کارگزاری چیست؟ پل ارتباطی سرمایه‌گذار و بازار بورس
اگر از هر یک از سهامداران بورسی بپرسید که سرمایه‌گذاری در بورس را از کجا شروع کرده‌اند، پاسخشان مراجعه به کارگزاری خواهد بود. سرمایه‌گذاری در بورس با کارگزاریها گره خورده است. این نهاد را می‌توان به نوعی پل ارتباطی میان سرمایه‌گذار یا معامله‌گر با بازار سهام دانست. کارگزاریها نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در بازار سرمایه و معاملات آن ایفا می‌کنند. در ادامه این مطلب توضیح می‌دهیم که وظایف یک کارگزاری بورس چیست و این نهاد در چارچوب چه ضوابطی عمل می‌کنند.
کارگزاری بورس چیست؟
در تعریف کارگزار می‌توان این گونه بیان کرد که کارگزاران اشخاصی حقوقی هستند که به نوعی وکیل سرمایه‌گذاران به حساب می‌‌آیند. کارگزاری به نمایندگی از مشتریان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار، کالا یا اوراق مبتنی بر کالا و سایر خدمات در بازار سرمایه می‌کند. در واقع کارگزاران نماینده مشتریان برای خرید و فروش در بازار سهام هستند.
برای تاسیس و آغاز به کار کارگزاری نیاز به دریافت مجوز فعالیت از سازمان بورس اوراق بهادار است. کارگزار پس از اخذ مجوز تاسیس، به عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در می‌آید. برای اخذ مجوز تاسیس، کارگزار بورس باید آزمون‌های تخصصی و متعددی که مرتبط با فعالیت در بازار بورس اوراق بهادار هستند را بگذراند.
تمامی سرمایه‌گذاران از طریق کارگزاریها اقدام به خرید و فروش می‌کنند و به همین خاطر کارگزاریها از حساسیت کاری بالایی برخوردارند. به همین دلیل برای مدیران و پرسنل شرکت‌های کارگزاری قوانین و شرایط خاصی وجود دارد. برای مثال، کلیه اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت‌های کارگزاری می‌بایست قبل از پذیرش سمت از جانب سازمان بورس اوراق بهادار در زمینه صلاحیت‌های علمی، تجربی، عمومی و تحصیلی بررسی شوند. همچنین باید از حیث صلاحیت حرفه‌ای مورد تایید قرار گیرند.
اما راه و روش کارگزاری‌های بورس برای ارائه خدمات به مشتریانشان چیست؟ کارگزاریها از طریق شعبی که در شهرهای مختلف دارند، به ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران و مشتریان خود در سراسر کشور می‌پردازند. البته در بسیاری از مواقع برای استفاده از خدمات کارگزاریها نیازی به مراجعه حضوری نیست و نیازهای مشتری توسط سامانه آنلاین کارگزاری برطرف می‌شود.
این سوال برای بیشتر افراد مطرح است که آیا حتما از طریق کارگزاریها باید برای معاملات بورسی اقدام کنند یا میتوانند با مراجعه به تالار بورس به صورت حضوری و مستقیم هم برای خرید و فروش اقدام کرد. در پاسخ به این پرسش باید گفت، خیر. کارگزاریها واسطه‌ای بین مردم و تالار بورس هستند. آن‌ها از جانب مشتریان برای خرید و فروش سهم اختیار تام دارند. پس بدون وجود این واسطه امکان معامله برای افراد وجود ندارد.
برای معامله سهام حضور در تالار بورس الزامی است؟
خیر؛ سهامداران برای معامله کردن نیازی به مراجعه و حضور در تالار ندارند. اما اینکه عده‌ای از سهامداران به صورت حضوری به این تالار مراجعه می‌کنند به این خاطر است که بتوانند با سایر سهامداران آشنا شوند یا در مواقعی که بازار وضعیت خوبی ندارد و قیمت‌ها افت می‌کنند، بتوانند به یکدیگر دلگرمی دهند.
مراجعه حضوری به کارگزاریها اجباری است؟
برای شروع معاملات بورسی و سرمایه‌گذاری در این بازار، داشتن کد بورسی الزامی است. مراحل صدور کد بورسی نیز از سوی کارگزاری‌های بورس انجام می‌شود. بنابراین همه افراد برای دریافت کد بورسی ناگزیر به مراجعه به کارگزاریها هستند.
در حال حاضر برخی کارگزاریها شرایطی را فراهم کرده‌اند که مشتریان برای دریافت کد بورسی میتوانند بدون حضور در دفتر کارگزاری و با ثبت نام اینترنتی و سپس مراجعه مامور کارگزاری به آدرسی که فرد متقاضی ارائه کرده، کد بورسی دریافت و معاملات خود را آغاز کنند. اما پیشتر لازم بود که همه افراد جهت دریافت کد معاملاتی به کارگزاری مراجعه کنند و فرم مربوط به دستور خرید سهام شرکت‌ها را نیز تکمیل نمایند.
بیشتر بخوانید
عملکرد شرکت‌های کارگزاری چگونه است؟
کارگزاریها را می‌توان بنگاه‌های معاملاتی‌ای در نظر گرفت که معاملات در این بنگاه‌ها به نمایندگی از خریداران یا فروشندگان سهام انجام می‌گیرد. کارگزاریها در ازای انجام این کار، کارگزارها حق‌الزحمه یا حق کارگزاری دریافت می‌کنند.
کارگزاریها به غیر از نمایندگی از جانب معامله‌گران برای خرید و فروش سهام که تحت شرایط و ضوابط خاصی انجام می‌گیرد، وظایف دیگری نیز دارند. اما مسئولیت‌های دیگر یک کارگزاری بورس چیست؟
کارگزاریها میتوانند علاوه بر مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، آموزش سهامداران، مشاوره سرمایه‌گذاری و بازارگردانی را نیز بر عهده بگیرند. به همین خاطر فعالیت در کارگزاری و اشتغال در آن‌ها نیازمند تخصص و گذراندن آزمون‌های کارگزاری است که از جانب سازمان بورس اوراق بهادار انجام می‌گیرد.
افرادی که در کارگزاریها اشتغال دارند، شرایط بازار و مسائل مالی را به خوبی می‌دانند و نسبت به بازار اوراق بهادار و بازار کالاهای مختلف شناخت کافی دارند. این افراد به دلیل مهارت و تخصص و همچنین آشنایی با قوانین و مقررات، در تالار معاملات بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس، به نیابت از مشتریان معامله می‌کنند.
کارگزاری‌های بورس چه خدماتی ارائه می‌کنند؟
الف) سرمایه‌گذاری و خدمات کارگزاری:
کارگزار می‌تواند به نمایندگی از جانب اشخاص یا به حساب کارگزاری اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار کند، برای اوراق پذیرفته شده در بورس پذیره نویسی انجام دهد، به نمایندگی از اشخاص مدیریت سرمایه‌گذاری آنان را بر عهده داشته باشد یا اوراق بهادار را سبدگردانی کند.
ب) خدمات مالی:
کارگزاریها علاوه بر اقدامات گفته شده، خدمات مشاوره و راهنمایی مالی و سرمایه‌گذاری نیز ارائه می‌کنند. این موسسات در زمینه‌های مالی، اقتصادی و سرمایه‌گذاری به مشتریان مشاوره می‌دهند. کارگزار همچنین شرکت‌هایی که قصد ورود به بازار سهام را دارند، در رابطه با نحوه عرضه سهام‌شان برای فروش و عرضه در بورس، روش‌های افزایش سرمایه و فروش سایر اوراق بهادار راهنمایی می‌کند.
جمع‌بندی
کارگزاری نهادی واسط میان بازار بورس و سرمایه‌گذاران آن است. هر سرمایه‌گذار بورسی باید کارگزاری را برای خود برگزیند تا امور مربوط به معاملات خود را از طریق آن انجام دهد. صدور کد بورسی نیز که برای شروع معاملات در بازار سهام نیاز است نیز از طریق کارگزاریها انجام می‌شود. کارگزاریها همچنین میتوانند بنا به انتخاب مشتری، به نمایندگی از او معامله انجام دهند و کارمزد آن را دریافت کنند.
از جمله دیگر خدمات کارگزاریها می‌توان به آموزش‌های سرمایه‌گذاری، انجام پذیره‌نویسی‌ها و ارائه مشاوره مالی و سرمایه‌گذاری و همچنین خدمات بازارگردانی اشاره کرد. افرادی که در کارگزاریها مشغول به کار می‌شوند باید آزمون‌های تخصصی را پشت سر گذاشته و صلاحیتشان از سوی سازمان بورس اوراق بهادار تایید شود.
