بازار فرعی بورس کالا؛ جایی برای معامله کالاهایی که در بازار اصلی پذیرش نشده‌اند
یکی دیگر از زیرمجموعه‌های بورس کالا بازار فرعی نام دارد. یعنی بازاری که در آن کالاهایی معامله می‌شوند که بنا به دلایلی در بازار اصلی بورس کالا پذیرش نشده‌اند. این مسئله یکی از تفاوت‌های تالار اصلی و فرعی بورس کالا به شمار می‌رود. اما میان این دو بازار تفاوت‌های دیگری هم وجود دارد. به همین خاطر توان تحلیل این مقاله را آماده کرده است تا توضیح بدهد که بازار فرعی بورس کالا چیست و چطور می‌توان در آن معامله کرد. هم‌چنین در ادامه می‌توانید روش دسترسی به اطلاعیه عرضه در بازار فرعی و بررسی اطلاعات این تالار را نیز یاد بگیرید.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
- بازار فرعی بورس کالا چیست؟
- مزایای معامله در بازار فرعی بورس کالا چیست؟
- شرایط پذیرش کالا در بازار فرعی
- مدارک پذیرش کالا در بازار فرعی بورس کالا
- مقررات عرضه و تسویه و پایاپای در بازار فرعی
- شرط قطعیت معامله در عرضه یکجا در بازار فرعی بورس کالا چیست؟
- ضوابط اختصاصی و تسویه و پایاپای اموال غیرمنقول در بازار فرعی بورس کالا
- کارمزد معاملات بازار فرعی
- چه کالاهایی در بازار فرعی بورس کالا عرضه می‌شوند؟
- جمع بندی
- سوالات متداول با پاسخ های کوتاه
بازار فرعی بورس کالا چیست؟
توضیح دادن ساختار بازار فرعی بورس کالا با مفهومی به نام نقدشوندگی گره خورده است. نقدشوندگی اصطلاحی است که از آن برای بیان سرعت تبدیل سهم، اوراق بهادار یا هر دارایی به پول نقد استفاده می‌کنند. یعنی هر چه بتوانیم سریع‌تر آن‌ها را به پول نقد تبدیل کنیم، می‌فهمیم که نقدشوندگی هم بالاتر است. با این تعریف به سادگی می‌توانیم بفهمیم هرچه خرید و فروش و معامله در سهامی بیشتر باشد، نقدشوندگی آن سهم بالاتر است. چرا که همواره خریداران و فروشندگان در این سهم حاضر به معامله هستند.
کالاهایی که در تالار اصلی پذیرفته می‌شوند باید شرایط و استانداردهایی خاص داشته باشند. بازار فرعی موقعیتی را فراهم کرده است که کالاهایی که این شرایط را ندارند بتوانند در بورس کالا پذیرش شوند.
رابطه‌ی بازار فرعی و بورس کالا را می‌توانیم به رابطه‌ی میان فرابورس و بورس اوراق بهادار تشبیه کنیم. در بازار فرعی کالاهایی جا می‌گیرند که در بازار اصلی بورس کالا پذیرفته نشده‌اند. استانداردهای پذیرش و مبادلات کالا در بازار فرعی متفاوت است و راه برای فعالیت در این بازار ساده‌تر است. این بازار در اواخر سال ۱۳۹۱ با تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار راه‌اندازی شد. کالاهایی که امکان حضور در بازار فیزیکی را ندارند می‌توانند در بازار فرعی به صورت یکجا معامله شوند.
از سمت دیگر بعد از پذیرش کالا و پیش از عرضه‌ی آن در بازار فرعی، هر وقت که کمیته عرضه تشخیص بدهد که کالا دیگر شرایط حضور در بازار فرعی را ندارد یا عرضه‌کننده مقررات را نقض کرده است پذیرش کالا در این بازار لغو می‌شود. شرط اصلی پذیرش کالا در بازار فیزیکی، استمرار عرضه است که اگر این شرط محقق نشود، کالا به سمت تالار فرعی بورس کالا روانه می‌شود.
مزایای معامله در بازار فرعی بورس کالا چیست؟
معامله در بازار فرعی بورس کالا هم مثل سایر بازارهای این بورس با مزایایی همراه است که از جمله‌ی این مزایا می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ارزش‌گذاری شفاف قیمتی
- عرضه و تقاضای شفاف
- سرعت‌بخشی به مراحل پذیرش و درج نام کالا در تابلوی معاملاتی
- کاهش ریسک
- کاهش زمان معامله کالا و تسریع فروش
- حذف تبانی در مزایده‌ی کالا
- کاهش هزینه معاملات
- امکان عرضه کالاهای جدید
- نظارت بر فرایند خرید و فروش
- امکان برخورداری از معافیت مالیاتی
شرایط پذیرش کالا در بازار فرعی
برای اینکه کالایی در بازار فرعی پذیرش شود، لازم است که به تایید هیئت پذیرش برسد. هیئت پذیرش هم وظیفه دارد شرایط حداقلی زیر را بررسی کند تا مطمئن شود:
- ممنوعیت یا محدودیت قانونی برای معامله‌ی کالا وجود نداشته باشد.
- کالا دارای مشخصات، شرایط و کیفیت قابل احراز بوده و امکان تطبیق کیفیت آن با شرایط اعلامی در اطلاعیه عرضه برای بورس و خریداران وجود داشته باشد.
- عرضه‌کننده‌ی کالا توانایی ارائه‌ی وثایق لازم را جهت تضمین تحویل کالا به اتاق پایاپای داشته باشد و محدودیت قانونی جهت انجام معامله وجود نداشته باشد.
این نکته را هم بدانید که اگر عرضه‌کننده‌ای کالایی را در سایر بازارهای بورس عرضه کرده و آن کالا در آن بازارها پذیرفته شده است، دیگر نمی‌تواند آن کالا را در بازار فرعی پذیرش کند.
به طور کلی کالاهای پذیرش شده در بازار فرعی بورس کالا را می‌توان در دو گروه زیر دسته‌بندی کرد:
- اموال غیرمنقول
- کالاهایی که طبق مقررات شرایط پذیرش در بازار فیزیکی را از دست می‌دهند.
در ادامه‌ی این مطلب به مفاد دستورالعمل بازار فرعی بورس کالا اشاره می‌کنیم که می‌توانید فایل مربوط به این دستورالعمل را از لینک زیر دانلود کنید:
پذیرش اموال غیرمنقول
برای هر نوبت عرضه کالا در این بازار، باید یک درخواست جداگانه به بورس ارائه شود. پس از آن کمیته عرضه باید موافقت خود را با این درخواست اعلام کند. بعد از یک مرتبه عرضه در بازار فرعی بورس کالا، برای عرضه‌های بعدی هم‌چنان باید مراحل پذیرش دنبال شود.
بعد از اینکه مستندات و اطلاعات کامل موضوع ماده‌ی چهار دستورالعمل بازار فرعی بورس کالا به کمیته عرضه ارائه شد، این کمیته باید ظرف حداکثر پنج روز کاری موافقت یا عدم موافقت خود را در مورد پذیرش کالای مذکور در بازار فرعی اعلام کند. در صورت موافقت با پذیرش کالا در این بازار، بورس امیدنامه‌ی کالا رابه همراه مستندات دیگر به سازمان ارائه می‌کند. سازمان هم سه روز مهلت دارد نظرش را در مورد عرضه اعلام کند. در غیر این صورت بورس می‌تواند امیدنامه را به صورت عمومی منتشر کند.
مدارک و مستنداتی که برای پذیرش کالا در تالار فرعی بورس کالا ارائه می‌شود باید در سوابق بورس نگهداری شود تا هر زمان که سازمان این مدارک را خواست بلافاصله به آن دسترسی داشته باشد. هم‌چنین هر زمان که سازمان متوجه شود در فرایند بررسی و موافقت برای پذیرش کالا در بازار فرعی تخلفی صورت گرفته و مقررات رعایت نشده است، می‌تواند از عرضه کالا در بازار فرعی جلوگیری کند.
هم‌چنین هر موقع که کمیته عرضه تا قبل از عرضه متوجه شود که کالا در این مدت شرایط حضور در بازار فرعی را از دست داده است یا عرضه‌کنندگان مقررات را نقض کرده‌اند، لغو پذیرش در دستور کار قرار می‌گیرد. البته باید بدانید که بعد از هر نوبت عرضه کالا، پذیرش آن در بازار فرعی مطابق ترتیبات دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران به صورت خود به خود لغو می‌شود.
ضوابط پذیرش کالاهایی که در بازار فیزیکی تعلیق شده‌اند
در این بخش شش نکته را در مورد کالاهایی که قبلا در بازار فیزیکی بورس کالا پذیرفته شده ولی بعدا تعلیق شده‌اند می‌خوانیم:
- وقتی کالای یک عرضه‌کننده در بازار فیزیکی بورس کالا تعلیق می‌شود، بورس گزارش کارشناسی پذیرش کالا در بازار فرعی را به کمیته عرضه ارائه می‌کند و پس از آن است که در مورد پذیرش یا عدم پذیرش این کالا مطابق مواد شش و هفت دستورالعمل بازار فرعی تصمیم‌گیری می‌کند.
- حداکثر زمان معامله‌ی کالا پس از پذیرش در بازار فرعی بورس کالا، سه ماه از تاریخ تعلیق است. در این بازه‌ی زمانی، نیازی به انجام فرایند پذیرش برای هر نوبت عرضه نیست.
- در این دوره‌ی سه‌ماهه هر موقع که کالا رفع تعلیق شد، معاملات بازار فرعی متوقف می‌شود و کالا مجددا در بازار فیزیکی معامله می‌شود.
- اگر تا انتهای این دوره‌ی سه‌ماهه، کالا هم‌چنان تعلیق بماند، بورس باید گزارشی را به هیئت پذیرش ارائه کند که به تصمیم‌گیری در مورد تداوم تعلیق در بازار معاملات کالای فیزیکی مربوط است.
- اگر هیئت پذیرش کماکان به ادامه‌ی تعلیق معامله‌ی کالا در بازار فیزیکی رای بدهد، کالا هم‌چنان در بازار فرعی معامله می‌شود. اما در هر نوبت عرضه لازم است که فرایند پذیرش کالا مطابق ضوابط بورس کالا انجام شود.
- از زمان تعلیق کالا در بازار فیزیکی، کالا حداکثر می‌تواند به مدت شش ماه در بازار فرعی دادوستد شود. زمانی که این بازه شش‌ماهه به پایان برسد، پذیرش کالا به صورت خودکار در بازار فرعی لغو می‌شود.
مدارک پذیرش کالا در بازار فرعی بورس کالا
برای آنکه کالایی در بازار فرعی بورس کالا پذیرش شود، لازم است که مشاور درخواست پذیرش را به این بازار ارائه کند. او باید مدارک لازم را به همراه درخواستش به بورس تحویل بدهد. زمانی که بورس کامل بودن مدارک را تایید کند، درخواست پذیرش ثبت می‌شود. اما این مدارک شامل چه مواردی هستند؟ در زیر می‌توانید فهرست آن‌ها را بخوانید:
- پرسش‌نامه‌ی پذیرش و فرم شناسه‌ی کالا
- فرم سفارش فروش
- رسید پرداخت حق پذیرش
- مستندات موردنیاز برای احراز مالکیت عرضه‌کننده‌ی کالای مورد پذیرش. مستندات با توجه به نوع کالا از جانب هیئت مدیره بورس مشخص می‌شود.
- تعهد عرضه‌کننده به منظور ایجاد شرایطی که بورس آن را درخواست کرده است تا متقاضیان بتوانند برای خرید کالای مورد پذیرش از آن بازدید کنند.
- اصل یا کپی برابر با اصل مستندات در مورد کالاهای وارداتی. فهرست این کالاها در پرسش‌نامه پذیرش درج شده است.
- تاییدیه مراجع مربوطه در مورد کالاهایی که عرضه آن‌ها به عموم مردم نیازمند رعایت ضوابطی خاص یا اخذ مجوزهای قانونی مرتبط است.
- ارائه قرارداد مشاور پذیرش
- ارائه اطلاعات و اسناد دیگر مطابق با تشخیص متقاضی یا درخواست کمیته عرضه
بورس مستنداتی را که مربوط به مشخصات کالا یا استانداردهای آن است در قالب امیدنامه در سایت رسمی‌اش منتشر می‌کند. در صورت تشخیص کمیته عرضه، مراجع مربوطه باید گزارش ارزش‌یابی کالا را ارائه کنند. هم‌چنین باید فرم پرسش‌نامه‌ی پذیرش، فرم شناسه‌ی کالا، امیدنامه و فرم مربوط به سفارش فروش توسط هیئت مدیره‌ی بورس تصویب و تایید شود.
مقررات عرضه و تسویه و پایاپای در بازار فرعی
عرضه و تسویه پایاپای در بازار فرعی بورس کالا به دو شیوه‌ی زیر انجام می‌شود:
- حراج حضوری
- عرضه یکجا
در بخش‌های بعدی این دو روش را با هم مرور می‌کنیم.
حراج حضوری
در روش حراج حضوری، تمام مراحل ثبت سفارش، معامله، تسویه، پایاپای و تحویل کالا باید بر اساس ضوابط بازار فیزیکی بورس کالا انجام شود. در این روش اگر کشف قیمت با موفقیت انجام نشود، عرضه‌کننده می‌تواند به فاصله‌ی پنج روز کاری از اولین عرضه، کالای خود را مجددا و برای بار دوم عرضه کند. اگر در این مدت هم کشف قیمت انجام نشود، عرضه کالا در این بازار تنها با ارائه‌ی درخواست به بورس و طی کردن فرایند پذیرش و عرضه ممکن خواهد بود.
در بازار فیزیکی پذیرش کالا فقط یک مرتبه انجام می‌شود اما در بازار فرعی کالاها به صورت محموله‌ای پذیرش می‌شوند.
عرضه یکجا
عرضه یکجا هم روشی دیگر برای عرضه و تسویه و پایاپای در بازار فرعی بورس کالا به شمار می‌رود. برای درک بهتر این روش بهتر است نکات لازم را در دو بخش فروشنده و خریدار توضیح بدهیم.
مقررات فروشنده
در عرضه یکجا، کارگزار فروشنده تنها وقتی می‌تواند عرضه را انجام دهد که ۳٪ ارزش کالای موضوع معامله را بر اساس قیمت پایه به صورت نقدی یا به شکل ضمانت‌نامه بانکی بدون قید و شرط از فروشنده دریافت کند. سپس باید مبلغ مذکور را به حساب اتاق پایاپای واریز کند یا به این اتاق تحویل دهد. در ادامه باید از اتاق پایاپای تاییدیه‌ای مبنی بر سپردن تضامین موردنیاز بگیرد و به بورس ارائه کند.
البته عرضه‌کنندگان دولتی نیازی به طی کردن این مرحله ندارند. اما سایر دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده پنج قانون مدیریت خدمات کشوری که تمایل به عرضه یک‌جای کالا دارند، باید وجوه یا سایر تضامین مربوط به عرضه کالا را بر اساس مصوبه هیئت مدیره شرکت موضوع بند ۱۹ ماده یک دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالا، پرداخت کنند.
پس از انتشار اعلامیه‌ی عرضه، کارگزار فروشنده می‌تواند درخواست انصرافش را اعلام کند. اگر قبل از اولین روز عرضه این درخواست را به صورت کتبی ارائه کند و بورس هم با آن موافقت کند وجه تضمینی که پرداخته بود به او برگردانده می‌شود. اگر خریداری وجود نداشته باشد و معامله‌ای انجام نشود باز هم این تضامین برگردانده می‌شود. البته بورس باید عدم مغایرت اقدامات کارگزار را با مقررات تایید کند. پس از آن است که حداکثر تا دو روز کاری بعد از انصراف یا پایان جلسه‌ی معاملاتی، تضامین پرداختی به فروشنده برگردانده می‌شود.
مقررات خریدار
کارگزار خریدار در جریان عرضه یکجا تنها وقتی می‌تواند سفارش‌ها را در سامانه معاملاتی وارد کند که معادل ۳٪ از ارزش کالای موضوع معامله را بر اساس قیمت پایه به شکل نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی بدون قید و شرط از مشتری دریافت کند. سپس باید مبلغ مذکور را به حساب اتاق پایاپای واریز کند یا به اتاق تحویل دهد. در ادامه باید از اتاق پایاپای تاییدیه‌ای مبنی بر سپردن تضامین موردنیاز دریافت و به بورس ارائه کند.
در صورتی که کارگزار خریدار نتواند معامله‌ای انجام بدهد، بورس باید عدم مغایرت میان اقدامات کارگزار و قانون را در جریان این معامله تایید کند تا پس از گذشت حداکثر دو روز کاری از تاریخ انجام معامله، وجه تضمین پرداختی به خریدار برگردانده شود.
تفاوت میان بازار اصلی و بازار فرعی بورس کالای ایران، به زمینه‌ی پذیرش کالاها و قوانینی که برای ورود محصولات به این دو بازار وجود دارد مربوط است.
شرط قطعیت معامله در عرضه یکجا در بازار فرعی بورس کالا چیست؟
در صورتی که خریدار بخش نقدی معامله را پرداخت کند و سند تسویه خارج از پایاپای را بر اساس مقررات و با توجه به مواردی خاص ارائه کند، معامله‌ی مذکور قطعی خواهد بود. در ادامه می‌توانید این موارد را در قالب وظایف خریدار و فروشنده مطالعه کنید.
وظایف خریدار و فروشنده
- خریدار وظیفه دارد بخش نقدی معامله را در مهلتی که تعیین شده است از طریق کارگزار و اتاق پایاپای تسویه کند.
- در صورتی که خریدار برنده، بتواند شرایطی را که در اطلاعیه‌ی عرضه آمده است فراهم کند، فروشنده باید سند تسویه خارج از پایاپای را امضا کند و آن را به کارگزارش ارائه کند.
- کارگزار فروشنده موظف است که سند تسویه‌ی خارج از پایاپای بخش غیرنقدی را که خریدار بعد از فراهم کردن شرایط تکمیل کرده است به بورس تحویل بدهد. ارائه‌ی این سند که فروشنده هم آن را امضا کرده است، به منزله‌ی قطعیت معامله در بورس خواهد بود.
- با ارائه‌ی سند تسویه خارج از پایاپای به بورس و تایید معامله توسط بورس، فرایند معامله و تسویه‌ی آن در بورس به پایان می‌رسد. از این به بعد بورس در مورد تعهدات ناشی از معامله از جانب طرفین (مثل تحویل کالا و تسویه‌ی بخش غیرنقدی معامله) مسئولیتی نخواهد داشت.
انجام نشدن معامله و استرداد وجوه تضمین
- اگر خریدار بخش نقدی مبلغ معامله را در زمان مشخص شده به حساب اتاق پایاپای واریز نکند یا به سایر تعهداتش عمل نکند، اتاق پایاپای تمام کارمزدها و کسورات مصوب را از وجه تضمینی که در ابتدا پرداخت شده بود کسر می‌کند و بقیه‌ی آن را به عنوان وجه تضمین ناشی از عدم انجام تعهدات خریدار، به کارگزار فروشنده می‌دهد. کارگزار هم مبلغ مذکور را به حساب فروشنده واریز می‌کند. توجه کنید که تشخیص نقص در انجام تعهدات از جانب خریدار به عهده‌ی هیئت داوری است. البته ممکن است این مسئله با اقرار طرفین برای اتاق پایاپای مشخص شده باشد.
- اگر فروشنده تعهداتش را انجام بدهد ولی سند تسویه‌ی خارج از پایاپای را امضا نکند، تمام کارمزدهای معامله از مبلغ وجه تضمین کسر می‌شود و باقی آن به خریدار پرداخت می‌شود. مجددا تشخیص این مسئله که فروشنده از امضای سند تسویه خودداری کرده است به عهده‌ی هیئت داوری است یا ممکن است بنا به صحبت‌های طرفین این مسئله برای اتاق پایاپای روشن شده باشد.
- اگر کارگزار فروشنده، سند تسویه خارج از پایاپای را به اتاق پایاپای ارائه نکند، معامله قطعیت نخواهد داشت و مطابق ترتیبات مقرر در ماده‌ی ۳۶ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به اختلاف طرفین رسیدگی می‌شود.
- اگر معامله به هر دلیلی انجام نشود، بخش نقدی‌ای را که خریدار پرداخت کرده بود (به غیر از ۳٪ موضوع ماده‌ی ۱۴ این دستورالعمل)، به کارگزارش پس داده می‌شود تا به حساب خریدار واریز کند. دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی و دیگر دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده‌ی پنج قانون مدیریت خدمات دولتی مشمول حکم بند پنج این ماده نمی‌شوند.
ضوابط اختصاصی و تسویه و پایاپای اموال غیرمنقول در بازار فرعی بورس کالا
زمانی که اطلاعیه عرضه منتشر می‌شود، مشتریان می‌توانند در بازه زمانی تعیین‌شده برای بازدید، معرفی‌نامه‌ای را از کارگزار خود (که مجوز معامله در بازار فرعی را دارد) دریافت کنند. سپس مشتری می‌تواند از اموال غیرمنقول عرضه‌شده بازدید کند. هیئت مدیره بورس مسئول تصویب ضوابط نحوه تعیین کارشناس یا کارشناس‌های دادگستری است.
در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول، مبایعه‌نامه‌ای که امضا شده است باید مطابق با فرمت مندرج در اطلاعیه عرضه باشد. این مبایعه‌نامه یکی از بخش‌های اصلی سند تسویه خارج از پایاپای به شمار می‌رود. مبایعه‌نامه باید در مجمعی تنظیم شود که هیئت مدیره بورس آن را تعیین می‌کند. هم‌چنین باید ترتیبات اجرایی مصوب آن هیئت مدیره کاملا رعایت شود.
کارمزد معاملات بازار فرعی
| عنوان | ضریب (سهم خریدار) | سقف مبلغ (سهم خریدار) | ضریب (سهم فروشنده) | سقف مبلغ (سهم فروشنده) | ضریب کل (سهم دو سر) | سقف مبلغ (سهم دو سر) |
| کارمزد سازمان بورس | ۰,۰۰۰۳۲ | ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۰۴۸ | ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۰۸ | ۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| کارمزد شرکت بورس کالا | ۰,۰۰۰۵ | ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۰۵ | ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۱ | ۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| کارمزد کارگزار | ۰,۰۰۱۸ | ۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۱۸ | ۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۳۶ | ۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| جمع | ۰,۰۰۲۶۲ | ۴۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۲۷۸ | ۵۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۵۴ | ۱,۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| عنوان | ضریب (سهم خریدار) | سقف مبلغ (سهم خریدار) | ضریب (سهم فروشنده) | سقف مبلغ (سهم فروشنده) | ضریب کل (سهم دو سر) | سقف مبلغ (سهم دو سر) |
| کارمزد سازمان بورس | ۰,۰۰۰۳۲ | ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۰۴۸ | ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰,۰۰۰۸ | ۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| کارمزد شرکت بورس کالا | ۰,۰۰۰۵ | ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۰۵ | ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۱ | ۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| کارمزد کارگزار | ۰,۰۰۲۲۵ | ۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۲۲۵ | ۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۴۵ | ۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| جمع | ۰,۰۰۳۰۷ | ۴۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۳۲۳ | ۵۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۰,۰۰۶۳ | ۱,۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| عنوان | خرید | فروش | جمع | حداکثر مبلغ کارمزد خرید (میلیون ریال) | حداکثر مبلغ کارمزد فروش (میلیون ریال) | جمع/سقف کارمزدها (میلیون ریال) |
| کارمزد کارگزار | ۰.۰۰۱۸ | ۰.۰۰۱۸ | ۰.۰۰۳۶ | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۲۰۰ |
| کارمزد بورس کالای ایران | ۰.۰۰۰۵ | ۰.۰۰۰۵ | ۰.۰۰۱ | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۲۰۰ |
چه کالاهایی در بازار فرعی بورس کالا عرضه می‌شوند؟
در پاسخ به این سوال، باید ببینیم شرط پذیرش کالا در تالار اصلی یا همان بازار فیزیکی بورس کالا چیست. کالاهایی که نتوانند در بازار فیزیکی پذیرش شوند، وارد بازار فرعی خواهند شد. بر همین اساس کالاهای این بازار را به چند گروه تقسیم می‌کنیم:
- کالاهایی مانند کالاهای وارداتی محموله‌ای یا آهن‌آلات قراضه که به صورت مقطعی در شرکتی به وجود می‌آیند و ممکن است بعد از مدتی دیگر وجود نداشته باشند (یعنی به هر دلیلی استمرار عرضه ندارند)، نمی‌توانند در بازار اصلی بورس کالا پذیرش شوند.
- گروه دوم، کالاهایی هستند که نمی‌توان با توضیحات نوشتاری مشخصات‌شان را به درستی تشخیص داد و لازم است که از نزدیک بررسی شوند؛ مثل اموال غیرمنقول یا قراضه. به طور کلی کالاهایی که استاندارد مشخصی ندارند (مثل قراضه آهن) در بازار فرعی می‌توانند پذیرش شوند.
- گروه سوم هم همان کالاهایی هستند که پیش‌تر در موردشان حرف زدیم. یعنی کالاهایی که از بازار اصلی تعلیق می‌شوند و باید اقداماتی را انجام بدهند تا مجددا در بازار فیزیکی پذیرش شوند.
دسته بندی کالاهای بازار فرعی بورس کالا
این کالاها شامل سه دسته: گروه اصلی، زیرگروه اصلی و زیرگروه فرعی هستند. گروه اصلی خود شامل ۹ مورد است که عبارت‌اند از:
- کشاورزی
- صنعتی
- اموال غیرمنقول
- ضایعات و مستعمل
- فلزی
- شیمیایی
- معدنی
- پلیمر
- فرآورده‌های نفتی
البته فهرست این کالاها ممکن است در زمان‌های مخلتف تغییر کند. برای اطلاع از این فهرست و دریافت به‌روزترین اطلاعات مربوط به کالاها و عرضه آن‌ها به سایت بورس کالا به آدرس https://www.ime.co.ir/ مراجعه کنید. در ادامه فهرست کالاهای این گروه‌ها را مشاهده می‌کنید.
زیرگروه‌های کشاورزی
زیرگروه‌هایی که در زیر مشخص شده‌اند زیرگروه‌های اصلی گروه کشاورزی هستند. زیرگروه‌های فرعی مقابل هر زیرگروه اصلی داخل پرانتز نوشته شده‌اند.
- کود (کود ارگانیک، کود سکوسترن آهن)
- گیاهان دارویی (خرفه، تخم گشنیز)
- محصولات پودری (پودر نارگیل، پودر چربی کلسیم‌دار)
- قند (قند)
- خوراک (خوراک دام و طیور و آبزیان، خوراک آزمایشگاهی، تفاله چغندرقند، ملاس چغندرقند)
- خشکبار (عناب، زرشک)
- فرآورده‌های لبنی (شیر خشک، شیر خام، کره لاکتیکی، پنیر UF)
- روغن (روغن کنجد تصفیه‌شده، روغن خوراکی، روغن پالم)
- دام (گوساله نر شیرخوار، دام زنده سبک و سنگین، دام سنگین یا تلیسه)
- ادویه‌جات (زردچوبه)
- مواد طبیعی (کائوچوی طبیعی)
- گوشت (گوشت منجمد)
- حبوبات (لپه، ماش)
- محصولات آلایشی (مواد ژنی)
- مرکبات (لیمو ترش، پرتقال، گریپ‌فروت، نارنگی، سیب درختی)
- کنسرو (ماهی تون، کنسرو مرغ، کنسرو گوجه‌فرنگی یا رب)
زیرگروه‌های صنعتی
- رنگ (رنگ)
- تجهیزات (تجهیزات پالایشگاهی)
- لوازم طبی (شکم‌بند، قوزبند، قوزک‌بند، کمربند)
- الکترود (الکترود گرافیکی)
- قطعات (قطعات یدکی و ابزارآلات)
- کلینکر (کلینکر)
- تیشو (تیشو از الیاف شیشه)
- لنت ترمز (لنت ترمز)
- ظروف پلی پروپلین
- MDF (MDF خام)
- اکسید آلومینیوم
- پشم شیشه
- تایر (تایر خودرو)
- کاغذ (کاغذ بسته‌بندی)
- کائولن
- گندله (گندله آهن نیمه پخته، نرمه گندله)
- گلوله استاتیتی (سرامیک بال)
- گلوله آلومینایی
زیرگروه‌های اموال غیرمنقول
- زمین (زمین مسکونی)
- تجاری (مغازه)
- اداری، تجاری، مسکونی (آپارتمان)
- مسکونی (آپارتمان)
زیرگروه‌های ضایعات و مستعمل
- فلزی (فولادی، لوله فولادی، فلزی (ترکیبی)، براده آلومینیوم، براده چدن، برنج)
- ماشین (ماشین‌آلات مستعمل)
- غیرفلزی (تراورس چوبی، تراورس بتونی، مواد شیمیایی، بشکه خالی فلزی و پلاستیکی، روغن کارکرده، ضایعات کارتن، تخته پالت، ضایعات بطری، ضایعات پلاستیکی، ضایعات کندله)
زیرگروه‌های محصولات فلزی
- نقره (شمش نقره)
- روی (کنسانتره روی، شمش زاماک)
- فولاد (ورق تخت، ورق سازه‌ای، تسمه فولادی، لوله و پروفیل، قراضه)
- مس (شمش مس، پودر مس، لوله مسی، مس بلیستر)
- پلاتین (شمش پلاتین)
- منیزیم (شمش منیزیم)
- آلومینیوم (پروفیل آلومینیوم، فویل آلومینیومی آلیاژی)
زیرگروه‌های محصولات شیمیایی
- کربن (کربن فعال)
- روغن (روغن آنتراسن، روغن لاستیک)
- قیر (قیر ذغال‌سنگی)
- خارج از گونه (خارج از گونه)
- اسید ترفتالیک
- اسید سیتریک
- سولفونیک اسید
- دوده (دوده صنعتی)
- آنیلین (آنیلین)
- گوگرد (گوگرد کلوخه)
- متیل استات (متیل استات)
- آب (آب DM)
- انیدرید فتالیک
- نرمال پارافین
- سدیم تری پلی فسفات
- کربوکسی متیل سلولز
- بوتادین
- بوتن
- نمک (نمک تصفیه شده)
- دی اکتیل فتالات
- متیل اتیل کتون
- مونوکلرواستیک اسید
- هیپوکلریت سدیم یا آب ژاول
- هیپوکلریت کلیسیم
- ضایعات مواد شیمیایی
زیرگروه‌های محصولات معدنی
- کنسانتره (کنسانتره سرب، کنسانتره فسفات)
- فروآلیاژها (فروسیلیکو منگنز، فروسیلیسیم، فروکروم پرکربن)
- آهک (آهک پخته)
- ماسه (ماسه ریخته‌گری)
- سنگ (سنگ کوپ مرمریت)
زیرگروه‌های محصولات پلیمر
- پلی‌استر (ارتوفتالیک)
- لوله و مخازن (لوله پلی‌اتیلن تک‌جداره سنگین، مخازن پلی‌اتیلن فوم‌دار)
- PVC (پروفیل PVC)
- پلی اتیلن (پلی اتیلن واکس)
- ضایعات (ضایعات پلی اتیلن واکس)
- خارج از گونه
- کائوچوی طبیعی
- الیاف (الیاف استیپل اکریلیک، الیاف استیپل پلی استر)
زیرگروه‌های فرآورده‌های نفتی
- نوار پوشش لوله
- بیتومن انامل
- ماستیک قیری
جمع بندی
بورس کالا تالارها و زیرمجموعه‌های فراوانی دارد. تالار اصلی همان بازار فیزیکی بورس کالا است و تالار فرعی بستری است که کالاهایی که در بازار فیزیکی لغو پذیرش شده‌اند می‌توانند در آن عرضه شوند. به طور کلی برای پذیرش یک کالا در بازار فیزیکی برخی استانداردها و شرایط خاص لازم است که ممکن است عرضه‌کننده‌ی هر کالایی نتواند این موارد را فراهم کند. به همین خاطر است که بازار فرعی ایجاد شد تا این کالاها هم بتوانند در بورس کالا عرضه شوند و از این فرصت استفاده کنند. کالاهای زیادی در این بازار عرضه می‌شوند که لازم است برای هر بار عرضه، مراحل پذیرش را در این بازار پیگیری کنند.
سوالات متداول با پاسخ های کوتاه
تالار فرعی بورس کالا یکی از زیرمجموعه‌های این بازار است که در آن اموال غیرمنقول و هم‌چنین کالاهایی که شرایط عرضه در بازار فیزیکی را ندارند، پذیرش می‌شوند.
این کالاها در ۹ گروه دسته‌بندی شده‌اند که هر کدام شامل کالاهای دیگری می‌شوند. گروه‌های اصلی عبارت‌اند از:
کشاورزی، صنعتی، اموال غیرمنقول، ضایعات و مستعمل، فلزی، شیمیایی، معدنی، پلیمر و فرآورده‌های نفتی.
سه شرط اصلی در این خصوص وجود دارد که به این صورت است:
– محدودیت یا ممنوعیتی برای عرضه وجود نداشته باشد.
– شرایط یا مشخصات کالا طوری باشد که بتوان کیفیت آن را با شرایط مندرج در اطلاعیه عرضه تطبیق داد.
– عرضه‌کننده بتواند وثایق لازم را تامین کند.
عرضه و تقاضا و قیمت‌گذاری شفاف، تسریع فرایند پذیرش، کاهش هزینه معاملات، کاهش ریسک، حذف تبانی، امکان عرضه کالاهای جدید و …
حراج حضوری و عرضه یکجا
