واگرایی مخفی چیست و چطور می‌توان آن را تشخیص داد؟
تحلیل‌گران از اندیکاتورها استفاده می‌کنند تا مسائلی مثل تغییر روند، نقاط اشباع و … را به راحتی شناسایی کنند. اما گاهی اتفاقاتی می‌افتد که معامله‌گران نابلد را به دام می‌اندازد و فریب می‌دهد. برخی از مواقع هم سهم یک روند مشخص دارد ولی در اندیکاتور، برعکس آن را می‌بینیم. یعنی ممکن است سهم صعودی باشد ولی اندیکاتور روندی نزولی داشته باشد. این مسئله را در تحلیل تکنیکال با نام واگرایی می‌شناسند که انواع مختلفی دارد. این مقاله از توان تحلیل به آموزش واگرایی مخفی و انواع آن شامل واگرایی مثبت و منفی یا صعودی و نزولی اختصاص دارد. با مطالعه‌ی این مقاله می‌فهمید که واگرایی مخفی نشانه چیست و چطور می‌توان از آن سیگنال گرفت.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
- واگرایی مخفی چیست؟
- انواع واگرایی مخفی و معمولی
- تشخیص واگرایی مخفی با اندیکاتورها
- تشخیص واگرایی مخفی به کمک سطوح حمایت و مقاومت
- آموزش معامله با واگرایی مخفی و معمولی
- اعتبار سیگنال های واگرایی مخفی چقدر است؟
- موانع تشخیص صحیح واگرایی مخفی چیست؟
- جمع بندی
- سوالات متداول با پاسخ های کوتاه
واگرایی مخفی چیست؟
برای آشنایی با واگرایی مخفی بهتر است اول ببینیم واگرایی چیست و چه معنایی دارد. در همان خطوط ابتدایی گفتیم که وقتی نمودار قیمت و نمودار اندیکاتور در دو جهت مخالف حرکت می‌کنند با پدیده‌ای به نام واگرایی مواجه می‌شویم. اگر کسی با اندیکاتورها آشنایی زیادی نداشته باشد، با مشاهده‌ی واگرایی احتمالا این سوال برایش پیش می‌آید که کدام جهت درست است؟ آیا جهتی که نمودار قیمت نشان می‌دهد جهت اصلی است یا باید به روندی که در اندیکاتور می‌بینیم اعتماد کنیم؟ جواب این سوال را پس از آموزش واگرایی مخفی و معمولی پیدا خواهید کرد.
√ واگرایی معمولی مانند الگوهای بازگشتی است که وقوع آن باعث تغییر روند می‌شود.
حالا برگردیم به سوال اصلی که واگرایی مخفی چیست. اصل ماجرا فرقی ندارد. در این نوع از واگرایی هم می‌توانیم ببینیم که اندیکاتور و نمودار قیمت در دو جهت متفاوت حرکت می‌کنند. وقتی بخواهیم واگرایی مخفی را در روندهای صعودی تشخیص بدهیم، باید به کف‌های نمودار قیمت توجه کنیم. در روندهای نزولی هم باید چشم‌مان دنبال سقف‌ها باشد. هر کجا دیدیم که مثلا در روندی صعودی کف جدید نسبت به کف قبلی در جایگاه بالاتری تشکیل شده است ولی در اندیکاتور کف جدید پایین‌تر تشکیل می‌شود، می‌فهمیم که واگرایی مخفی اتفاق افتاده است.
واگرایی مخفی نقشی مثل الگوهای ادامه دهنده دارد که باعث ادامه‌ی روند می‌شود.
انواع واگرایی مخفی و معمولی
توضیحاتی که در ابتدا ارائه کردیم خیلی کلی بودند. برای درک بهتر مفهوم واگرایی بهتر است نگاهی به الگوهای آن‌ها بیندازیم. قبل از آن این را بدانید که انواع واگرایی مخفی و معمولی را می‌توان در دو گروه زیر دسته‌بندی کرد:
- مثبت (Bullish) یا صعودی
- منفی (Bearish) یا نزولی
برای تشخیص واگرایی مخفی در روندهای صعودی باید به کف‌های نمودار قیمت دقت کرد. ولی در روندهای نزولی، سقف‌های نمودار قیمت اهمیت دارند.
در سمت مقابل برای تعیین واگرایی معمولی در روندهای صعودی به سقف نمودار قیمت توجه می‌شود و در روندهای نزولی، کف‌های ساخته‌شده در نمودار از اهمیت برخوردارند.
حالا نگاهی به نمودار و الگوهای تصویری واگرایی مخفی و معمولی می‌اندازیم. با انجام این کار تشخیص واگرایی برای‌مان راحت‌تر خواهد شد. تصویر زیر را ببینید:
در سمت چپ واگرایی معمولی را داریم و در سمت راست واگرایی مخفی که هر کدام در دو گروه صعودی و نزولی مشخص شده‌اند. هر گروه هم دو نمودار دارد. نمودارهای بالایی نمودار قیمت را نشان می‌دهند و نمودارهای پایینی نشان‌گر اندیکاتور هستند. اول برویم سراغ واگرایی معمولی که البته هدف بحث ما نیست ولی بهتر است مروری بر آن داشته باشیم.
واگرایی معمولی مثبت (صعودی) و منفی (نزولی)
- واگرایی معمولی مثبت (RD+): در سمت چپ تصویر دو واگرایی معمولی مثبت یا Bullish و منفی یا Bearish را می‌بینید. همان‌طور که در تصویر هم مشخص است، در واگرایی معمولی مثبت روندمان نزولی است ولی اندیکاتور روندی صعودی دارد. یعنی کف‌های جدید در نمودار قیمت پایین‌تر تشکیل می‌شوند ولی در اندیکاتور کف جدید بالاتر از کف قبلی ظاهر می‌شود. همین اختلاف جهت حرکت، واگرایی را نشان می‌دهد. وقتی چنین اتفاقی بیفتد، سیگنال تغییر روند صادر می‌شود. یعنی می‌فهمیم که احتمال دارد یک روند صعودی آغاز شود.
- واگرایی معمولی منفی (RD-): این واگرایی برعکس RD+ است. یعنی در روندهای صعودی باید به دنبال این پدیده بگردیم. در این شرایط باید به سقف‌هایی که در نمودار قیمت ایجاد می‌شود دقت کنیم. سقف‌های جدید باید بالاتر از سقف قبلی باشند. اما در اندیکاتور سقف‌های جدید پایین‌تر از سقف قبلی هستند. باز هم با مشاهده‌ی چنین حرکاتی، می‌توانیم بفهمیم که احتمال معکوس شدن روند زیاد است.
واگرایی مخفی مثبت (صعودی) و منفی (نزولی)
- واگرایی مخفی مثبت (HD+): دوباره لازم است که تصویر بالا نگاه کنید تا توضیح بدهیم که شرایط تشکیل واگرایی مخفی مثبت و منفی چیست. واگرایی مخفی مثبت در روند صعودی ظاهر می‌شود. درست برخلاف واگرایی معمولی مثبت که در روند نزولی می‌شد آن را پیدا کرد. وقتی در نمودار قیمت می‌بینیم که کف‌های جدید بالاتر از کف قبلی هستند، ولی در اندیکاتور کف‌های جدید در نقاطی پایین‌تر تشکیل می‌شوند می‌فهمیم که واگرایی مخفی مثبت رخ داده است. با مشاهده‌ی این حرکت، احتمال می‌دهیم که روند به حرکت قبلی‌اش ادامه بدهد.
- واگرایی مخفی منفی (HD-): این واگرایی در شرایطی اتفاق می‌افتد که روندمان نزولی است. وقتی سقفی پایین‌تر از سقف قبلی در نمودار قیمت می‌بینیم ولی در اندیکاتور سقف جدید بالاتر از سقف‌های قبلی تشکیل می‌شود می‌فهمیم که با واگرایی مخفی منفی طرف هستیم. باز هم باید منتظر ادامه‌ی روند باشیم؛ روندی که در اینجا نزولی است و انتظار داریم هم‌چنان نزولی بماند.
هر دو مورد از انواع واگرایی مخفی که به آن‌ها اشاره شد، از ادامه‌ی روند فعلی خبر می‌دهند. با شناسایی این مسئله می‌توانیم سیگنال‌های معاملاتی مختلفی بگیریم و برای تایید اعتبار نیز از اندیکاتورهایی مثل مکدی یا RSI استفاده کنیم.
جدول مقایسه انواع واگرایی های مخفی و معمولی
جدول زیر بهتر کمک می‌کند که بفهمیم تفاوت واگرایی مخفی و معمولی چیست:
| مقایسه انواع واگرایی | واگرایی معمولی مثبت | واگرایی معمولی منفی | واگرایی مخفی مثبت | واگرایی مخفی منفی |
| روند هنگام وقوع واگرایی | نزولی | صعودی | صعودی | نزولی |
| وضعیت نمودار قیمت | کف جدید پایین‌تر از کف قبلی | سقف جدید بالاتر از سقف قبلی | کف جدید بالاتر از کف قبلی | سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی |
| وضعیت اندیکاتور | کف جدید بالاتر از کف قبلی | سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی | کف جدید پایین‌تر از کف قبلی | سقف جدید بالاتر از سقف قبلی |
| روند پس از وقوع واگرایی | صعودی | نزولی | صعودی | نزولی |
تشخیص واگرایی مخفی با اندیکاتورها
سوالی که پیش می‌آید این است که ارتباط بین اندیکاتورها و واگرایی مخفی چیست. یا به عبارت دیگر، برای تشخیص واگرایی معمولی یا مخفی از کدام اندیکاتورها بیشتر می‌توانیم استفاده کنیم. برای پاسخ به این سوال قصد داریم چهار اندیکاتور مهم را بررسی کنیم و ببینیم سیگنال‌هایی که هر کدام ارائه می‌کنند به چه صورت است. این چهار اندیکاتور عبارت اند از:
- RSI
- MCD
- OBV
- Stochastic
فقط این را بدانید که معرفی این چهار اندیکاتور به آن معنا نیست که از بقیه‌ی اندیکاتورها نمی‌توانیم برای تشخیص واگرایی استفاده کنیم. بلکه این چهار اندیکاتور از بقیه معروف‌تر و کاربردی‌تر هستند و تحلیل‌گران بیشتر با آن‌ها سیگنال می‌گیرند.
واگرایی مخفی در RSI
اول از همه با RSI شروع می‌کنیم تا ببینیم شرایط لازم برای تشخیص واگرایی مخفی با RSI چیست. اگر با این اندیکاتور آشنایی داشته باشید احتمالا می‌دانید که از این ابزار برای شناسایی نقاط اشباع خرید و فروش استفاده می‌شود. وقتی اندیکاتور در نواحی بالای ۷۰ قرار می‌گیرد از اشباع خرید خبر می‌دهد و وقتی در سطوح زیر ۳۰ حرکت می‌کند می‌فهمیم که بازار از فروش اشباع شده است.
این وسط یک مسئله‌ی مهم پیش می‌آید و آن این است که ممکن است اندیکاتور سیگنال اشباع خرید صادر کند، اما بازار صعودی باشد و سهم هم‌چنان به رشد خود ادامه بدهد و در ناحیه‌ی اشباع بماند. برعکس این مسئله در روندهای نزولی و سیگنال اشباع فروش به چشم می‌خورد. یعنی جایی که بازار در حال افت است و علیرغم اشباع شدن از فروش، هم‌چنان شاهد فروش سهام خواهیم بود. پس بهتر است از ابزاری معتبر در این موارد استفاده کنیم.
برای تشخیص واگرایی مخفی در RSI، اول از همه لازم است که در تنظیمات این اندیکاتور تغییراتی انجام بدهیم. بهتر است که تیک گزینه‌های حد بالا و حد پایین و رنگ پس‌زمینه را بردارید.
این کار را انجام می‌دهیم تا فقط خط سیگنال اندیکاتور را ببینیم و نمودارمان بیهوده شلوغ نباشد. این‌طور راحت‌تر می‌توانیم واگرایی را تشخیص بدهیم.
مثال
به سراغ بورس ایران می‌رویم تا یک واگرایی مخفی را به کمک اندیکاتور RSI مشخص کنیم. در تصویر زیر یک واگرایی مخفی مثبت را می‌بینیم که در نماد حپارسا اتفاق افتاده است.
واگرایی مخفی در مکدی
اندیکاتور بعدی که می‌خواهیم آن را بررسی کنیم مکدی (MACD) است. در تصویر زیر می توانید یک استراتژی معاملاتی را ببینید که به کمک مکدی می‌توانیم آن را پیاده کنیم. این استراتژی سه مرحله دارد که به صورت زیر است:
- اول از همه باید روند را شناسایی کنیم. فرقی ندارد که روند صعودی است یا نزولی. در تصویر بالا و در مرحله‌ی یک، به وضوح مشخص است که روندمان صعودی است.
- در این مرحله باید منتظر وقوع واگرایی بمانیم و احتمال ادامه‌ی روند را در نظر بگیریم. در مرحله‌ی دوم تصویر وقوع واگرایی مخفی را می‌بینید. یعنی جایی که اندیکاتور کف‌هایی پایین‌تر ساخته است ولی کف‌های جدید در نمودار قیمت در نقاطی بالاتر از کف قبلی تشکیل شده‌اند.
- سپس باید منتظر الگوی Outside Bar بمانیم. با مشاهده‌ی این الگو می‌فهمیم که روند کوتاه نزولی رو به اتمام است و روند صعودی شروع خواهد شد. در تصویر بالا نقطه‌ای که با فلش سبز مشخص شده است، نقطه‌ی خوبی برای ورود به سهم است.
مثال
تصویر زیر نماد شکلر را نشان می‌دهد که با استفاده از هیستوگرام مکدی یک واگرایی مخفی را در آن تشخیص داده‌ایم.
واگرایی مخفی در OBV
اندیکاتور سوم OBV است. در مقایسه با اندیکاتورهای دیگر، OBV سیگنال‌های کمتری صادر می‌کند. اما در عوض، همان سیگنال‌های کم از اعتبار و دقت بالایی برخوردار هستند. به همین خاطر است که بعضی از تحلیل‌گران تکنیکال این اندیکاتور را به سایر اندیکاتورها ترجیح می‌دهند. برخی هم دوست دارند سیگنال‌های بیشتری بگیرند، پس به سراغ اندیکاتورهای دیگر می‌روند.
مثال
تصویر زیر نمودار نماد پترول است که می‌بینید در روند نزولی سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی است ولی در اندیکاتور سقف جدید بالاتر از سقف قبلی تشکیل شده است. این یعنی واگرایی مخفی داریم و احتمال ادامه‌ی حرکت نزولی زیاد است.
واگرایی مخفی در استوکاستیک
و در نهایت آخرین اندیکاتوری که باید به آن بپردازیم، استوکاستیک است. این اندیکاتور هم شبیه RSI است و وظیفه‌ی آن شناسایی نقاط اشباع خرید و فروش است. منتهی اعداد محدوده‌های آن متفاوت است. یعنی محدوده‌ی بالای ۸۰ ناحیه‌ی اشباع خرید را نشان می‌دهد و محدوده‌های زیر ۲۰، خبر از اشباع فروش می‌دهند. برای اینکه بتوانید واگرایی را به کمک استوکاستیک تشخیص بدهید، بهتر است به بخش تنظیمات بروید و تیک همه‌ی گزینه‌ها به جز خط D% را بردارید.
با انجام این کار فقط یک خط در پنجره‌ی پایینی خواهید دید و می‌توانید آسان‌تر واگرایی را تشخیص بدهید.
مثال
دوباره در نمودار زیر می‌توانید ببینید که واگرایی مخفی در نماد خودرو اتفاق افتاده است. اندیکاتور استفاده شده در این تصویر استوکاستیک است.
مطابق آموزش های بالا می‌بینیم که واگرایی مخفی مثبت در روند صعودی اتفاق افتاده است. جایی که اندیکاتور استوکاستیک کف‌هایی پایین‌تر از کف قبلی ساخته است.
با توجه به مثال‌هایی که در بالا ارائه کردیم، باید این نکته را هم بیان کنیم که ممکن است یک اندیکاتور واگرایی را نشان دهد ولی اندیکاتور دیگر در همان شرایط هیچ واگرایی‌ای را نشان ندهد. پس با توجه به اینک از چه ابزاری استفاده می‌کنید، نتایج متفاوتی خواهید گرفت.
تشخیص واگرایی مخفی به کمک سطوح حمایت و مقاومت
سطوح حمایت و مقاومت و کانال قیمت همیشه نقش پررنگی در تحلیل دارند و می‌توان از آن‌ها در کنار ابزار دیگر تکنیکال به خوبی استفاده کرد. معمولا در سطوح حساس قیمت، شاهد وقوع واگرایی هستیم. در زمان‌هایی که قیمت بدون وقوع واگرایی به سمت حمایت یا مقاومت حرکت می‌کند احتمال شکست این سطوح خیلی بالاست. یعنی اگر واگرایی در این سطوح اتفاق بیفتد، احتمال شکست خیلی کمتر خواهد بود و اگر هم شکستی اتفاق بیفتد معتبر نخواهد بود.
همین مسئله در مورد کانال‌های قیمتی نیز صدق می‌کند. وقتی که به سقف یا کف کانال می‌رسیم، با مشاهده‌ی واگرایی بیشتر می‌توانیم به این محدوده‌ها اعتماد کنیم و با توجه به محل وقوع واگرایی اقدام به نوسان‌گیری داخل کانال کنیم. یعنی داخل کانال اگر شکست با واگرایی اتفاق بیفتد، به احتمال فراوان شکست از نوع فیک خواهد بود.
آموزش معامله با واگرایی مخفی و معمولی
حالا که دیگر با واگرایی مخفی و انواع آن آشنا شدیم و می‌دانیم که روش تشخیص آن چیست بهتر است برویم به سراغ آموزش سیگنال گیری. مسئله‌ی مهم این است که هر کسی با توجه به استراتژی معاملاتی و شناختی که از خودش و ترجیحات و خواسته‌هایش دارد می‌تواند یک اندیکاتور مشخص را برای سیگنال گیری انتخاب کند. تصویر زیر را ببینید.
در این تصویر یک واگرایی مخفی مثبت اتفاق افتاده است که بر اساس آن می‌شود معامله کرد. اما چطور؟ بهترین نقطه‌ای که واگرایی مخفی مثبت یا صعودی می‌تواند ظهور کند، در پایان یک روند نزولی است. در این تصویر مشخص است که یک اصلاح قیمت جزئی اتفاق افتاده است. پس از آن همان‌طور که می‌بینید، کف جدید بالاتر از کف قبلی تشکیل شده است ولی در اندیکاتور کف جدید در نقاط پایین‌تری بسته شده است. با مشاهده‌ی چنین الگویی انتظار داریم روند صعودی سهم ادامه پیدا کند. اما آیا تنها با یک اندیکاتور می‌توان سیگنال گرفت؟
برای پاسخ به این سوال می‌خواهیم دو روش را بررسی کنیم که با ترکیب آن‌ها به همراه واگرایی می‌شود سیگنال‌های درستی گرفت و معامله کرد. این دو روش عبارت‌اند از معامله:
- پولبک
- تغییر روند
معامله با واگرایی مخفی از طریق پولبک
اولین روشی که در معامله با واگرایی مخفی می‌توانیم از آن کمک بگیریم، معامله از طریق پولبک یا اصلاح است. وقتی روند بازار صعودی است، شاهد تشکیل سقف‌ها و کف‌های بالاتر خواهیم بود. تصویر زیر بهتر می‌توانید این مسئله را نشان بدهد.
کف‌های بالاتر از کف‌های قبلی همان پولبک به روند صعودی هستند. در روند نزولی همه چیز برعکس است. یعنی سقف‌های جدید پایین‌تر از سقف‌های قبلی قرر می‌گیرند. تصویر زیر گویای همه چیز است:
این سقف و کف‌های پایین‌تر پولبک به روند نزولی را نشان می‌دهند. در بازار بسیار شاهد این پولبک‌ها هستیم. اما آیا تمام این پولبک‌ها معتبر هستند و می‌توان با توجه به آن‌ها معامله کرد؟ در پاسخ باید گفت ما به دنبال پولبک‌هایی هستیم که با واگرایی مخفی همراه هستند.
وقتی که توانستید واگرایی را روی نمودار تشخیص بدهید، از دو میانگین متحرک نمایی (EMA) استفاده کنید. دوره‌ی یکی را روی ۲۰ و دیگری را روی ۵۰ تنظیم کنید. روشی که در اینجا مدنظر داریم، با تکیه بر تقاطع میانگین‌های متحرک است.
پس از وقوع واگرایی باید ببینیم چه تقاطعی بین دو میانگین متحرک اتفاق می‌افتد. در این صورت تغییر جهت خواهیم داشت. نمودار قیمت می‌تواند زیر این دو میانگین قرار بگیرد یا ممکن است در یک روند صعودی در بالای میانگین ۲۰ بسته شود. یا حتی در حالت دیگر ممکن است قیمت بالای هر دو میانگین باشد یا در روند نزولی پایین میانگین ۲۰ قرار بگیرد. تمام این حالات می‌توانند اتفاق بیفتند.
مثال
در تصویر بالا روند سهم را می‌بینید که به صورت کلی صعودی است. خطی که به نمودار قیمت نزدیک‌تر است میانگین متحرک ۲۰ و خط دیگر میانگین متحرک ۵۰ است. در این روند صعودی و رو به بالا، سقف و کف‌های جدید هم بالاتر از سقف و کف‌های قبلی تشکیل می‌شوند. قیمت در دو نقطه به میانگین ۲۰ برخورد کرده است و در نتیجه‌ی این برخورد، تغییر جهت داده است. در برخورد اول هیچ اثری از واگرایی مخفی نیست. پس ما هم هیچ اقدامی انجام نمی‌دهیم. ولی در برخورد دوم واگرایی مخفی را در اندیکاتور پایین نمودار می‌بینیم. در این مثال از اندیکاتور استوکاستیک استفاده کرده‌ایم.
می‌بینید که در اندیکاتور کف جدید پایین‌تر از کف قبلی است ولی در نمودار قیمت وضعیت متفاوت و شرایط برعکس است. بهتر است از الگوهای کندل استیک هم کمک بگیرید تا بتوانید اعتبار سیگنال‌ها را بهتر بسنجید.
یک مثال هم ببینیم در روند نزولی.
می‌بینید که در نمودار قیمت سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی بسته شده است که این مسئله روند نزولی را تایید می‌کند. اما در نقاط متناظر در اندیکاتور شاهد آن هستیم که قله‌های جدید بالاتر از قله‌های قبلی هستند. این مسئله واگرایی مخفی را نشان می‌دهد. با مشاهده‌ی این وضعیت انتظار ادامه‌ی روند نزولی را خواهیم داشت که می‌بینید همین اتفاق هم افتاده است. تقاطع دو میانگین را در تصویر ببینید. وقتی که میانگین متحرک ۲۰، میانگین ۵۰ را به سمت پایین قطع کرده است، روند نزولی هم شروع شده است.
معامله با واگرایی معمولی و مخفی در هنگام تغییر روند
و اما روش دوم معامله با واگرایی، در زمان تغییر روند کاربرد دارد. در این نقاط واگرایی معمولی می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیارمان بگذارد. در روندهای نزولی معامله‌گران به دنبال الگوهای بازگشتی مثل کف دوقلو هستند. یا به دنبال پیدا کردن کفی هستند که از کف قبلی پایین‌تر باشد. در این موقع است که اندیکاتور شرایطی معکوس را نشان می‌دهد. یعنی کف‌های جدید بالاتر از قبلی‌ها هستند.
در سمت مقابل وقتی روند صعودی است، معامله‌گران به دنبال الگوی سقف دوقلو یا شرایطی هستند که در آن سقف جدید بالاتر از سقف قبلی است. درست در نقاط متناظر در اندیکاتور شاهد حرکاتی معکوس هستیم. یعنی سقف‌های جدید پایین‌تر از سقف‌های قبلی قرار می‌گیرند. تصویر زیر را ببینید تا بهتر متوجه این مسئله بشوید.
اما بعضی از مواقع هم می‌بینیم که روند نزولی است ولی کف‌های جدید بالاتر از کف‌های قبلی تشکیل می‌شوند. در این شرایط چه اتفاقی می‌افتد و نقش واگرایی مخفی در تشخیص این موقعیت چیست؟ همین اتفاق ممکن است در روندهای صعودی هم بیفتد. ما در روندهای صعودی انتظارداریم سقف‌های قیمتی یکی پس از دیگری بالاتر از سقف قبلی تشکیل شوند. ولی اگر برعکس شد چه؟ اگر سقف دوم از سقف قبلی پایین‌تر باشد چه می‌شود؟ همینجاست که واگرایی مخفی به دردمان می‌خورد. تصویر زیر را ببینید.
آنچه می‌بینید خیلی به الگوی پولبک شباهت دارد. فقط یک تفاوت دارد و آن هم این است که معامله بر خلاف روند است؛ در حالی که پولبک معامله در جهت روند است.
مثال
تصویر بالا را ببینید. در سمت چپ تصویر، روند نزولی مشخص است. در تصویر دو کف نمودار قیمت را می‌بینید که کف دوم بالاتر از کف قبلی است و می‌توانیم حدس بزنیم ممکن است روند تغییر کند. برای اعتباربخشی به این احتمالات، نگاهی به اندیکاتور استوکاستیک می‌کنیم. در همین نقطه، استوکاستیک کف‌های پایین‌تری تشکیل می‌دهد که خبر از واگرایی مخفی می‌دهد. حالا باید صبر کنید تا کندل بالای میانگین متحرک ۲۰ بسته شود. اگر اهل ریسک نیستید، می‌توانید منتظر بمانید تا کندل بالاتر از میانگین طولانی‌تر یعنی ۵۰ دوره‌ای بسته شود. بعد از آن است که می‌توانید وارد معامله بشوید.
اعتبار سیگنال های واگرایی مخفی چقدر است؟
حالا یک سوال مهم از شما می‌پرسیم. آیا به محض دیدن واگرایی مخفی وارد معامله می‌شوید؟ اعتبار سیگنال‌های واگرایی مخفی چقدر است؟ عاقلانه و منطقی نیست که فقط با دیدن واگرایی مخفی بخواهیم وارد معامله بشویم. مثلا ممکن است یک واگرایی مخفی مثبت اتفاق بیفتد ولی قیمت نتواند سقف موقتی را که تشکیل شده است بشکند. پس به جای آنکه سهم به روند صعودی‌اش ادامه بدهد، شاهد برگشت روند خواهیم بود. تصویر زیر این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد که قیمت پس از برخورد به ناحیه‌ای که با ضربدر قرمز مشخص شده است واکنش نشان داده است و سهم روند نزولی‌اش را آغاز کرده است.
در بخش بعدی سه مانع مهم را بررسی می‌کنیم که معمولا باعث می‌شوند نتوانیم از واگرایی مخفی به درستی سیگنال بگیریم. آشنایی با این موانع می‌تواند به ما در رفع آن‌ها کمک کند.
موانع تشخیص صحیح واگرایی مخفی چیست؟
در این بخش چند مسئله‌ی مهم را بررسی می‌کنیم که باعث اشتباه معامله‌گران در تشخیص واگرایی مخفی می‌شود.
- عدم تشخیص صحیح روند اصلی و غالب
- وسعت سیکل حرکتی
- درصد اصلاح قیمت
عدم تشخیص صحیح روند اصلی و غالب
در همان ابتدای مقاله گفتیم که واگرایی‌های مخفی و معمولی ممکن است هم در روندهای صعودی اتفاق بیفتند و هم در روندهای نزولی. قدم اول در تشخیص واگرایی، شناسایی صحیح روند است. واگرایی مخفی مثبت در روند صعودی اتفاق می‌افتد. شرط دیگرش هم آن است که کف دوم در نمودار قیمت بالاتر از کف اول باشد.
گاهی ممکن است روند مثبت باشد ولی مثلا کف دوم پایین‌تر از کف اول باشد و در اندیکاتور کف دوم بالاتر از کف قبلی تشکیل شود. در نگاه اول به محض دیدن اختلاف میان اندیکاتور و قیمت ممکن است فکر کنیم واگرایی اتفاق افتاده است ولی با توجه به آنچه در این آموزش در مورد واگرایی مخفی گفتیم باید بدانیم که هر حرکتی به جز آنچه در بالا شرح داده شد واگرایی محسوب نمی‌شود.
وسعت سیکل حرکتی
یک مسئله‌ی مهم دیگر در تشخیص واگرایی این است که وقتی می‌خواهیم کف‌ها و سقف‌های اندیکاتور را با هم مقایسه کنیم باید حتما دو گام کنار هم را مدنظر قرار بدهیم. در برخی از مواقع معامله‌گران این کار را نمی‌کنند و چند گام جلوتر را در نظر می‌گیرند که این مسئله باعث گمراهی آن‌ها خواهد شد. مهم است که در تعیین واگرایی به گام‌های نزدیک به هم توجه کنیم و خیلی از نقطه‌ی شروع دورتر نشویم.
میزان اصلاح قیمت
واگرایی مخفی در بهترین حالت باید در محدوده‌ی ۵۰ تا ۷۸.۶ درصد از فیبوناچی اصلاحی داخلی تشکیل شود. اگر واگرایی مخفی در محدوده‌هایی بیشتر یا کمتر از این سطوح اتفاق بیفتد، از اعتبارش کم می‌شود. وقتی معامله‌گر می‌خواهد بر اساس واگرایی مخفی معامله کند و به این نکات توجه نکند، احتمال دارد که اشتباه کند و گرفتار سیگنال‌های نادرست بشود.
جمع بندی
واگرایی پدیده‌ای است که در بازار بورس بسیار اتفاق می‌افتد. وقتی که نمودار قیمت در یک جهت حرکت می‌کند ولی اندیکاتورها در جهتی دیگر حرکت می‌کنند از این اتفاق با عنوان واگرایی یاد می‌شود. واگرایی می‌تواند معمولی یا مخفی باشد. تفاوت واگرایی مخفی و معمولی در این است که با مشاهده‌ی واگرایی مخفی انتظار داریم سهم در همان روندی که داشته است حرکتش را ادامه بدهد. ولی در واگرایی معمولی، عموما شاهد برگشت روند خواهیم بود. واگرایی مخفی مثبت یا صعودی در روندهای صعودی اتفاق می‌افتد. در این شرایط، کف جدید بالاتر از کف قبلی خواهد بود ولی در اندیکاتور کف جدید پایین‌تر تشکیل می‌شود. در روندهای نزولی نیز اگر سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی باشد و در اندیکاتور برعکس این اتفاق رخ بدهد، می‌فهمیم که واگرایی مخفی نزولی اتفاق افتاده است.
سوالات متداول با پاسخ های کوتاه
وقتی نمودار قیمت به یک جهت حرکت می‌کند و اندیکاتور به جهتی دیگر، واگرایی اتفاق می‌افتد که می‌تواند معمولی یا مخفی باشد.
در روندهای صعودی: برای تشخیص واگرایی مخفی باید کف جدید بالاتر از کف قبلی باشد ولی برای تشخیص واگرایی معمولی سقف جدید باید بالاتر از سقف قبلی باشد.
در روندهای نزولی: در واگرایی مخفی سقف جدید باید پایین‌تر باشد ولی در واگرایی معمولی کف جدید باید پایین‌تر باشد.
صعودی (bullish) یا مثبت و نزولی (bearish) یا منفی.
وقتی در روند صعودی، کف جدید بالاتر از کف قبلی است ولی در اندیکاتور کف جدید پایین‌تر از کف قبلی است می‌فهمیم که واگرایی مخفی مثبت اتفاق افتاده است و سهم به روند صعودی‌اش ادامه خواهد داد.
وقتی در روند نزولی، سقف جدید پایین‌تر از سقف قبلی است ولی در اندیکاتور سقف جدید بالاتر از سقف قبلی تشکیل می‌شود، واگرایی مخفی منفی رخ می‌دهد. با مشاهده‌ی این واگرایی احتمال می‌دهیم روند نزولی هم‌چنان ادامه پیدا کند.
روند قبلی ادامه پیدا می‌کند.
مکدی، RSI، استوکاستیک و OBV.
عدم تشخیص روند اصلی، عدم توجه به مجاورت گام‌های حرکتی، میزان اصلاح قیمت
