تعدیل سود چیست؟ وقتی پیش‌بینی سود شرکت دقیق‌تر می‌شود
هر یک از ما با هدف کسب سود قدم به بازارهای مالی می‌گذاریم. تمام دغدغه‌ها و اقدامات ما حول همین محور می‌چرخد. اما حقیقتا چقدر با مفهوم سود آشنایی داریم؟ آیا چیزی از تعدیل سود یا تعدیل مثبت و منفی می‌دانیم؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها بهتر است نخست در خصوص مفهوم سود صحبت کنیم. واژ‌ه‌ای که آن‌قدر آن را تکرار کرده‌ایم که شاید عملا معنای واقعی و اصلی آن را فراموش کرده‌ایم! پس از آن می‌توانیم توضیح دهیم که تعدیل سود در EPS پیش‌بینی‌شده شرکت‌ها چیست و تعدیل مثبت و منفی چه معنایی دارد.
سود چیست؟
پیش از آن‌که توضیح دهیم تعدیل سود چیست، لازم است به مفهوم سود بپردازیم. به شکل بسیار ساده می‌توان گفت سود همان فایده مالی است. زمانی که مجموع درآمدهای یک شرکت از مجموع هزینه‌های آن شرکت بیشتر شود، می‌گوییم شرکت سودآوری داشته است. هنگامی که یک شرکت در بورس بتواند به سودآوری برسد، باید آن را میان سهامداران خود تقسیم کند. البته شرکت می‌تواند به جای تقسیم سود، دارایی‌های خود را افزایش دهد.
پیش‌بینی سود به چه معناست؟
پیش‌بینی سود، چشم‌انداز شرکت در یک سال آینده را نشان می‌دهد. معمولا شرکت‌ها در آخرین ماه سال مالی، بودجه مرتبط با سال بعد را منتشر می‌کنند. از جمله مهم‌ترین اطلاعاتی که در بودجه شرکت‌ها درج می‌شود، مقدار سودی است که برای هر سهم شرکت پیش‌بینی می‌شود.
اجازه دهید مثالی را در این خصوص بیان کنیم تا بهتر متوجه این موضوع شوید. فرض کنید یک شرکت در اسفند سال ۱۳۹۸ به ازای هر سهم خود سودی را برای سال آینده پیش‌بینی می‌کند. به این ترتیب مبلغ ۲۰۰ تومان سود را به ازای هر سهم برای پایان سال مالی ۱۳۹۹ مشخص می‌کند. این پیش‌بینی از جهاتی برای سرمایه‌گذاران اهمیت فراوانی دارد. چرا که چشم‌انداز یک سال آینده شرکت را نشان می‌دهد.
اصطلاحا به سودی که به هر سهم از سهام شرکت تعلق می‌گیرد، EPS گفته می‌شود. EPS مخفف عبارت «Earning Per Share» است که می‌توان آن را «درآمد به ازای هر سهم» ترجمه کرد. به بیان ساده، EPS یک شرکت برابر با میزان سودی است که به هر سهم از آن شرکت اختصاص می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با مفهوم EPS و روش‌های تقسیم سود شرکت‌ها مقاله «EPS و DPS چیست؟ سهم شرکت و سهامداران از سود» را بخوانید.
EPS دو نوع دارد؛ EPS پیش‌بینی شده و EPS تحقق یافته. EPS پیش‌بینی‌شده به میزان سودی می‌گویند برای هر سهم از جانب شرکت یا تحلیل‌گران مستقل برای سال آینده پیش‌بینی می‌شود. تنها در ایران نیست که شرکت‌های مختلف سود پیش‌بینی‌شده خود را ارائه می‌کنند. بلکه نهادهای مختلفی در سراسر دنیا وجود دارند که پیش‌بینی خود را در این باره ارائه می‌کنند.
تعدیل سود چیست؟
حال که با مفهوم سود پیش‌بینی‌شده آشنا شدیم، می‌توانیم توضیح دهیم که تعدیل سود چیست. به طور کلی تمام تغییرهایی که در سود پیش‌بینی‌شده شرکت‌ها به وجود می‌آید، تعدیل سود نام دارد. ممکن است این مقدار مثبت یا منفی باشد که به آن تعدیل مثبت و یا منفی گفته می‌شود.
تعدیل سود در ابتدای دوره برآورد می‌شود. این امر به کمک سود محقق‌نشده در پایان سال مالی مشخص می‌شود. پیش‌تر شرکت‌هایی که در بورس حضور داشتند، باید به طور مستمر در بازه‌های سه‌ماهه عملکرد واقعی خود را ارائه می‌کردند. آن‌ها موظف به ارزیابی این عملکرد بودند. شرکت‌ها در جریان این امر، عملکرد واقعی خود را با سود پیش‌بینی‌شده مقایسه می‌کنند. سپس با توجه به این عملکرد، پیش‌بینی جدیدی را از میزان سودآوری شرکت ارائه می‌کنند. اما اکنون شرایط متفاوت است. یعنی شرکت‌ها موظف به ارائه EPS و هم‌چنین تعدیل‌های مورد نیاز نیستند. اکنون تحلیل‌گران وظیفه انجام این پیش‌بینی را به عهده دارند. برخی از این پیش‌بینی‌ها را می‌توانید از طریق سامانه تدان مشاهده کنید.
مواقعی که میزان تعدیل سود بیشتر از ۲۰ درصد باشد، معاملات نماد مذکور متوقف خواهد شد. سپس شرکت موظف است گزارش خود را اعلام کند و پس از آن نماد بازگشایی خواهد شد. معمولا درصد تعدیل‌ها در بازگشایی نماد بر روی قیمت سهم اثر می‌گذارند. به این ترتیب می‌توان رشد یا کاهش قیمت را در سهم مشاهده کرد. اما برخی مواقع نیز امکان دارد که چنین اتفاقی رخ ندهد.
با توجه به این توضیحات می‌توان گفت، اگر شرکتی با در نظر گرفتن قسمت‌های مختلف در بخش امور مالی، اقدام به افزایش یا کاهش سود پیش‌بینی شده خود کند و سود سهام در طی یک سال تغییر کند، به آن تعدیل می‌گویند.
تعدیل سود مثبت و منفی چیست؟
اگر در پیش‌بینی جدیدی که ارائه می‌شود، افزایش سود وجود داشته باشد به آن تعدیل مثبت گفته می‌شود. به همین ترتیب کاهش سود حاکی از تعدیل منفی خواهد بود. به عنوان مثال در نظر بگیرید که شرکت الف در انتهای سال ۱۳۹۸ سود ۵۰ تومانی را به ازای هر سهم پیش‌بینی کرده است.
پس از این‌که سه ماه از فعالیت این شرکت گذشت، با بررسی‌هایی که صورت می‌گیرد، پیش‌بینی شرکت نیز تغییر می‌کند. به این ترتیب سود از ۵۰ به ۷۰ تومان افزایش پیدا می‌کند. مشخص است که در این شرایط تعدیل سود به شکل مثبت اتفاق افتاده است.
اما ممکن است همین شرکت پس از بررسی عملکرد شرکت در شش ماه تشخیص دهد که سود ۷۰ تومان قابل دستیابی نیست. به همین دلیل آن را به ۴۵ تومان کاهش می‌دهد. به این ترتیب شاهد تعدیل سود منفی خواهیم بود.
جمع‌بندی
در این مطلب تلاش کردیم توضیح دهیم که تعدیل سود چیست. گفتیم که سود همان فایده مالی است که از کسر هزینه‌ها از درآمد به دست می‌آید. هر شرکت با توجه به شرایط و چشم‌اندازی که دارد، سودی را برای سال مالی خود پیش‌بینی می‌کند. اما این پیش‌بینی مي‌تواند بر مبنای شرایط مختلف تغییر کرده و زیاد یا کم شود. به تجدید نظرهایی که در مورد سود پیش‌بینی شده سهام انجام می‌شود، تعدیل سود می‌گویند. تعدیل سود سهام مسئله‌ای است که برای سهامداران مهم است. چرا که می‌توانند چشم‌اندازی از عملکرد شرکت مورد نظر خود داشته باشند.
افزایش و یا کاهش قیمت سهام مختلف، در مثبت یا منفی شدن تعدیل شرکت‌ها موثر است. اگر تغییر پیش‌بینی شرکت از سود خود در جهت منفی باشد، به آن تعدیل منفی و اگر تغییر پیش‌بینی سود افزایشی باشد، به آن تعدیل مثبت می‌گویند. هر چه میزان انحراف در پیش‌بینی سود کم‌تر باشد، نشان‌دهنده دقت بالا در امر پیش‌بینی سود است. شرکت‌ها میزان سود پیش‌بینی‌شده خود را برای سال مالی آینده ارائه می‌کنند. به این ترتیب بازتاب این اطلاعات در قیمت سهام و در پی آن بازده مشخص خواهد شد.
