حقوقی ها چطور بر ریزش شاخص بورس اثر گذاشتند؟

طبق تحلیل کارشناسان بازار بورس ، اقدامات نسنجیده دولت که منجر به سلب اعتماد جامعه و سهامداران خرد شد و عدم حمایت کامل حقوقی ها از بازار سهام از دلایل عمده ریزش‌های اخیر شاخص بورس محسوب می‌شود.

به گزارش اخبار بورس، به نقل از خبرگزاری مهر، اقدامات دولت و اشتباهات متعدد آن که باعث شیوع بدگمانی و بی‌اعتمادی بین سرمایه‌گذاران شد، حالا بیش از یک ماه است که بازار سهام را به یک چالش اساسی برای دولت تبدیل کرده است. نتیجه چنین فضایی، زیان‌های متعدد و عادت کردن پرتفوی بسیاری از فعالان بورس به روزهای منفی بوده است.

در این بین اقدامات خارج از بورس و سیاست‌ها دستوری هم نتوانسته است بازار را از سرخ‌پوش شدن حفظ کند و اعتماد از دست رفته را به بازار برگرداند. قرار بود در پنجشنبه هفته گذشته نتیجه نشست مدیران صندوق‌ها و شرکت‌های بزرگ بورس با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر ورود حقوقی های با اعتبارات قابل توجه از شنبه هفته جاری مشخص شود اما این اتفاق رخ نداد.

بازار طی معاملات روز گذشته با رشد منفی ۴۰ هزار واحدی روبه رو شد؛ حتی با اینکه در دو روز ابتدایی هفته جاری روند کلی شاخص مثبت بود، در یک برایند کلی این رشد مثبت بخشی از یک حرکت سینوسی نمودار این هفته بود که در ادامه‌اش مسیر سقوط را در پیش گرفت؛ هرچند به مرز منفی ورود نکرد.

این در حالی است که در سه روز ابتدایی هفته جاری، حقوقی ها به تصور خود در برابر صفوف فروش حقیقی‌ها ایستاده بودند و در اقدامی نمایشی، تلاش می‌کردند تا بخشی از نمادهایی که در ابتدای سال با رشد حبابی بی‌سابقه‌ای در بورس همراه بودند را با خریدهای خود از آستانه سقوط‌های سنگین نجات دهند؛ اما بسیاری از فعالان بازار به این موضوع آگاه هستند که حقوقی ها نمی‌توانند از طریق سیاست‌های دستوری نقش منجی بازار بورس را ایفا کنند؛ به خصوص که بعضی از حقوقی ها در صف‌های فروش ایستاده‌اند تا سبدهای خودشان را سبک سازی کنند.

عزم دولت برای حمایت از بازار جزم نیست!

احسان همتی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص گفت، علت اینکه به رغم قول و قرارها برای کمک حقوقی ها به نجات بورس ، بازار همچنان روند منفی را طی می‌کند، این است که حقوقی ها چندان تمایلی به خرید سهام حقیقی‌ها ندارند. او می‌گوید، سازمان بورس، شرکت بورس تهران و فرابورس جلسات متعددی با برخی از حقوقی ها گذاشته‌اند ولی گزارش‌هایی که به صورت دوستانه از جلسات می‌آید، نشان می‌دهد که حقوقی ها به حمایت جدی از بورس قانع نمی‌شوند.

وی ادامه داد، همچنین تعدادی از نمادهای پرمخاطب از جمله شستا و خودرو و تعدادی دیگر از نمادهای خودرویی، افشای اطلاعات با درجه اهمیت الف را اعلام کردند و سپس نماد آن‌ها متوقف شد تا در روزهای آتی بتوانند بدون دامنه نوسان وارد بازار شوند که به نظر می‌رسد ترفند سازمان بورس برای نجات نمادهای بزرگ و مثبت شدن احتمالی آن‌ها پس از بازگشایی این نمادهاست.

همتی افزود: شاید پلن و طرح برنامه‌ریزی شده این است که ارزش سهام نمادهای پرمخاطب، پس از بازگشایی بدون دامنه نوسان، یک افت یک باره را در پی داشته باشد؛ اما پس از آن دیگر امکان افت بیشتر نداشته باشد و سپس روند مثبت را در پی بگیرد.

بازار را رها می‌کردند، هرگز اینطور ریزش نمی‌کرد

همتی تأکید کرد: به نظر می‌رسد اگر قرار بود بازار به حال خود رها شود، هرگز شاهد چنین ریزش سنگینی در ارزش سهام و بازار نبودیم. به نظر می‌رسد اراده‌ای برای این ریزش‌ها وجود دارد و حتی شاید عامدانه هم باشد.

وی تصریح کرد: می‌بینیم که شرکت‌ها، صندوق‌ها و حقوقی های بزرگ مرتباً در رسانه اعلام می‌کنند که قصد حمایت از بازار را داریم، در حالی که اگر صندوقی قصد حمایت داشته باشد، اساساً آن را از قبل اعلام نمی‌کند تا بتواند در قیمت کمتر، شروع به خرید کند. هر گاه اعلام می‌شود که قصد حمایت داریم، این سیگنال به بازار ارسال می‌شود که عملاً حمایتی نخواهد شد و این را اعلام می‌کنند تا مردم در صف فروش نایستند، این موضوع چند بار اتفاق افتاده و ماه گذشته نیز در یک برنامه تلویزیونی مدیران شرکت‌های بورس تهران و فرابورس اعلام کردند که می‌خواهیم ۱۰ روز متوالی از بازار حمایت کنیم ولی اتفاق خاصی رخ نداد.

نتایج انتخابات آمریکا و گزینه‌های پیش روی بورس

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر بی‌میلی حقوقی ها به خرید در شرایط فعلی بازار تصریح کرد: به نظر می‌رسد غیر از آنکه وضعیت بازار مساعد نیست، انتخابات آمریکا هم پیش رو است و تعداد قابل توجهی از تحلیلگران معتقدند که ترامپ انتخاب نمی‌شود و اگر ترامپ رئیس جمهور نشود، اثر کاهشی بر قیمت دلار و به تبع آن، کاهش بورس را در پی دارد اما اگر ترامپ انتخاب شود، ممکن است تورم انتظاری به دلیل تشدید تحریم‌ها را شاهد باشیم؛ به همین دلیل فعلاً برخی فعالان بازار از ادامه روند خرید سهام انصراف داده‌اند تا نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نیمه دوم آبان ماه امسال مشخص شود.

حقوقی ها در زمان رشد بازار درآمد خوبی داشتند اما حالا کنار کشیده‌اند

وی با بیان اینکه حقوقی ها در روند رشد بازار، درآمد خوبی داشتند، گفت: در حال حاضر آمار نشان می‌دهد که حقوقی‌ها در شرایط فعلی بازار خریدار نیستند، حتی در شرایط فعلی دستوری از سوی سازمان بورس هم به صورت واضح و شفاف وارد صف‌های خرید نشده‌اند.

جلب اعتماد سهامداران از بازگشت رشد به بازار مهم‌تر است

محمد خبری زاد، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره اتفاقات رخ داده در روزهای اخیر بورس گفت: از اواخر معاملات روز یکشنبه مشخص بود که بازار در معاملات روز دوشنبه با سقوط سنگین مواجه است؛ چرا که بازار سرنوشت خود را با چند نماد مانند شستا و خودرویی‌ها و پالایشی‌ها گره زده بود. نماد پالایشی‌ها روزهای قبل به اسم شفاف سازی درآمدها در پی تعدیل قیمت خوراک متوقف شده بود؛ روز گذشته نیز نمادهای شستا و خودرو برای شفاف سازی درجه اهمیت الف متوقف شدند تا پس از بازگشایی بدون دامنه نوسان، شاهد یک افت یک باره باشیم و پس از افت یکجا، دیگر شاهد روند فرسایشی اصلاح منفی ۵ درصد ارزش سهام این نمادها که در کل بازار اثرگذار هستند، نباشیم.

احتمال بازگشت روند مثبت بازار با انتشار سهام خزانه و اوراق تبعی

وی افزود: روندهای نزولی فرسایشی در بورس، همواره به تشدید صف‌های فروش می‌انجامد؛ اما افت ناگهانی و بدون محدودیت دامنه نوسان، اصلاح قیمت سهام را تنها در یک جلسه معاملاتی رقم می‌زند.

این کارشناس ادامه داد: امیدواریم با این تمهیداتی که اندیشیده شده به همراه نهایی شدن انتشار سهام خزانه با نماد کاما و همچنین اوراق تبعی که یکی از حقوقی های بزرگ، اعلام کرد آن را به زودی منتشر می‌کند، شاهد بازگشت روند مثبت به بازار باشیم.

اوراق اختیار تبعی، راهکاری مناسب برای تضمین سوددهی

وی درباره اوراق تبعی گفت: این اوراق همانطور که از نام آن پیداست، قرار است حداقل سود را برای سرمایه گذار تضمین کند؛ یعنی سرمایه گذار، همزمان که سهامدار یک حقوقی بزرگ است، خریدار اوراق تبعی همان شرکت حقوقی هم می‌شود که سود سهام آن صندوق را برای سهامدار طی یک سال آینده با نرخ سود ۱۸ درصد تضمین می‌کند، اگر قیمت سهم در زمان خرید اوراق تبعی، کاهش یافت، دارنده این اوراق می‌تواند با مراجعه به آن شرکت، سهام خود را با همان قیمتی که در زمان خرید اوراق تهیه کرده، به فروش برساند اگر ارزش سهام رشد یافت، دارنده اوراق اختیار تبعی، این اختیار را دارد که سهام خود را نفروشد و آن را حفظ کند. این ابزار در دیگر بورس‌ها هم رایج است و شبهات فقهی و ربوی آن در کمیته فقهی بورس رفع شده است.

خبری زاد یادآور شد: اوراق اختیار تبعی با این هدف منتشر شده تا سهامداران حقیقی و خُرد از ورود به صف‌های فروش برای نقد کردن سرمایه‌شان خودداری کنند؛ از آنجایی که سرنوشت بیشتر سرمایه‌های خُردی که از بازار خارج می‌شوند، به سپرده‌های بانکی منتهی می‌شود، لذا انتشار این اوراق آن هم با همان نرخ سود ۱۸ درصد بانکی سبب می‌شود تا سهامدار به سودده بودن سهام خود در زمان ریزشی بودن بازار مطمئن شود.

وی ادامه داد: قرار نیست این اقدامات به رشد بازار منجر شود؛ بلکه نهاد ناظر بازار به این فکر است تا اعتماد از دست رفته سرمایه‌گذار و ترسی که در سهامداران وجود دارد را از بین برده و آن اعتماد را به بازار برگرداند. به عبارت دیگر اگرچه در حال حاضر تقاضا در بازار هست، اما به دلیل آنکه سمت عرضه بسیار سنگین است، شاهد افت‌های متعدد بورس هستیم.

دولت به نفع خود عمل کرد

وی مقصر اصلی افت فعلی بازار را دولت دانست و گفت: شرکت‌های زیرمجموعه دولت در دوره رشد بازار توانستند درآمد خوبی را با عرضه‌های متعدد کسب کنند و سپس بازار را به حال خود رها کردند؛ اما روند فعلی روزهای اخیر را نمی‌توان تقصیر حقوقی ها دانست چون پولی در بازار دیگر وجود ندارد؛ شرکت‌های پالایشی را شرکت پالایش و پخش وارد بازار کرد و پول آن را به دست آورد اما وزارت نفت دیگر حاضر نیست برای حمایت از حقیقی‌ها، از شرکت‌های پالایشی بخواهد که اقدام به خرید سهام سهامداران خُرد کنند. یا مثلاً دولت سهام خود را در فولادی‌ها واگذار کرد اما در حال حاضر از صندوق‌ها می‌خواهد تا سهام این شرکت‌ها را خریداری کنند که خواسته چندان صحیحی نیست.

خبری زاد پیشنهاد داد تا مانند دو سال قبل که شرکت‌های بورسی، میزان سوددهی و حجم فروش محصولات خود را برای یک سال پیش بینی می‌کردند، بار دیگر سازمان بورس اجازه انتشار این اطلاعیه‌ها را به شرکت‌ها و صنایع بورسی بدهد تا بتوانند بخشی از اعتماد از دست رفته سهامداران را بار دیگر جلب کنند.

سیاست دستوری نتوانست کاری از پیش ببرد

پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره تأثیر عدم حمایت حقوقی ها از حقیقی‌ها در منفی شدن بازار اظهار داشت: نمی‌توان در بازارهای مالی چه در زمانی که در حال رشد است و چه زمانی که روند افت را در پیش گرفته‌اند با اقدامات دستوری مانع آن شد؛ بنابراین نمی‌توان از حقوقی ها انتظار داشت که در زمانی که بازار روند منفی را در پیش گرفته، اقدام به خرید کنند.

وی افزود: به هر حال سهامدار و ذی نفع نمادهای حقوقی بازار مانند صندوق‌های بازنشستگی هم افراد حقیقی هستند که با سرمایه‌های آن‌ها وارد بازار شده‌ و مدیران این صندوق‌ها باید نسبت به سودده یا زیان‌ده بودن اقدامات و خریدهایشان به سهامداران خود پاسخگو باشند.

حدادی ادامه داد: بنابراین مدیران صندوق‌ها یا شرکت‌های تأمین سرمایه یا صندوق‌های سرمایه گذاری نیز همواره برنامه‌ریزی و تحلیل می‌کنند که آیا سهام نمادهایی که قصد خرید آن را دارند، سودده هست یا خیر‌. بنابراین نباید انتظار داشت تا ادعای حمایتی که از سوی حقوقی ها اعلام می‌شود، چندان رنگ و بوی واقعیت به خود بگیرد.

اعلام حمایت‌ بیشتر نمایش بود تا واقعیت

وی خاطرنشان کرد: در این چند روزه شاهد ورود حقوقی ها به بازار بودیم اما آنچه پیش از آن در رسانه‌ها اعلام می‌شد که قرار است حقوقی ها از حقیقی‌ها و سهامداران خرد حمایت کنند هرگز رخ نداد و با آنچه ادعا شده بود، فاصله زیادی داشت. ضمن اینکه روند حمایتی هم کارآمد نبود چون تنها سهم‌های خاصی مورد حمایت قرار گرفتند؛ آن هم در حد تنها یک جلسه معاملاتی بود که اثرگذاری خاصی در بازار نداشت.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اتفاقاً این نوع حمایت کور، بی‌هدف و بدون برنامه، سبب افزایش واکنش منفی بازار می‌شود. تازه واردها نیز در زمانی که بازار منفی است، رفتارهای هیجانی بیشتری از خود نمایش می‌دهند و تلاش می‌کنند تا در هر بار که ریزش رخ می‌دهد، هر چه سریع‌تر از بازار خارج شوند که این اتفاق، منفی شدن بیشتر بازار را به دنبال دارد.

ترامپ یا بایدن؟

حدادی به انتخابات آمریکا اشاره و اظهار کرد: هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، میل به ریسک‌گریزی افراد افزایش می‌یابد که درنتیجه آن، تمایل به خرید کاهش یافته و روند عرضه و فروش تشدید می‌شود.

دولت بدون برنامه‌ریزی مردم را به سرمایه گذاری دعوت کرد

وی زمان اتمام روند اصلاح فعلی بازار را چندان قابل پیش‌بینی ندانست و گفت: زمانی که مسئولان دولتی مردم را ترغیب به حضور در بازار سرمایه می‌کردند، باید چنین روزهایی را هم به سهامداران گوشزد می‌کردند که ممکن است چنین اتفاقاتی هم رخ دهد؛ اما دولت این هشدارها را به مردم نداد.