آموزش اندیکاتور NVI و سیگنال‌گیری از آن؛ به کاهش حجم معاملات توجه کنیم

پول هوشمند در بازار بورس اهمیت زیادی دارد. چندین ابزار و اندیکاتور در تحلیل تکنیکال با هدف شناسایی پول هوشمند ابداع شده‌اند که NVI یکی از آن‌هاست. این اندیکاتور با در نظر گرفتن دو فاکتور حجم و قیمت، اطلاعاتی را در خصوص پول هوشمند در اختیار ما می‌گذارد. سیگنال‌گیری با اندیکاتور NVI به ما اجازه می‌دهد علاوه بر تشخیص فعال بودن پول هوشمند، روندها و نقاط بازگشت در بازار را نیز شناسایی کنیم. البته اندیکاتور NVI کاربردهای دیگری هم دارد که در ادامه این آموزش از توان تحلیل آن‌ها را نیز مرور خواهیم داد. اما پیش از آن بهتر است ابتدا کمی بیشتر با این ابزار و فرمول آن آشنا شویم. به این ترتیب خواهیم توانست به کمک آن سیگنال‌های مفیدی را به دست آوریم.

اندیکاتور NVI چیست؟

پیش از آغاز آموزش سیگنال‌گیری با اندیکاتور NVI نیاز به آن داریم که با چیستی این ابزار آشنا شویم. سال ۱۹۳۶ بود که آقای پاول دیسارت (.Paul L. Dysart, Jr) به فکر جمع‌آوری داده‌های مربوط به حجم معاملات افتاد. او این فاکتور را در مقایسه با روز قبل بررسی می‌کرد. کمتر بودن حجم فروش یا بیشتر بودن آن می‌توانست اطلاعات مفیدی را در اختیار دیسارت قرار دهد. بر همین مبنا او دو اندیکاتور به نام‌های PVI و NVI ابداع کرد.

اندیکاتور PVI یا شاخص حجم مثبت مربوط به روزهایی بود که حجم کنونی از حجم قبلی بیشتر بود. اما اندیکاتور NVI یا شاخص حجم منفی (Negative Volume Index)، به روزهایی اشاره داشت که حجم فعلی در مقایسه با روز قبل کمتر بود. این دو شاخص را که در واقع خطوط روند هستند، می‌توان در کنار هم مورد استفاده قرار داد. این شاخص‌ها اثر تغییرات حجم را بر تغییرات قیمت نشان می‌دهند.

اندیکاتور NVI‌ یک شاخص تجمعی در تحلیل تکنیکال است که با توجه به تغییر حجم می‌تواند وجود پول هوشمند را نشان دهد. این شاخص بر دو اصل استوار است. مطابق منطقی که پشت این شاخص وجود دارد، اگر با کاهش حجم مواجه باشیم، پول هوشمند فعال است. اما اگر حجم افزایش پیدا کند، دیگر وجود پول هوشمند را نمی‌توان مدنظر قرار داد و با مفهومی به نام پول نه چندان هوشمند سروکار خواهیم داشت.

در این اندیکاتور فرض بر این است که وجود پول هوشمند موجب ایجاد تحرکات قیمتی می‌شود. امری که در مقایسه با بقیه‌ی بازار و معاملات، حجم کمتری را می‌طلبد. یعنی این تغییرات در حجم‌های کم رخ می‌دهد. تغییرات مثبت قیمت در حجم‌های پایین موجب افزایش مقدار NVI می‌شود. اما زمانی که این تغییرات منفی باشد، شاهد کاهش مقدار اندیکاتور هستیم. هم‌چنین زمانی که حجم بالاتر باشد بدون توجه به تغییرات قیمت NVI بدون تغییر باقی می‌ماند.

اندیکاتور NVI معمولا یک شاخص مناسب برای دنبال کردن جریان پول هوشمند است. زمانی که قیمت در پی کاهش حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند، استفاده از این اندیکاتور می‌تواند کمک‌کننده باشد. در روزهای کم‌حجم می‌توان دریافت سرمایه‌گذاران نهادی مشغول دادوستد دارایی هستند. تمام حرف اندیکاتور NVI‌ این است که قیمت از کاهش حجم معاملات تاثیر می‌پذیرد. تاثیراتی که ممکن است مثبت یا منفی باشد.

آموزش فرمول اندیکاتور NVI

محاسبه‌ی مقدار اندیکاتور NVI به این بستگی دارد که چطور حجم معاملاتی یک روز مجزا را با حجم روز قبل مقایسه کنیم. پیش‌تر بیان کردیم که این اندیکاتور تنها در روزهایی که حجم در مقایسه با مقدار قبلی کاهش داشته باشد تغییر می‌کند. در چنین مواقعی باید با توجه به فرمول زیر، مقدار اندیکاتور را محاسبه کنیم:

در فرمول اندیکاتور NVI که در تصویر بالا می‌بینید، متغیرها به این شرح هستند:

• PNVI: مقدار قبلی NVI
• TCP: قیمت بسته شدن امروز
• YCP: قیمت بسته شدن دیروز

اگر بخواهیم داده‌های حاصل از فرمول اندیکاتور NVI‌ را تفسیر کنیم، باید بگوییم زمانی که حاصل محاسبات فوق رو به افزایش باشد، به معنای آن است که قیمت با حجم‌های کم در حال افزایش است. اما مقادیر کم اندیکاتور، به معنای آن است که هم‌زمان با کاهش حجم معاملات، کاهش قیمت هم اتفاق می‌افتد. اگر هم حجم امروز در مقایسه با حجم دیروز افزایش یافته باشد، نیازی به انجام محاسبات نیست و مقدار اندیکاتور با مقدار قبلی‌اش برابری می‌کند.

در سال ۱۹۷۶ شخصی به نام نورمن فوسبک Norman Fosback کتابی به نام منطق بازار سهام نوشت. او در این کتاب یافته‌های خود را منتشر کرده بود. فوسبک در محاسباتش از یک میانگین متحرک نمایی یک‌ساله (۲۵۵روزه) استفاده کرد و با مقایسه‌ی وضعیت اندیکاتور NVI‌ با میانگین متحرک، نتایج جالبی به دست آورد.

در تصویر پایین می‌توانید حالت مقایسه‌ای مذکور را روی شاخص S&P500 مشاهده کنید. در این تصویر خط سبز اندیکاتور NVI‌ و خط قرمز یک میانگین متحرک نمایی ۲۵۵روزه است.

هم‌چنین در تصویر زیر نیز می‌توانید محاسبات را با جزئیات مشاهده کنید. نخستین مقدار این اندیکاتور برابر ۱۰۰۰ در نظر گرفته شده است و تغییرات قیمت در عدد ۱۰۰ ضرب می‌شوند. به ستون Volume % Change‌ توجه کنید. هر زمان مقدار این ستون منفی باشد، درصد تغییرات سهام از مقدار اندیکاتور کم می‌شود. در ردیف چهارم محاسبات می‌بینید که با منفی شدن درصد تغییرات حجم، درصد تغییرات S&P‌ که ۱.۶ بوده است از میزان اندیکاتور کسر شده است. هم‌چنین می‌بینید که هر زمان این مقدار مثبت بوده، هیچ تغییراتی در میزان اندیکاتور NVI‌ به وجود نیامده است.

سیگنال‌گیری با اندیکاتور NVI

بخش مهمی از آموزش اندیکاتور NVI به سیگنال‌گیری اختصاص دارد. هم‌چنین باید بدانیم بهتر است از این ابزار در کنار یک ابزار دیگر استفاده کنیم تا نتایج بهتری به دست آوریم. این ابزار کمکی در این‌جا همان میانگین متحرکی است که پیش‌تر به آن اشاره کردیم. اگر بخواهیم به روش سنتی و مرسوم عمل کنیم، کار سختی پیش رو نداریم. مطابق گفته‌های فوسبک، زمانی که اندیکاتور NVI بالاتر از میانگین متحرک قرار می‌گیرد، احتمال وقوع بازار گاوی زیاد است. اما در مواقعی که این شرایط به صورت معکوس رخ می‌دهد، احتمال وجود بازار خرسی قوی‌تر است. البته نکته‌ی جالب آن است که این احتمالات با هم برابر نیستند. یعنی شانس وقوع بازار گاوی در زمان بالاتر بودن اندیکاتور نسبت به میانگین متحرک ۲۵۵دوره‌ای ۹۶٪ است. اما احتمال وقوع بازار خرسی در شرایط معکوس، ۵۳٪ است.

در تصویر بالا می‌توانید نمودار میانگین صنعتی داو جونز را مشاهده کنید که در پنجره‌ی پایین آن اندیکاتور NVI به چشم می‌خورد. این مسئله‌ی مهم را در نظر بگیرید که حتی با وجود استفاده از میانگین متحرک هم هم‌چنان سیگنال‌های نامناسب زیادی تولید می‌شود. در بخش‌هایی از تصویر که با رنگ زرد مشخص شده است، می‌توانید ببینید که چگونه تقاطع بین اندیکاتور و میانگین متحرک طی چند برخورد از حرکت نوسانی اطلاع می‌دهد. هم‌چنین می‌بینید که از سال ۲۰۰۲ به بعد با ظهور روندهای قوی‌تر کمتر شاهد چنین حالتی بوده‌ایم.

نکته‌ی دیگری که در سیگنال‌گیری به کمک اندیکاتور NVI باید به آن اشاره کنیم، مسئله‌ی تاخیر است. تحلیل‌گرانی که از این ابزار استفاده می‌کنند، معمولا انتظار تاخیر را از آن دارند. چرا که میانگین متحرک خود تاخیر دارد و در تولید سیگنال از آن استفاده می‌شود.

آموزش تنظیم دقیق اندیکاتور NVI

در اندیکاتور NVI در مثال‌های بالا دیدیم که برای بررسی حجم از شاخص‌هایی نظیر داو جونز یا S&P استفاده شده است. اما تحلیل‌گران می‌توانند سهام یا هر چیزی را که حجم داشته باشد به کمک این اندیکاتور تحلیل و بررسی کنند. به خاطر داشته باشید که منطق پشت این اندیکاتور با آن‌ چه در سایر اندیکاتورها تاکنون دیده‌اید متفاوت است. چرا که تحرکات و تغییرات قیمتی در هنگام افزایش حجم در نظر گرفته نمی‌شود.

در این مثال از دو میانگین متحرک نمایی ۲۵۵ و ۱۰۰روزه استفاده شده است. روند کلی در هنگام قرارگیری NVI بالاتر از میانگین متحرک نمایی ۲۵۵روزه (خط قرمز)، صعودی خواهد بود. اگر اندیکاتور زیر میانگین ۱۰۰روزه (خط آبی) قرار گیرد، می‌توان در جریان روند صعودی از یک اصلاح باخبر شد. افزون بر این، اگر خطوط روند را روی نمودار ترسیم کنیم، می‌توانیم تحلیل دقیق‌تری انجام دهیم.

در این تصویر می‌توانید سه اصلاحی را که در طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ به وقوع پیوسته است مشاهده کنید. شکست خط روند به سمت بالا، از پایان دوره‌ی اصلاحی و آغاز مجدد روند صعودی خبر می‌دهد. سیگنال‌های شکست هم‌چنین می‌توانند به شکل موثری تحرکات قیمت سهم یا دارایی مورد بررسی را پیش‌بینی کنند.

جمع‌بندی

آنچه امروزه به نام شاخص حجم منفی یا اندیکاتور NVI در تحلیل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ترکیبی از یافته‌های پاول دیسارت و نورمن فوسبک است. وظیفه‌ی این شاخص این است که تغییرات قیمت را در حجم‌های کم بررسی کند. اساس کار این اندیکاتور بر مبنای کاهش حجم است. در واقع این ابزار چنین فرض می‌کند که در زمان‌هایی که شاهد کاهش حجم هستیم، سر و کله‌ی پول هوشمند پیدا می‌شود. پس این ابزار در مواقعی که با افزایش حجم مواجهیم چیزی به ما نمی‌گوید.مطابق فرمول اندیکاتور NVI که در این مقاله آن را آموزش دادیم، می‌توان دریافت این اندیکاتور حجم‌های معاملاتی امروز و دیروز را مورد توجه قرار می‌دهد. اگر حجم امروز در مقایسه با حجم روز قبل کاهش داشته باشد، به کمک فرمولی که توضیح داده شد، باید میزان اندیکاتور را محاسبه کرد. اگر خروجی اندیکاتور نسبت به روز قبل افزایش پیدا کند به معنای آن است که با کاهش حجم، افزایش قیمت رخ داده است. اما اگر کاهش حجم با کاهش قیمت همراه باشد، مقدار اندیکاتور نیز منفی خواهد بود. اگر هم حجم نسبت به روز گذشته افزایش پیدا کرده باشد هیچ تغییری در مقدار قبلی اندیکاتور حاصل نخواهد شد.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه