سوالی که برای اکثریت افراد و فعالان بازار سرمایه وجود دارد این است که آیا شاخص کل معیار خوبی برای ارزیابی وضعیت کلی بازار است یا خیر؟ در این میان جایگاه شاخص کل هم وزن چیست و چه تفاوتی میان این شاخص وجود دارد؟
فهرست مطالب با دسترسی سریع
اینکه معامله‌گران کدام یک از شاخصها را باید مبنای معاملات خود قرار دهند، سوال مهمی است. یکی از معیارهای سنجش شاخص کل، بزرگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس است.
در واقع ما نمی‌توانیم با مشاهده وضعیت شاخص کل به وضعیت کلی بازار پی ببریم. زیرا به دفعات در بازار دیده شده است که معاملات بلوکی روی تابلو اصلی در سهام شاخص‌ساز به جهت‌دهی شاخص کل منجر شده‌اند.
به همین خاطر برای آنکه افراد بتوانند با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم‌گیری کنند، از سال ۱۳۹۳ شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفت. اما چه تفاوتی میان شاخص کل و شاخص کل هم وزن وجود دارد؟
آشنایی با شاخص کل
همانطور که گفته شد، یکی از معیارهای سنجش شاخص کل، بزرگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس است که از تقسیم «ارزش جاری سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده در بورس» به «ارزش پایه سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده در بورس» محاسبه میشود.
به طور مثال اگر شرکتی ۲۰ سال پیش سهامش وارد بازار بورس شده و قیمتی که بازار در آن زمان به آن اختصاص داده است، ۲۰۰ تومان (۲۰۰۰ ريال) بوده، ارزش پایه سهم منتشر شده شرکت ۲۰۰ تومان است. از ضرب ۲۰۰ تومان در تعداد سهام منتشر شده در آن زمان، ارزش پایه سهام منتشر شده محاسبه میشود.
از حاصل ضرب قیمت حال حاضر سهم در تعداد سهمی که اکنون شرکت در اختیار دارد (بعد از افزایش سرمایه‌هایی که داده است)، ارزش جاری سهام منتشر شده شرکت محاسبه میشود.
اگر ارزش فعلی تمام سهام موجود در بازار را جمع کنیم و در صورت قرار دهیم و ارزش پایه سهام کل بازار را در مخرج کسر قرار دهیم و ضربدر ۱۰۰ کنیم، میزان شاخص کل در حال حاضر محاسبه میشود.
سابقه محاسبه شاخص کل با این فرمول از اول فروردین ماه سال ۱۳۶۹ انجام شده است و مبنای اولیه آن ۱۰۰ واحد بوده است. به این معنا که شاخص کل از سال ۱۳۶۹ از ۱۰۰ واحد شروع به محاسبه کرده و طی این سال‌ها افزایش بسیار بالایی داشته است.
آشنایی با شاخص کل هم وزن
در محاسبه شاخص کل هم وزن بزرگی و کوچک بودن شرکت‌ها بی‌تاثیر است و در محاسبه این شاخص تمام شرکت‌ها به یک میزان موثر هستند.
شرکتهای خیلی بزرگ مثل هلدینگ خلیج فارس با شرکتهای کوچک‌تر، همگی هم وزن هستند و درصد نوسانات سهام در روزهای معاملاتی روی این شاخص تاثیر یکسانی می‌گذارند. این امر باعث میشود که در بعضی مواقع و روزهایی که شاخص کل مثبت است اما اکثر سهام منفی هستند، شاخص هم وزن هم در آن روز منفی شود.
مبنای محاسبه شاخص هم وزن
مبنای محاسبه شاخص کل هم وزن اول فروردین ماه سال ۱۳۹۳ و ۱۰٬۰۰۰ واحد بوده است.
به طور مشخص‌تر، این شاخص نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار و سهام شرکت‌هایی است که در بازار پذیرفته شده‌اند. به عبارتی این شاخص یک دید کلی‌تر نسبت به بازار به ما میدهد. اما شاخص کل یک دید بر اساس ارزش کل بازار به ما ارائه میدهد.
در بررسی شاخص کل، زمانی که شاخص مثبت است به این معنا است که یقینا سهام شرکتهای بزرگ‌تر تاثیر مثبت‌تری بر شاخص داشته‌اند.
شاخص کل یا هم وزن ؟
بارها اتفاق افتاده است که در قسمت دیدهبان کلی بازار مشاهده کردهاید که اکثر سهام در دامنه منفی معامله میشوند و شاهد ریزش قیمت سهام بودهایم، در صورتی که حتی تعددا سهامی که در دامنه مثبت معامله میشدند کمتر از نصف سهامی بودهاند که در وضعیت منفی بودند، اما از سوی دیگر در همان روز شاهد مثبت بودن شاخص کل بودهاید ( یعنی اکثر سهام در دامنه منفی معامله میشدند) در این شرایط به دلیل آنکه شرکتهای بزرگ بازار به طور مثبت معامله میشدند، باعث مثبت بودن شاخص کل شده بود اما به دلیل آنکه اکثر سهام منفی بودند به منفی شذن شاخص هموزن منجر شده بود و افراد نمیدانند که به هرحال کدام یک از شاخصها را باید در نظر داشته باشند.
پیشنهاد میشود، افراد شاخص هموزن را جدیتر بگیرند و بیشتر بر تحلیل شاخص هموزن تمرکز نمایند زیرا جو روانی که در بازار صوت میگیرد خودش را روی شاخص هموزن بهتر نشان میدهد و همچنین شاخص هموزن، تاثیر معاملات بلوکی را هم در خود نمیبیند.
قبلا چندین مرتبه اتفاق افتاده است که شاخص مثبت بوده است اما وضعیت بازار، وضعیت جالبی نبوده است و شاهد خروج نقدینگی بودهایم، اما شاخص کل به لطف معاملات بلوکی مثبت شده بوده که مزیت شاخص هموزن نسبت به شاخص کل این میباشد که معاملات بلوکی در شاخص هموزن خودشان را نشان نمیدهند.
