ارزش ذاتی سهام؛ سهم مورد نظر شما واقعا چقدر می‌ارزد؟
سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران همیشه در جستجوی بهترین سهم‌ها برای سرمایه‌گذاری هستند. اما آنان معیارهای آنان برای تشخیص بهترین فرصت سرمایه‌گذاری با هم تفاوت دارد. افرادی که به کمک تحلیل بنیادی معامله می‌کنند و معمولا اهل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت هستند، پیش از هر چیز به دنبال ارزش ذاتی سهام می‌روند. البته اهمیت ارزش ذاتی چنان معیار مهمی است که حتی معامله‌گران تکنیکال هم به آن توجه دارند. اما ارزش ذاتی سهام چیست و چگونه چراغ راه معامله‌گران می‌شود؟
در ادامه این مطلب به شما آموزش می‌دهیم که چطور ارزش ذاتی سهام را محاسبه کنید و از کجا بفهمید که ارزش ذاتی سهم مورد نظرتان چقدر است.
بیشتر بخوانید
ارزش ذاتی سهام یعنی چه؟
ارزش ذاتی سهام یا ارزش بنیادی (Intrinsic value) یکی از مفاهیم مرسوم در بازارهای مالی است که هنگام خرید و فروش سهام به آن توجه می‌کنند. محاسبه ارزش ذاتی سهام نیازمند فرمول ویژه‌ای است و با توجه به عوامل مختلفی به دست می‌آید. پیش از آن که به چنین مسائلی بپردازیم، بهتر است در ابتدا یک نگرش کلی نسبت به این مفهوم پیدا کنیم.
موضوع مهم در این جا اختلاف میان قیمت و ارزش واقعی است. البته تفاوت میان این دو مفهوم در زندگی عادی و روزمره ما نیز مشهود است. به عنوان مثال نمی‌توانید کسی را بیابید که منکر این جمله شود: «قیمت فعلی پراید از ارزش ذاتی آن بیشتر است».
قیمت مولفه‌ای است که مشخص می‌کند سهام با چه رقمی دادوستد می‌شود. چنین مولفه‌ای به عوامل و مسائل متعددی وابسته است. عواملی از جمله اوضاع سیاسی کشور، میزان عرضه و تقاضا و جو حاکم بر بازار عواملی هستند که بر قیمت تاثیرگذار هستند.
بیشتر بخوانید
ارزش ذاتی سهام نشان‌گر سودمندی یک سهم است و از دو عامل نحوه کسب سود و قدرت سودآوری متاثر می‌شود.
قدرت سودآوری
برای تعیین قدرت سودآوری یک سهم، باید تمام ابعاد اقتصادی مربوط به آن را تحلیل و بررسی کرد. از جمله مواردی که در این فرایند مورد بررسی قرار می‌گیرند می‌توان به صورت‌های مالی، دارایی‌ها و پتانسیل رشد اشاره کرد. سرانجام کارشناسان با تحلیل این موارد در مورد سودآوری شرکت در آینده نظر می‌دهند.
نحوه کسب سود
نحوه کسب سود و کیفیت آن نیز در گرو معیارهایی مانند وضعیت شرکت در قیاس با سایر رقبا، میزان رضایت کارکنان و مشتریان از مجموعه، میزان ریسک، پیش‌بینی وضعیت سود در آینده و عواملی از این دست است. مشخص شدن ارزش ذاتی سهام، پیش‌بینی جریان‌ها و صورت‌های مالی شرکت را در سال‌های آینده می‌طلبد.
ارزش ذاتی سهام در تحلیل بنیادی
ارزش ذاتی سهام معیاری است که در تحلیل و رویکردهای بنیادی جای می‌گیرد. در رویکردهای بنیادی سرمایه‌داران با دیدی بلندمدت به خرید و فروش سهام می‌پردازند. از این رو این مولفه برای این قبیل سرمایه‌گذاران، عاملی کلیدی محسوب می‌شود. تفاوت میان ارزش ذاتی و قیمت بازار است که می‌تواند به آن‌ها سرنخی برای دادوستد بدهد. چنین دیدگاهی بلندمدت است و بر پایه این نظریه استوار است:
قیمت سهم در بلند مدت و به مرور زمان به سمت میانگین ارزش ذاتی‌اش حرکت خواهد کرد.
در رویکردهای بنیادی، زمانی که مشخص شود قیمت سهام از ارزش ذاتی آن کمتر است، خرید انجام می‌شود. در این حالت ارزش بازاری سهم کمتر از ارزش ذاتی آن است. بنابراین این پیش‌بینی وجود دارد که در آینده قیمت به سمت میانگین ارزش ذاتی میل کند و افزایش یابد. در انگلیسی به چنین بازاری Undervalue گفته می‌شود که حاکی از پایین بودن قیمت بازار نسبت به ارزش ذاتی سهام است.
در سمت مقابل با بازار Overvalue سروکار داریم که برعکس حالت قبلی است. یعنی سهام در قیمت‌هایی بالاتر از ارزش ذاتی‌اش معامله می‌شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران از سهم خارج می‌شوند.
بنابراین تفاوت میان ارزش و قیمت عامل مهمی در سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. بر اساس چنین فاکتوری، سرمایه‌گذاران می‌توانند زمان ورود به سهم و خروج از آن را مشخص کنند.
مفهوم حباب قیمت یا حباب بازار نیز در اثر چنین تفاوتی پدیدار شده است. حباب قیمت بر اساس اختلاف میان ارزش ذاتی سهام و قیمت آن به وجود می‌آید. بر این اساس زمانی که ارزش ذاتی کمتر از قیمت سهم باشد حباب مثبت داریم. در چنین شرایطی باید اقدام به فروش سهم کرد. به همین ترتیب اگر ارزش ذاتی از قیمت سهام بیشتر باشد، شاهد حباب منفی خواهیم بود. این موقعیت برای خرید سهام مناسب است.
بیشتر بخوانید
نحوه محاسبه ارزش ذاتی سهام
محاسبه ارزش ذاتی سهام عملی است که به تخصص نیازمند است. محاسبه ارزش ذاتی سهام پیچیده است و فرمول و رویکردهای مختلفی در آن نقش دارند. در واقع این خاصیت تحلیل بنیادی است و هر فرد زمان و توانایی فراگیری آن را ندارد. از همین رو شرکت‌ها و هم‌چنین مشاوران متخصصی دست به کار شده‌اند و آماده‌اند تا تحلیل‌های تخصصی و حرفه‌ای خود را در اختیار سهامداران قرار دهند. وظیفه چنین نهادها و موسساتی راهنمایی معامله‌گران در زمینه خرید و فروش سهام است.
یکی از روش‌های مرسوم محاسبه ارزش ذاتی سهام، مدل گوردون (Gordon Growth Model) نام دارد. بر طبق این مدل، ارزش ذاتی بر مبنای ارزش فعلی سود تقسیمی پیش‌بینی‌شده با نرخ ثابت به دست می‌آید.
برای محاسبه ارزش ذاتی سهام به کمک این مدل، چندین شاخص باید در یک فرمول قرار گیرند. فرمول مربوط به مدل گوردون به این صورت است:
فرمول محاسبه ارزش ذاتی سهام طبق مدل گوردون
(D ÷ (K – G = ارزش ذاتی سهام
در فرمول فوق D سود تقسیمی مورد انتظار هر سهم است. K بازدهی است که سرمایه‌گذار انتظارش را دارد و G نرخ رشد مورد انتظار سود تقسیمی است. برای آشنایی بیشتر با سود تقسیمی و انواع آن می‌توانید مقاله «EPS و DPS چیست؟ سهم شرکت و سهامداران از سود» را بخوانید.
نحوه محاسبه ارزش دارایی‌های مالی شرکت
در تحلیل بنیادی برای تعیین ارزش ذاتی سهام، ارزش دارایی‌های شرکت را محاسبه می‌کنند. سپس بر اساس نتایج به دست آمده اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. رویکردهای مختلفی برای انجام این کار وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
روش ترازنامه‌ای
در چنین رویکردی، ارزش دارایی‌های مشهود و غیرمشهود محاسبه می‌شود. یکی از روش‌هایی که در این رویکرد به کار گرفته می‌شود، محاسبه ارزش خالص دارایی یا همان NAV است. NAV معیاری است که ارزش دارایی‌های یک شرکت را مشخص می‌کند. در این فاکتور ذخیره کاهش ارزش دارایی، سود محقق‌شده بعد از تاریخ ترازنامه، ارزش افزوده پرتفوی بورسی و غیربورسی و حقوق صاحبان سهام با هم جمع می‌شوند. سپس مقدار به دست آمده بر تعداد سهام شرکت تقسیم می‌شود. در چنین شیوه‌ای صحبت از سود و زیان شرکت‌ها نیست و تنها ترازنامه را در نظر می‌گیرند.
روش نسبی
در این روش به شرکت‌های مشابه نگاه می‌کنند و ارزش واقعی شرکت را معین می‌کنند. افرادی که از چنین رویکردی استفاده می‌کنند، معتقدند که دارایی‌های مشابه ارزش مشابهی نیز دارند. در این رویکرد از نسبت P/E استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید
دو شرکت را با شرایط مشابهی در نظر بگیرید. فرض کنید این دو شرکت از نظر نرخ رشد، ریسک و موارد دیگر شرایط یکسانی دارند. در چنین رویکردی برای خرید و فروش سهام نسبت P/E را در نظر می‌گیرند. چنا‌ن‌چه P/E یکی از این شرکت‌ها در مقایسه با شرکت دیگر کمتر باشد، یعنی سهام شرکت مذکور کمتر از ارزش ذاتی‌اش معامله می‌شود. چنین شرایطی فرصت مناسبی برای خرید سهام است.
البته نباید این‌چنین تصور شود که نسبت P/E تنها موردی است که بر اساس آن به مقایسه سهام شرکت‌های مختلف می‌پردازند. بهتر است که در خصوص هر صنعت، از ضرایب و شاخص‌های مخصوصی استفاده شود تا نتیجه به دست آمده از دقت کافی برخوردار باشد.
روش تنزیلی
سومین رویکرد، با نام رویکرد تنزیلی شناخته می‌شود. از دید کارشناسان این رویکرد دقیق‌ترین و مهم‌ترین شیوه ارزش‌گذاری را ارائه می‌کند. در این رویکرد، ارزش دارایی‌های مالی شرکت با توجه به جریان‌های نقدی تولیدی آن تعیین می‌شود. جریان‌های نقد آتی شرکت با در نظر گرفتن یک نرخ مشخص تنزیل می‌شوند و به این ترتیب ارزش فعلی شرکت محاسبه می‌شود.
جمع‌بندی
خرید و فروش سهام بر اساس معیارهای متفاوت و متعددی انجام می‌شود. افرادی که بر اساس دید بلندمدت و رویکردهای بنیادی معامله می‌کنند، پیش از خرید به قیمت فعلی و ارزش ذاتی توجه می‌کنند. چرا که این افراد معتقدند که در بلند مدت، قیمت سهام به سمت میانگین ارزش ذاتی‌اش حرکت خواهد کرد. تفاوت میان قیمت و ارزش ذاتی سهام است که مشخص می‌کند چه زمانی برای خرید یا فروش سهم مناسب است.
محاسبه ارزش ذاتی بر مبنای داده‌های بنیادی شرکت‌ها صورت می‌گیرد و کاری نسبتا دشوار است. این کار دانش مخصوص به خود را می‌طلبد و معمولا توسط تحلیل‌گران بنیادی انجام می‌شود.
