نسبت P/E؛ راهی برای تشخیص ارزندگی سهام در بورس

هنگامی که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای قصد تحلیل و خرید سهامی در بورس را دارند، مولفه‌های گوناگونی را در سهم مورد نظر خود بررسی می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نسبت P/E است. نسبت P/E به دلیل اهمیت بالای خود، از اصطلاحاتی است که کاربرد زیادی در بین سرمایه‌گذاران بورس دارد. اما برای بسیاری از افرادی که آشنایی زیادی با این نسبت ندارند، این سوال وجود دارد که نسبت P/E چیست و چرا فعالان بورسی تا این حد به آن اهمیت می‌دهند. در این مطلب درباره نسبت P/E و دلیل اهمیت آن صحبت خواهیم کرد. همچنین نحوه محاسبه P/E و میزان مطلوب آن برای سهم را توضیح خواهیم داد.

نسبت P/E سهام در بورس چیست؟

P/E مخفف عبارت price-earnings ratio است که نسبت قیمت به درآمد هر سهم در بورس را نشان می‌دهد. این نسبت یکی از ابزارهای مهم برای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های بورسی است. نسبت قیمت به درآمد سهم، بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی است که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. به عبارت دیگر، این نسبت نشان‌دهنده ارزش قیمت سهام به نسبت سودی است که شرکت بین سهامدارانش توزیع می‌کند.

نحوه محاسبه P/E سهام سهم

نسبت P/E به صورت قیمت بازار یک سهم تقسیم بر درآمد سالیانه آن سهم، به دست می‌آید.

 تفسیر نسبت P/E

این نسبت به این معنی است که یک سرمایه‌گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی از سهامی که به دست می آورد، چند ریال پرداخت کند. برای درک بهتر نسبت P/E در بورس به مثال زیر دقت کنید:

قیمت سهام یک شرکت در حال حاضر: ۲۰۰ تومان

سود پیش بینی شده برای سال جاری: ۴۰

محاسبه نسبت P/E در سهام در بورس: ۵ = ۴۰ / ۲۰۰

پس در اینجا P/E برابر است با ۵. این یعنی اینکه سرمایه‌گذاران حاضر هستند بابت هر ریال سود در این شرکت، ۵ ریال پرداخت کنند. هر چند محاسبه P/E بسیار ساده است اما تفسیر آن کار آسانی نیست.

شرح نسبت P/E در سایت TSETMC

در شکل بالا که از سایت tsetmc.com برداشته شده، آخرین P/E شرکت پتروشیمی تندگویان با توجه به سودی که پیش‌بینی کرده برابر با ۵۳.۱۹ است. این عدد از تقسیم قیمت سهام این پتروشیمی بر EPS آن به دست آمده است. توصیه می‌کنیم برای آشنایی با مفهوم EPS، مقاله «EPS و DPS چیست؟ سهم شرکت و سهامداران از سود» را مطالعه کنید. شما می‌توانید با مراجعه به سایت tsetmc، از صفحه مربوط به هر نماد، P/E آن را مشاهده کنید.

P/E محاسبه شده در هر سهم، انتظارات سرمایه‌گذاران از آینده سهم را به ما نشان می‌دهد. نسبت محاسبه شده دلیل اینکه چرا سرمایه‌گذاران حاضر هستند برای هر ۱ ریال سود این شرکت، ۵۳.۱۹ ريال پرداخت کنند و یا اینکه اصلا این انتظار سرمایه‌گذاران درست است یا نه را بیان می‌کند.

تغییرات قیمت منجر به تغییر نسبت P/E می‌شود. زمانی که قیمت (P) افزایش می‌یابد، این نسبت نیز افزایش پیدا می‌کند و بالعکس. برای اینکه متوجه شوید تغییر قیمت منجر به تغییر این نسبت می‌شود یا تغییر نسبت منجر به تغییر قیمت سهم می‌شود، لازم است با کاربرد این نسبت و همچنین انواع آن آشنایی داشته باشیم.

کاربردهای نسبت P/E در تحلیل سهام

تاکید می‌کنیم که نسبت P/E یکی از نسبت‌های مهم مالی است که در ارزش‌گذاری سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد اما تنها ابزار ارزش‌گذاری نیست. حال باید دید چگونه از این نسبت برای ارزش‌گذاری استفاده می شود!

نام دیگر این نسبت ضریب سهام است. برای محاسبه و ارزش‌گذاری سهم با استفاده از این نسبت، باید یک P/E برای سهم محاسبه شود، سپس P/E حساب شده در سود سهم ضرب شود تا ارزش آن سهم به دست آید:

 P/E * EPS = price

قیمتی که از این رابطه به دست می‌آید را با قیمت قابل معامله سهم در بازار مقایسه نمایید. در صورتی که قیمت سهم در بازار از این عدد کمتر باشد، به این معنی است که آن سهم کمتر از ارزش خود در حال معامله است، پس ارزنده است و قابلیت رشد دارد.

البته این نکته را در نظر داشته باشید که در صورتی می‌توان به نسبت به دست آمده این سهم اعتماد نمود که بدانید نسبتی که شما محاسبه کرده‌اید، درست بوده است. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام به دست می‌آورید، اشتباه است.

برای درک بهتر نسبت P/E در بورس به مثال زیر دقت کنید:

نسبت P/E محاسبه شده برای سهم: ۳۰

EPS سهم: ۲۰

قیمت سهم در حال حاضر: ۶۰۰ تومان  (EPS*E=P)

در اینجا P/E برابر است با ۳۰. یعنی اینکه سرمایه‌گذاران حاضر هستند بابت هر ریال سود در این شرکت، ۳۰ ریال پرداخت کنند. اگر قیمت سهم در بازار از ۶۰۰ تومان کم‌تر باشد، یعنی سهم پتانسیل رشد بیشتر را دارد و امکان رشد آن وجود دارد و نباید نگران آن بود. اما اگر قیمت آن از ۶۰۰ تومان بیشتر باشد، یعنی بیشتر از ارزشش در حال معامله است.

انواع مختلف P/E

P/E دنباله‌دار

P/E دنباله‌دار ساده‌ترین روش برای محاسبه قیمت روز سهام و میزان سوددهی است. این نوع از P/E مشخص می‌کند که سرمایه‌گذاران حاضرند برای هر یک ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. با تغییر قیمت سهام، عدد به دست آمده در این نسبت نیز تغییر می‌کند. محاسبه P/E دنباله‌دار ساده ترین شکل محاسبه است که از تقسیم قیمت روز سهم بر سود (EPS) آن به دست می‌آید.

P/E برآوردی یا تحلیلی

P/E برآوردی یک از کاملترین روش‌های محاسبه P/E است. نام دیگر این نسبت P/E، تحلیلی یا پیشتاز است. از این نسبت در ارزش‌گذاری شرکت استفاده می‌شود. عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی و تورم، مواردی هستند که در محاسبه P/E  برآوردی استفاده می‌شوند.

P/E دنباله‌دار و برآوردی چه تفاوتی دارند؟

P/E  دنباله‌دار با توجه به شرایط حال حاضر یک سهم تعیین می‌شود اما P/E تحلیلی یا برآوردی نشان دهنده P/Eای است که انتظار داریم سهم به آن برسد.

برای مثال، اگر P/E دنباله‌دار سهمی در بازار ۲۰ است و P/E تحلیلی ما برای سهم ۶۰ است، می‌توان انتظار داشت که P/E آن سهم رشد داشته باشد.

P/E بالا بهتر است یا پایین؟

برای پاسخ به این سوال، ابتدا به بررسی معنای این دو مورد می‌پردازیم و سپس به نکاتی در مورد P/E بالا و پایین اشاره خواهیم کرد.

P/E بالا نشان‌دهنده انتظار بازار جهت سوددهی بالاتر آن شرکت در آینده است. اما P/E  پایین نشان می‌دهد که انتظار بازار، کاهش سوددهی آن شرکت در آینده است.

باید به خاطر داشت که P/E  بالا و پایین لزوما بیانگر وضعیت مناسب و یا نامناسب یک سهم در بازار بورس نیست. اگر P/E سهمی بالا باشد، این انتظار وجود دارد که در آینده سود شرکت افزایش یابد و افزایش سود باعث می‌شود که مخرج کسر در فرمول P/E کوچک شود و این نسبت متعادل می‌شود.

بلعکس، با P/E پایین این انتظار وجود دارد که در آینده، سهم با افزایش قیمت مواجه گردد و یا اینکه بازار انتظار دارد سود شرکت در آینده کاهش یابد و کاهش سود منجر به کاهش مخرج و بزرگ شدن نسبت P/E شود. در این شرایط نسبت باز هم متعادل می‌شود.

نکات مهم در مورد P/E سهام بورسی

• برای ارزش‌گذاری شرکت و خرید سهام می‌توان از نسبت P/E استفاده کرد.

• شرکت‌ها برای محاسبه سود خود از روش‌های مختلف حسابداری استفاده می‌کنند. به همین خاطر ممکن است سود تحت تاثیر عوامل مختلف قرار گیرد و کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی خود نشان داده شود. پس باید این نکته را مد نظر خود قرار دهید.

• محاسبه P/E برای شرکت‌هایی که سود ندارند یا زیان‌ده هستند، کاربرد نخواهد داشت. زمانی‌که شرکت درآمدی نداشته باشد، P/E یک عدد منفی می‌شود و باید بدانید که نسبت P/E از تقسیم قیمت به درآمد به دست می‌آید و نمی‌تواند یک عدد منفی باشد. در اینگونه موارد برای ارزشگذاری سهم از سایر روش‌ها باید استفاده کرد.

• انتظار سرمایه‌گذاران از سوددهی شرکت در آینده را می‌توان با P/E بالا و پایین نشان داد.

• بالا بودن نسبت P/E در سهمی به معنی ارزنده بودن و گران بودن سهم نیست؛ بلکه انتظار بازار از آینده شرکت و سودآوری آن را نشان می‌دهد. برای اطمینان از ارزندگی سهم، بهترین راه، یادگیری محاسبه نسبت P/E توسط خودتان است.

• برای ارزش‌گذاری سهام روش‌های متفاوتی وجود دارد. برای خرید سهم علاوه بر این نسبت از سایر نسبت‌های کاربردی نیز باید استفاده کرد.

جمع‌بندی

P/E مخفف عبارت price-earnings ratio است که نسبت قیمت به درآمد هر سهم در بورس را نشان می‌دهد. این نسبت یکی از ابزارهای مهم برای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های بورسی است. نسبت قیمت به درآمد سهم، بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی است که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. نسبت P/E از تقسیم قیمت به درآمد یک سهم به دست می‌آید.

باید به خاطر داشت که P/E  بالا و پایین لزوما بیانگر وضعیت مناسب و یا نامناسب یک سهم در بازار بورس نیست. بالا بودن نسبت P/E در سهمی به معنی ارزنده بودن و گران بودن سهم نیست؛ بلکه انتظار بازار از آینده شرکت و سودآوری آن را نشان می‌دهد. برای اطمینان از ارزندگی سهم، بهترین راه، یادگیری محاسبه نسبت P/E توسط خودتان است.