شاخص S&P 500؛ نشان‌گر وضعیت شرکت‌های فعال در بورس نیویورک و نزدک

در بازار بورس به اطلاعات زیادی نیاز داریم تا بتوانیم چشم‌اندازی از وضعیت صنایع و شرکت‌های مختلف داشته باشیم. شاخص‌ها این وظیفه مهم را به عهده دارند و می‌توانند در این زمینه اطلاعات خوبی را در اختیار ما قرار دهند. مثلا شاخص کل بازار بورس ایران، برای سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد و معامله‌گران با بررسی آن به تحلیل وضعیت بورس ایران می‌پردازند. به همین ترتیب، شاخص S&P 500 یکی از مطرح‌ترین شاخص‌های دنیاست که به بورس آمریکا مربوط است. تعداد شرکت‌های حاضر در شاخص S&P 500، دقیقا ۵۰۵ عدد است. این شاخص که ممکن است در فارسی با نام شاخص استاندارد و پور (Standard & Poor) نیز از آن یاد شود، به دلایل مختلفی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ در این مطلب ضمن بررسی تاریخچه این شاخص، تعریف کاملی از ساز و کار آن ارائه و لیست شرکت‌هایش را مرور می‌کنیم.

• شاخص S&P 500 چیست؟
• تاریخچه شاخص S&P 500
• معیارهای انتخاب شرکت‌های شاخص S&P 500
• فهرست شرکت‌های حاضر در شاخص S&P 500
• سهم صنایع مختلف در شاخص اس اند پی ۵۰۰
• وزن‌دهی
• کسب درآمد با S&P 500
• شاخص S&P 500 VIX چیست؟
• جمع‌بندی

شاخص S&P 500 چیست؟

S&P 500 مخفف عبارت Standard & poor’s 500‌ است. ۵۰۰ شرکت برتر بورس نیویورک و نزدک در کنار هم داده‌های این شاخص را شکل می‌دهند. با وجود شاخص‌های قدیمی‌تری مانند داوجونز، شاخص اس اند پی ۵۰۰ برای سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد. در وال استریت سرمایه‌گذاران با توجه به این شاخص دست به خرید و فروش اوراق بهادار می‌زنند. هم‌چنین در هنگام انجام معاملات فیوچرز (آتی) یا خرید گواهی‌ها نیز به این شاخص توجه می‌کنند. به همین دلیل این فهرست با فهرست فرچون ۵۰۰ (Fortune 500) تفاوت دارد و نباید با آن یکسان در نظر گرفته شود.

وزن‌دهی در این شاخص به این صورت است که اوراق بهادار با قیمت بالاتر وزن بیشتری دارند. معیار وزن‌دهی این شاخص بر اساس سهام شناور آزاد است.

اجزای این شاخص و هم‌چنین وزن‌دهی آن‌ها از سوی S&P Dow Jones مشخص می‌شود. بین این شاخص و شاخص‌های دیگر نظیر میانگین صنعتی داوجونز یا نزدک مرکب به لحاظ وزن‌دهی و تعیین متغیرها، تفاوت‌هایی وجود دارد.

این شاخص تعداد زیادی از شرکت‌های برتر آمریکایی را با توجه به گردش مالی آن‌ها فهرست می‌کند.

تاریخچه شاخص S&P 500

شرکت استاندارد و پور (Standard & poor’s) به تحلیل داده‌ها و اطلاعات مالی می‌پردازد. فردی به نام هنری وارنام پور (Henry Varnum Poor) این شرکت را در سال ۱۸۶۰ تاسیس کرد. در سال ۱۹۲۳ شاخصی با نام شاخص مرکب معرفی شد که چند سهم در آن حضور داشتند اما سه سال بعد تعداد سهام این شاخص به ۹۰ عدد رسید.

ویژگی مهم شاخص S&P 500 آن بود که در زمان واقعی محاسبه و منتشر می‌شد.

در سال ۱۹۴۱ بود که شرکت پور با شرکت آمار استاندارد که در سال ۱۹۰۶ تاسیس شده بود، ادغام شد. حاصل این ادغام پدید آمدن شرکت Standard & poor’s بود. سرانجام در سال ۱۹۵۷ شاخص کنونی S&P 500 ایجاد شد. در آن زمان این شاخص از شرکت‌های کمی تشکیل شده بود اما پس از گسترش بازار و گذشت زمان این تعداد به بیش از ۵۰۰ عدد رسید.

این شاخص از آن موقع تا کنون ملاکی است برای سنجش سطح عمومی قیمت‌های سهام. زیرا هم سهام رشدی و هم سهام ارزشی را در بر می‌گیرد.

اکنون این شاخص توسط S&P‌ داوجونز مدیریت می‌شود. وزن‌های مولفه‌های مختلف این شاخص با توجه به قوانینی که از جانب S&P منتشر می‌شود تغییر می‌کند.

معیارهای انتخاب شرکت‌های شاخص S&P 500

از آن جا که وضعیت صنایع مختلف از جنبه‌های متعددی در حال تغییر است، فهرست شرکت‌های S&P 500 نیز عوض می‌شود. یک کمیته اجرایی مسئولیت بررسی شرکت‌ها را به عهده دارد تا صلاحیت آن‌ها را برای حضور یا عدم حضور در این شاخص بسنجد. در این میان مواردی نظیر ارزش بازار، میزان نقدینگی، سهام شناور آزاد، صورت‌های مالی، مدت زمان و سابقه حضور در بازار از جمله موارد مهمی هستند که در این انتخاب دخیل هستند.

این شاخص از برخی لحاظ به میانگین صنعتی داوجونز شباهت دارد اما با شاخصی مانند راسل ۲۰۰۰ (Russell 2000 Index) که کاملا بر مبنای قانون حرکت می‌کند، متفاوت است. به منظور ارزیابی افزوده شدن شرکت‌های جدید به این شاخص، کمیته با توجه به فاکتورهایی که مدنظر دارد، می‌تواند شرکت جدید را رد یا تایید کند. اگر بخواهیم فاکتورهای موجود را کمی با دقت بررسی کنیم، باید به چند مورد مهم زیر اشاره کنیم:

• ارزش بازار باید بیش از ۸.۲ میلیارد دلار باشد.
• دفتر اصلی شرکت باید در آمریکا باشد.
• ارزش سالانه مبادلات سرمایه ‌شرکت مهم است.
• دست کم ۲۵۰ هزار سهام آن در شش ماه گذشته باید مبادله شده باشد.
• بیشتر سهام آن باید در اختیار عموم باشد. (یعنی به صورت عمومی عرضه شده باشد.)
• دست کم باید یک سال از عرضه اولیه آن گذشته باشد.
• مجموع سودآوری شرکت در گزارش‌های سه‌ماه در یک سال اخیر هم‌چون دوره گذاشته باید مثبت باشد.
• حداقل قیمت هر برگه سهم باید یک دلار باشد.

نکته

برخی از شرکت‌های غیرآمریکایی که در بورس نیویورک پذیرش شده‌اند نیز در این فهرست قرار می‌گیرند. حدود ۳۰ درصد از مجموع شرکت‌های این لیست آمریکایی نیستند. در سمت دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود، ETFها، ETNها، سازمان‌های نظارتی مالی، اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام و شماری از واحدهای فناوری اطلاعات در این لیست حضور ندارند.

فهرست شرکت‌های حاضر در شاخص S&P 500

شرکت‌هایی که توسط کمیته برای حضور در این شاخص انتخاب می‌شوند، باید نماینده صنایع در اقتصاد آمریکا باشند. این شرکت‌ها چیزی در حدود ۸۰ درصد از بازار بورس آمریکا را پوشش می‌دهند. اوراق بهادار این شرکت‌ها باید در بورس نیویورک یا نزدک عرضه شده باشند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات (REIT) و هم‌چنین شرکت‌های توسعه کسب و کار نیز در این فهرست قرار می‌گیرند. با مراجعه به آدرس slickcharts.com/sp500 می‌توانید از فهرست به‌روز شرکت‌های شاخص S&P 500 مطلع شوید.

در تصویر زیر ۱۰ مورد از شرکت‌های برتر S&P 500 را در فوریه سال ۲۰۲۱ با توجه به ارزش بازار مشاهده می‌کنید. می‌بینید که شرکت اپل در صدر این فهرست قرار دارد. شرکت‌های مایکروسافت و آمازون نیز رده‌های بعدی را از آن خود کرده‌اند.

سهم صنایع مختلف در شاخص اس اند پی ۵۰۰

از آن جا که شاخص S&P 500 بیان‌گر نقش صنعت در اقتصاد آمریکا است، بهتر است نگاهی هم به سهم صنایع مختلف در این شاخص بیندازیم. در تصویر زیر می‌توانید درصد صنایع را مشاهده کنید. البته این درصد در برهه‌های زمانی مختلف تغییر می‌کند.

مطابق تصویر درصدها به شرح زیر هستند:

• فناوری اطلاعات: ۲ درصد
• انرژی: ۱۶ درصد
• صنایع: ۲۹ درصد
• مراقبت‌های بهداشتی: ۲ درصد
• کالاهای مصرفی اساسی: ۶ درصد
• کالاهای مصرفی اختیاری: ۱۰ درصد
• مواد: ‌۷ درصد
• خدمات عمومی:‌ ۲۷ درصد
• سرویس‌های ارتباطی: ۱ درصد

وزن‌دهی

اکنون این شاخص به منظور بررسی حجم بازار هر یک از شرکت‌ها، به تعداد سهامی که در معاملات عمومی رد و بدل می‌شود، توجه می‌کند. شاخص به شکلی سنتی با توجه به حجم سهام وزن‌دهی شده است. یعنی سهامی که حجم‌های بالاتری دارند در ارزش شاخص اثرگذارترند. اگر قیمت شرکت‌های با حجم بالا تغییر کند، نمود آن در شاخص بیشتر به چشم می‌خورد.

کسب درآمد با S&P 500

به طور کلی می‌توان با سنجش این شاخص به پیش‌بینی عملکرد شش‌ماهه یا میان‌مدت بازار پرداخت. سرمایه‌گذاران می‌توانند به طرق مختلف در این شاخص سرمایه‌گذاری کنند. مثلا می‌توانند واحدهای یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با شاخص S&P 500 را خریداری کنند یا سهام یک صندوق ETF را بخرند که مالکیت اوراق بهاداری را دارد که شاخص استاندارد و پور نیز یکی از آن‌هاست.

از آن‌ جا که شاخص S&P 500 خود از شرکت‌های معتبر تشکیل شده است، می‌توان مستقیما روی آن سرمایه‌گذاری کرد. پس سرمایه‌گذاری روی این شاخص به منزله سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های تشکیل‌دهنده آن است.

در بازار مشتقات بورس کالای شیکاگو (CME) قراردادهای آتی که بر اساس این شاخص منعقد می‌شوند نیز به منظور سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار می‌گیرند. افزون بر این موارد، بازار سهام شیکاگو ETFهای دارای اهرم را نیز ارائه می‌دهد که سرمایه‌گذاران می‌توانند این گزینه را نیز مدنظر داشته باشند.

قراردادهای مابه‌التفاوت یا CFD موجب می‌شوند که در صورت افزایش یا افت شاخص بتوان به سود رسید. مزیت این قراردادها آن است که بدون مالکیت دارایی می‌توان اقدام به معامله آن کرد. تفاوت قیمت خرید و بسته شدن شاخص به عنوان سود برای معامله‌گر لحاظ خواهد شد.

هم‌چنین می‌توان با در نظر گرفتن همبستگی معکوس اوراق قرضه دولتی با این شاخص نیز اقدام به کسب درآمد کرد. زمانی که شاخص S&P 500‌ صعودی است، ارزش اوراق قرضه دولتی با افت مواجه می‌شود. توجه به این مسئله می‌تواند فرصت سودآوری مطلوبی را فراهم کند.

شاخص S&P 500 VIX چیست؟

شاخص نوسانات بازار یا Volatility Index شاخصی مهم برای معامله‌گران بورس آمریکاست. این شاخص نشان‌گر انتظارات سرمایه‌گذاران از شاخص S&P 500 در آینده است.

VIX با توجه به معاملات اختیار خرید و فروش شاخص اس اند پی ۵۰۰ در یک ماه آینده بازار اختیار معاملات شیکاگو تشکیل می‌شود. به دلیل این‌ که این شاخص معیاری برای سنجش میزان ریسک و هیجانات سهام‌داران است، به آن شاخص ترس نیز گفته می‌شود. این شاخص به صورت درصدی هر روز محاسبه و منتشر می‌شود.

در مواقعی که این شاخص در پایین‌ترین میزان خود باشد، نشان‌گر آن است که بازار سهام در نقطه اوج به سر می‌برد و باید منتظر ریزش احتمالی قیمت‌ها باشیم. از آن جا که در این شرایط قیمت‌ها با افزایش زیادی مواجه شده‌اند، ریسک سرمایه‌گذاری بیش از پیش به چشم می‌خورد.

اما بالا بودن مقدار شاخص VIX به منزله افزایش ترس سهام‌داران تلقی می‌شود. در این وضعیت، بازار در کف خود قرار دارد و باید منتظر شروع رشد آن باشیم. افزایش مقدار این شاخص ترس سهام‌داران را از آینده بازار نشان می‌دهد که افت شاخص را در پی خواهد داشت. عکس این قضایا نیز صادق است. پس می‌توان نتیجه گرفت ضریب همبستگی بازار سهام و شاخص VIX معکوس است.

این شاخص محدوده‌هایی دارد که هر یک تفاسیر مشخصی دارند. به موارد زیر دقت کنید:

• مقادیر کمتر از ۱۲ نشان‌گر ریسک پایین سرمایه‌گذاری است.
• مقادیر بین ۱۲ تا ۲۰ از ریسک متعادل سخن می‌گوید.
• مقادیر بالای ۲۰ حاکی از ریسک بالاست و نشان می‌دهد که سهام‌داران دید خوبی نسبت به آینده بازار و معاملات ندارند.

با مقایسه دو شاخص VIX و اس اند پی ۵۰۰ می‌توان به اطلاعات خوبی دست پیدا کرد. مثلا در سال ۲۰۰۸ بود که افت ۱۵ درصدی شاخص S&P 500 با رشد ۲۶۰ درصدی VIX همراه بود. این مسئله نشان می‌دهد که هیجانات معامله‌گران چه اثری در تصمیم‌گیری و اقدامات آن‌ها دارد.

جمع‌بندی

شاخص S&P 500 شاخص بسیار مهمی است که در حال حاضر وضعیت ۵۰۵ شرکت برتر پذیرفته شده در بورس نیویورک و نزدک را نشان می‌دهد. شرکت‌های S&P 500 به مرور زمان و با توجه به تغییراتی که در آن‌ها به وجود می‌آید تغییر می‌کنند اما معمولا ده رتبه برتر معمولا نصیب شرکت‌های برتری نظیر اپل، آمازون، مایکروسافت، تسلا و فیسبوک می‌شود. سهم صنایع مختلف نیز در این فهرست تغییر می‌کند. ممکن است در یک برهه از زمان شرکت‌های فناوری الکترونیک سهم بیشتری داشته باشند و در بازه‌ای دیگر شرکت‌های مالی. هر گونه تغییر در سهام این شرکت‌ها، در شاخص نیز نمود پیدا می‌کند. سهام‌داران و معامله‌گران با بررسی این شاخص اطلاعات مفیدی به دست می‌آورند و بر اساس آن دست به معامله می‌زنند. این شاخص در کنار شاخص میانگین صنعتی داوجونز می‌تواند بازتاب‌دهنده اوضاع صنعت در اقتصاد باشد و از این رو همواره به آن توجه می‌شود.