرکت است. اکنون و پس از اعمال تغییرات می‌توانیم دامنه‌ی سفارش‌ها را بهتر ببینیم. هم‌چنین اگر به دنبال رونق دوباره‌ی بورس هستیم، با توجه به مشکلات سخت‌افزاری هسته معاملات، بهترین گزینه همین افزایش تیک قیمتی است.
اما مشکل اینجاست که برای سهامی که قیمتی خیلی بالایی دارند حتی افزایش تیک قیمت بیشتر از ۱۰ تومان هم موثر نیست. مثلا اگر قیمت سهامی ۱۵ هزار تومان باشد، تغییر پنج تومانی در تیک سایز، اثر چندانی نخواهد داشت. کارشناسان معتقدند بهترین کار این است که نمادها را با توجه به دامنه قیمتی دسته‌بندی کنیم و برای هر کدام یک تیک قیمتی داشته باشیم. فعلا باید صبر کنیم و ببینیم که نتیجه‌ی این تغییرات چه خواهد شد.
جمع بندی
تیک قیمتی حداقل قیمتی است که می‌تواند اختلاف بین سفارش‌ها را نشان بدهد. مثلا وقتی تیک قیمتی یک ریال است، یعنی می‌توان سفارش‌هایی با اختلاف قیمت یک ریال را ثبت کرد. ولی هر چه تیک سایز افزایش پیدا کند، فاصله‌ی قیمتی بین سفارش‌ها کم می‌شود و این مسئله به افزایش عمق بازار و کاهش فشار به هسته معاملات بورس کمک می‌کند. تیک قیمتی پایین می‌تواند به افزایش حجم معاملات کمک کند. اما از طرفی در بازار بورس ایران که تنها می‌توانیم پنج ردیف سفارشات را در دفتر سفارشات ببینیم، مشکل‌آفرین خواهد بود.
سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
حداقل تغییر قیمت مجاز بین دو سفارش.
تیک قیمت می‌تواند روی عمق بازار و حجم معاملات اثرگذار باشد. هم‌چنین در تشخیص ورود و خروج پول هوشمند، نقدشوندگی بازار، سرعت انجام معاملات و کاهش فشار روی هسته معاملات هم کمک‌کننده است.
بستگی دارد. تیک سایز پایین باعث افزایش حجم معاملات می‌شود اما از سویی دیگر باعث می‌شود تعداد سفارش‌های کمتری را در دفترچه سفارشات ببینیم که این یک فاکتور منفی است. از طرف دیگر تیک سایز بالا موجب کاهش معاملات می‌شود اما به ما اجازه می‌دهد دامنه تعداد سفارش‌های بیشتری را در دامنه‌ی بالایی و پایینی نمادها ببینیم.
اکنون حداقل تیک قیمت برای سهامی با ارزش یک تا ۵ هزار ریال برابر است با یک ریال، از ۵ هزار تا ۲۰ هزار ریال برابر است با ده ریال و از ۲۰ هزار به بالا برابر است با ۵۰ ریال.
