یکی از مهم‌ترین مسائلی که در تحلیل تکنیکال با آن سر و کار داریم، خط روند است. در مرحله‌ی اول و پیش از هر چیز مهم است که بتوانیم خط روند را به درستی تشخیص بدهیم. وقتی این کار را انجام دادیم، باید حواس‌مان به شکست معتبر و استاندارد خط روند هم باشد. چرا که وقتی خط روند شکسته می‌شود، سیگنال های معاملاتی فعال می‌شوند. در این مقاله از توان تحلیل می‌توانید شرایط شکست معتبر خط روند و چگونگی وقوع آن را یاد بگیرید و به درستی تشخیص بدهید.
منظور از شکست خط روند چیست؟
قبل از اینکه شرایط شکست خط روند را بررسی کنیم، بهتر است توضیح کوتاهی در مورد خط روند بدهیم. خط روند در حقیقت همان جهت حرکت سهم است. مثلا وقتی می‌گوییم روند فلان سهم صعودی است، نشان از آن دارد که سهم تمایل به حرکت به سمت قیمت‌های بالا دارد. به همین ترتیب وقتی روندمان نزولی است قیمت سهم کاهش پیدا می‌کند. گاهی هم می‌گویند بازار رنج است که به معنای آن است که روند خاصی ندارد و سهم به اصطلاح در یک محدوده‌ی مشخص درجا می‌زند.
اما شکست خط روند یا بریک‌اوت (Breakout) در تحلیل تکنیکال به شرایطی اشاره دارد که در آن نمودار قیمت، خط روند را قطع می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود روند تغییر کند و سهم در جهتی دیگر حرکت کند. پس برای یک معامله‌گر بسیار مهم است که بتواند شرایط شکست معتبر خط روند را بررسی کند و از این مسئله اطمینان پیدا کند. در آن صورت سیگنال هایی که دریافت کرده است با احتمال بالاتری درست خواهند بود.
شکست خط روند می‌تواند هم در حرکت‌های صعودی رخ بدهد و هم در حرکت‌های نزولی سهم. گاهی پیش می‌آید که شاهد شکسته شدن خط روند هستیم ولی این شکست استاندارد و معتبر نیست. پس باید شرایط وقوع این اتفاق را با دقت بررسی کنیم تا مبادا سیگنال های نادرست و غلط موجب خطا و ضررمان شوند.
شرایط شکست معتبر خط روند
برای اینکه بفهمیم از میان شکست هایی که در خط روند اتفاق می‌افتد کدامش معتبر است، باید به چند عامل مهم توجه کنیم. در اینجا پنج فاکتور را بررسی میکنیم که شروط اساسی شکست استاندارد خط روند هستد. این پنج شرط عبارت‌اند از:
- هجوم قیمت به سطوح حمایت و مقاومت
- افزایش شیب شکست موج فعلی نسبت به موج قبلی
- بالا رفتن حجم معاملات
- شکست حمایت یا مقاومت با یک کندل قوی
- پولبک
حالا هر کدام از این پنج شرط را با جزئیات بیشتر بررسی میکنیم تا بهتر بر این مسئله مسلط شویم.
هجوم قیمت به سطح حمایت یا مقاومت
وقتی روند معتبر را در یک سهم رسم میکنیم، ممکن است بعد از گذشت مدتی، شاهد نزدیک شدن قیمت به این خط روند باشیم. با توجه به اینکه خط روند صعودی است یا نزولی، باید منتظر باشیم که نقش حمایت یا مقاومت را از این سطح ببینیم. یعنی این احتمال وجود دارد که قیمت نسبت به این سطوح واکنش نشان بدهد. پس انتظار وقوع شکست روند هم دور از ذهن نیست. در اینجا آنچه مهم است توجه به عرضه و تقاضاست. اگر خریداران برای خرید سهم هجوم بیاورند، کفه‌ی تقاضا سنگینی می‌کند و اگر شاهد فشار فروش باشیم، عرضه بیشتر خواهد بود. تابلوخوانی در این مورد به ما کمک می‌کند بتوانیم قدرت خریداران و فروشنده‌ها را بررسی کنیم.
هرچقدر تعداد برخورد قیمت به خط روند بیشتر باشد، در نتیجه خط روندمان معتبرتر است. هرچقدر هم اعتبار بیشتر باشد، اهمیت این سطح افزایش پیدا می‌کند. به جز این مسئله باید ببینیم قیمت چه مدت در محدوده‌ی حمایت یا مقاومت می‌ماند. یعنی اگر خط روندمان مدتی طولانی است که پابرجاست، نشان از قدرت آن دارد.
افزایش شیب شکست موج فعلی نسبت به موج قبلی
اگر شیب برخورد قبلی قیمت با خط روند، کمتر از شیب برخورد فعلی باشد، اعتبار شکست هم بیشتر می‌شود. به بیان دیگر اگر آخرین برخورد قیمت به خط روند نسبت به برخورد قبلی شیب بیشتری داشته باشد، می‌فهمیم که این شکست معتبرتر است. برای اینکه درک درستی از شیب قیمت داشته باشیم، باید به مفهوم شتاب توجه کنیم. شتاب را هم می‌توانیم با اندیکاتور مومنتوم اندازه‌گیری کنیم. هر چه مومنتوم تمایل بیشتری برای حرکت رو به بالا داشته باشد، نشان‌گر آن است که قدرت کندل ها بیشتر است و بدنه‌های آن‌ها هم بزرگ‌تر خواهد بود.
بالا رفتن حجم معاملات
پای ثابت شکست معتبر و استاندارد خط روند، حجم معاملات بالاست. این مسئله به خاطر آن است که برای شکستن سطوح معتبر حمایت یا مقاومت، به کندل‌های پرقدرت نیاز داریم. یعنی حجم معاملات بالا می‌تواند اهرمی باشد برای فشار وارد کردن به این سطوح. اما یک نکته‌ی بسیار مهم در اینجا وجود دارد که خیلی از مواقع تازه‌کاران را گرفتار می‌کند.
بعضی وقت‌ها پیش می‌آید که خط روند شکسته می‌شود و کندل آخر هم بالاتر یا پایین‌تر از این خط بسته می‌شود. اما کندل بعدی در جهتی معکوس تشکیل می‌شود. یعنی اگر روند سعم صعودی باشد، ابتدا کندلی که خط روند را می‌شکند پایین این خط بسته می‌شود. یک معامله‌گر تازه‌کار ممکن است این مسئله را به عنوان شکستن خط روند تلقی کند. ما در اینجا نیاز به تثبیت داریم. ممکن است کندل بعدی، باز هم بالای خط روند بسته شود و سهم هم‌چنان به حرکت صعودی‌اش ادامه بدهد. این شکست فیک، Fakeout نام دارد. اگر به اندیکاتور حجم معاملات در هنگام شکست توجه کنیم، به میزان زیادی می‌توانیم از این گونه شکست‌های فیک در امان بمانیم.
شکست حمایت یا مقاومت با یک کندل قوی
یکی دیگر از شرایط شکست معتبر خط روند صعودی یا نزولی این است که یک کندل قوی بالاتر از خط روند بسته شود. معمولا کندل باید بدنه‌ای بزرگ با سایه‌ی کوتاه داشته باشد. حتما و حتما دقت کنید که کندل بالاتر از خط روند بسته شود. در غیر این صورت شرایط وقوع شکست معتبر خط روند برقرار نخواهد بود.
در سمت دیگر روند صعودی را داریم که همین قانون برای آن هم وجود دارد. یعنی اگر روندمان صعودی است، یه یک کندل قوی نیاز داریم که پایین خط روند بسته شود.
پولبک
آخرین شرطی که برای معتبر بودن شکست خط روند باید آن را بررسی کنیم، وجود پولبک است. پولبک خطوط حمایت و مقاومت را امتحان می‌کند. فرض کنید یک خط روند صعودی داریم که شکسته می‌شود. در اینجا خط روندمان نقش حمایتی دارد. یعنی در حرکات صعودی، خط روند مانع از آن می‌شود که قیمت سهم ریزش کند. اما وقتی شکست اتفاق می‌افتد، این خط تبدیل به مقاومت می‌شود. وظیفه پولبک این است که صحت این اتفاق را آزمایش کند. بعد از شکست، قیمت به این سطح نزدیک می‌شود تا این آزمون را انجام بدهد. این حرکت پولبک نامیده می‌شود.
در روند نزولی هم همین مسئله را داریم. در روندهای نزولی، خط روند نقش مقاومت دارد. وقتی شکسته می‌شود این خط نقش حمایت پیدا می‌کند و باید ببینیم آیا این حمایت مانع از ریزش قیمت و باعث آغاز روند صعودی می‌شود یا خیر.
آموزش تشخیص شکست استاندارد خط روند صعودی
حالا می‌خواهیم مسائلی را که توضیح دادیم در دو بخش شکست معتبر خط روند صعودی و نزولی با هم بررسی کنیم. اول به سراغ روند صعودی می‌رویم. تصویر زیر را در نظر بگیرید:
اینجا یک روند صعودی داریم. می‌بینیم که این خط روند نقش حمایتی را ایفا می‌کند و نمی‌گذارد قیمت سهم پایین بیاید. در این تصویر سه نقطه‌ی برخورد داریم که اعتبار روند را مشخص می‌کنند.
وقتی در بالاترین سقفی که ایجاد شده است یک خط افقی را مطابق شکل رسم کنیم، می‌بینیم که سقف بعدی در نقطه‌ای پایین‌تر تشکیل شده است. این نخستین مسئله‌ای است که می‌تواند توجه ما را به خودش جلب کند و ما را برای شکست آماده کند. حالا به فلش قرمزی که با علامت تعجب در تصویر مشخص است نگاه کنید. شیب این حرکت نزولی از شیب حرکت قبلی بیشتر و تندتر است. فاصله‌ی بین دو فلش قرمز آخر هم کمتر از فاصله‌ی بین فلش‌های قبلی است.
نقطه‌ی C در این تصویر آخرین پیوت ماست. از این نقطه یک خط افقی رسم میکنیم. ممکن است سهم تا این سطح افقی ریزش داشته باشد و مجددا به حرکت صعودی‌اش ادامه بدهد. این مسئله نشان می‌دهد که هر شکست خط روند معتبر نیست و باید شرایط را به دقت بررسی کرد. لازم است که منتظر تثبیت شکست بمانیم. یعنی باید قیمت از محدوده‌ی دایره‌ی نارنجی خارج شود و به سمت پایین حرکت کند. در این صورت است که می‌توانیم بگوییم شکست خط روند معتبر و قطعی است. پولبک ممکن است به خط روند یا به همان سطح افقی C اتفاق بیفتد. بعد از این که این شرایط برقرار شوند، می‌توانیم منتظر ریزش بمانیم.
مثال شکست خط روند صعودی
حالا به سراغ بورس ایران می‌رویم تا سهمی را بررسی کنیم و ببینیم شرایط معتبر شکست خط روند چگونه است. نمودار نماد توریل در تصویر زیر مشخص است:
اول از همه خط روندمان با دست‌کم سه برخورد داشته باشد که این اتفاق افتاده است. پس خط روند معتبر است. می‌بینید که سقف آخر از سقف‌های قبلی پایین‌تر است که این نشانه‌ای است برای شکست روند. بعد از آن هم می‌بینید که یک کندل قوی خط روند را شکسته و پس از آن پولبک زده است. با اتمام این مراحل، یک ریزش شدید را در سهم می‌بینیم که اگر از اول به این مسائل دقت کرده بودیم می‌توانستیم از احتمال وقوع شکست باخبر شویم.
آموزش شناسایی شکست معتبر خط روند نزولی
حالا اگر روندمان نزولی باشد چه می‌شود؟ هیچ تفاوتی ندارد. باز هم همان مراحل را باید بررسی کنیم. تصویر زیر را در نظر بگیرید.
اگر آخرین کف ایجاد شده بالاتر از کف قبلی باشد به منزله‌ی سیگنال مهمی است که ما را از احتمال شکست معتبر خط روند نزولی باخبر می‌کند. هم‌چنین اگر شیب فلش صعودی در نقطه‌ی C را بررسی کنیم می‌فهمیم که از فلش قبلی تندتر است. به جز این فاصله‌ی برخورد دو فلش سبزرنگ آخر هم کمتر از فلش‌های قبلی است. این مسئله هم به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های شکستن خط روند تلقی می‌شود. در نهایت باز هم باید منتظر تثبیت شکست بمانیم. یعنی لازم است قیمت از دایره‌ی نارنجی خارج شود و به سمت بالا حرکت کند. پولبک هم یا هم‌تراز با سطح افقی C خواهد بود (خط چین آبی) یا به خط روند برخورد می‌کند.
مثال شکست خط روند نزولی
در پایان یک مثال هم از شکست استاندارد خط روند نزولی بررسی میکنیم. تصویر زیر نمودار نماد فزرین را نشان می‌دهد:
اول از همه به این نکته توجه کنید که در حرکات آخر سهم، قیمت چقدر به خط روند نزدیک شده است. در سمت راست نمودار مشخص است که کف جدید از کف قبلی بالاتر است. شکست هم به کمک یک کندل با بدنه‌ای قوی انجام شده است و پس از آن پولبک به سطح مقاومت شکسته شده را داریم. در نتیجه تمام این شرایط در کنار هم، موجب شکست خط روند نزولی و آغاز حرکت صعودی شده‌اند.
جمع بندی
خط روند یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تحلیل تکنیکال است که به کمک آن می‌توانیم جهت حرکت سهم را تشخیص بدهیم. وقتی این خط شکسته می‌شود، روند فعلی به پایان می‌رسد و روندی جدید از سر گرفته می‌شود. منتهی شکست روند باید به صورت معتبر و استاندارد انجام شود. هر شکستی را نمی‌توانیم به منزله‌ی تغییر روند در نظر بگیریم. عواملی مثل حجم معاملات بالا، شکست سطوح حمایت یا مقاومت به کمک کندل قوی، پولبک، هجوم نمودار قیمت به سمت خط روند و افزایش شیب شکست موج فعلی در مقایسه با موج قبلی همگی عواملی هستند که می‌توانند به ما در تشخیص شکست معتبر خط روند کمک کنند.
سوالات متداول با پاسخ های کوتاه
به معنای برخورد نمودار قیمت با روند حاکم بر سهم است که منجر به تغییر روند می‌شود.
با توجه به عواملی مثل: افزایش حجم معاملات، پولبک، شکست سطوح حمایت یا مقاومت به کمک یک کندل با بدنه‌ای قوی، افزایش شیب شکست موج فعلی نسبت به شیب موج قبلی و حرکت کندل‌ها به نزدیکی خط روند می‌توانیم از اعتبار شکست مطلع شویم.
به ما کمک می‌کند زمان مناسب برای خرید و فروش و به طور کلی معامله سهم را بهتر بفهمیم. وقتی بتوانیم اعتبار شکست را به درستی بررسی کنیم، سیگنال‌هایی که از این طریق می‌گیریم هم معتبر خواهند بود.
