چرا آلمان برای آرام کردن بحران انرژی به راه اندازی مجدد نیروگاه های انرژی هسته ای نمی‌پردازد؟
به گزارش اخبار بورس، با ادامه و شدت گرفتن درگیری‌های نظامی میان روسیه و اوکراین، کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکا به وضع تحریم‌های گسترده‌ای علیه روسیه روی آورده‌اند، از جمله تحریم بانکی و زغال سنگ روسیه. زمزمه‌های وضع تحریم روی نفت و گاز روسیه نیز، وضعیت عرضه انرژی جهان را بیشتر متشنج کرده است. در این میان کشورهای اروپایی که پیش از این، از واردکنندگان عمده گاز روسیه محسوب می‌شدند، اکنون با بحران کمبود انرژی و افزایش قیمت‌ها رو به رو هستند.
آلمان شاید یکی از کلیدی‌ترین واردکنندگان انرژی از روسیه محسوب می‌شد که الان در یک بحران همه‌جانبه قرار گرفته است. پیش از جنگ اوکراین و روسیه، آلمان با وضع قانون به سمت برچیدن نیروگاه‌های اتمی تولید برق خود پیش رفت که باعث شده است اکنون دچار کمبودی مضاعف برای تولید برق شود. در حال حاضر کارشناسان و سیاستمداران آلمانی درگیر مباحثی هستند که این نیروگاه‌های از رده خارج شده را به فعالیت مجدد بازگردانند. نوشته‌ای که در ادامه می‌خوانید، ترجمه‌ای است از مقاله Why Germany is resisting calls to ease energy crunch by restarting nuclear power نوشته‌ی Guy Chazan و Joe Miller که امروز در نشریه معتبر فایننشال تایمز منتشر شده است و در آن به بررسی ابعاد گوناگون این موضوع پرداخته است.
این که چرا آلمان برای تخفیف اثرات بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین و روسیه، همچنان از راه اندازی مجدد نیروگاه‌های انرژی هسته ای خود امتناع می‌کند، به نظر یک سوال منطقی می‌آید؛ مخصوصا که آلمان از جمله کشورهایی است که با وضع تحریم‌های جهانی علیه انرژی روسیه، به طور جدی با اختلال عرضه انرژی در کشورش مواجه شده است. این همان سوالی است که مارک برنهارد (Marc Bernhard)، از اعضای پارلمان آلمان در برابر نخست وزیر آلمان مطرح می‌کند.
این نماینده که عضو حزب Alternative for Germany یا همان AfD است، خطاب به اولاف شولز، نخست وزیر آلمان گفته است: اگر سه نیروگاهی را که در دسامبر گذشته خاموش شدند، دوباره فعال کنیم، می‌توانند به همراه سه نیروگاهی که هنوز در حال کار هستند، کل زغال سنگی را که از روسیه وارد می‌کنیم یا ۳۰ درصد گاز وارداتی از روسیه را جبران کنند.»
شولز اما خیلی کوتاه و قاطع گفت که: «اگر دنیا به همین سادگی بود که شما در سؤال خود می‌بینید، ما زندگی بسیار خوبی داشتیم».
با این وجود، مارک برنهارد در این موضع‌گیری تنها نیست. کشور آلمان پس از فاجعه سال ۲۰۱۱ فوکوشیما در ژاپن، تصمیم گرفت که انرژی هسته‌ای در این کشور را به صورت تدریجی متوقف کند. قرار بر این بود که آخرین راکتورهای آلمان نیز در پایان ۲۰۲۲ تعطیل شوند. اما حالا با تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا روی زغال سنگ روسیه که به خاطر جنگ اوکراین وضع شده است و همچنین زمزمه‌ها و احتمالات وضع تحریم‌های جدید روی نفت و گاز روسیه، به طور فزاینده‌ای این درخواست مطرح می‌شود که شکاف عرضه انرژی به وجود آمده با راه اندازی مجدد نیروگاه‌های انرژی هسته ای جبران شود.
دولت روی کار آلمان اما موضع خود را در این رابطه تغییر نمی‌دهد و برای آن برخی دلایل فنی را ذکر کرده است. با این حال به نظر می‌رسد این موضوع بیشتر از این که فنی باشد، سیاسی است، به خصوص که کنترل وزارت اقتصاد آلمان در دست حزب سبز آلمان است. توماس اودانل، تحلیلگر انرژی و فیزیکدان هسته‌ای آلمانی گفته است: برای سبزها [حزب سبز آلمان] این که بگویند ما در مورد انرژی هسته‌ای اشتباه می‌کردیم، مثل خودکشی است. بنابراین آنها مجبورند به طرح نبرد قدیمی ادامه دهند.»
با تمام این تفاسیر، علی رغم جذابیت موضوع برای مدافعان این موضوع در آلمان، تمام وزرا و تحلیل‌گران معتقدند که واقعیت بازگشت به انرژی هسته ای برای آلمان بسیار پیچیده است.
آیا راه اندازی مجدد نیروگاه های انرژی هسته ای می تواند بحران انرژی آلمان را حل کند؟
وابستگی زیاد آلمان به گاز روسیه به ویژه در تولید گرما و صنعت بسیار زیاد است. در عین این حال، انرژی هسته‌ای تولید شده در این کشور هیچ نقشی در هیچکدام ندارد. سه نیروگاهی که هنوز در حال کار هستند – Isar 2، Emsland و Neckarwestheim 2 – سهم زیادی در تراز انرژی آلمان ندارند: ظرفیت نصب شده آنها فقط ۴.۳ گیگاوات است و به طور متوسط حدود ۳۰ تراوات ساعت در سال انرژی تولید می کنند؛ فقط ۵ درصد از کل تولید برق آلمان. در نظر بگیرید که طبق اظهارات یکی از مقامات آلمانی، برخی نیروگاه های بادی منفرد وجود دارد که بیش از ۴.۳ گیگاوات ظرفیت دارند.
موانع قانونی و امنیتی ادامه کار نیروگاه های انرژی هسته ای آلمان چیست؟
هر تصمیمی مستلزم یک ارزیابی ریسک جامع جدید است و به گفته دولت، خطرات مرتبط با انرژی هسته‌ای افزایش یافته است. مثل خطری که حملات سایبری برای زیرساخت‌های بنیادی ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال جنگ در اوکراین نمونه خوبی است، که طی آن نیروهای روسی به نیروگاه هسته‌ای Zaporizhzhia شلیک کردند و برق نیروگاه غیرفعال چرنوبیل قطع شد: این چنین وضعیتی، برخی از خطرات خارجی را که انرژی هسته‌ای در معرض آن قرار دارد برجسته کرده است.
آیا نیروگاه های هسته ای آلمان برای راه اندازی مجدد به مجوز عملیات جدید نیاز دارند؟
به گفته دولت آلمان، آخرین باری که سه نیروگاه هسته‌ای نهایی تحت بازرسی ایمنی قرار گرفتند در سال ۲۰۰۹ بود، بنابراین یک مجوز عملیات جدید نیاز است که احتمال دارد نیاز به سرمایه گذاری گسترده در فناوری ایمنی و حفاظتی را ایجاد کند.
این امر به منزله صدور مجوز مجدد برای کارخانه‌ها است، یک فرآیند بسیار بوروکراتیک: آنها باید آخرین استانداردهای علمی و فناوری را رعایت کنند، که می تواند در نهایت آنقدر سخت باشد که برای اپراتورهای بالقوه هیچ‌گونه نفع تجاری نداشته باشد.
آیا نیروگاه ها انرژی هسته ای آلمان برای راه اندازی دوباره، منابع سوخت دارند؟
دولت آلمان می گوید که سه نیروگاه موجود هیچ سوخت اورانیوم تازه ای به اندازه‌ی فعالیت تا بعد از پایان سال ۲۰۲۲ را ندارند. تولید مجموعه‌های سوخت جدید ۱۲ تا ۱۵ ماه طول می‌کشد و اولین زمان آماده‌سازی آنها تابستان ۲۰۲۳ است. گفتنی است که یورواستات اعلام کرده بود که روسیه دومین تامین‌کننده بزرگ اورانیوم برای نیروگاه‌های هسته‌ای اتحادیه اروپا است.
شولز در بحث خود با برنهارد، نماینده AfD، به این موضوع نیز اشاره کرد. صدراعظم آلمان در این رابطه گفت که اگر عمر راکتورهای کنونی طولانی شود، «شما به سوخت هسته‌ای جدیدی نیاز دارید که به‌طور رایگان در دسترس نیست»، و افزود که راکتورهای هسته‌ای مانند خودروها نیستند که وقتی سوختشان کم است، آنها را پر کنید.
اپراتورهای نیروگاه های هسته ای آلمان چطور به قضیه نگاه می‌کنند؟
این شرکت‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند که اشتهایی برای ادامه کار نیروگاه‌های هسته ای ندارند. فرانک ماستیو، مدیر اجرایی EnBW، که Neckarwestheim 2 را اداره می‌کند، به فایننشال تایمز گفت که تمدید فعالیت بیشتر از چند هفته این نیروگاه «با تنظیمات فنی که امروز داریم امکان‌پذیر نیست» و افزود: ما هیچ چارچوب قانونی برای این کار نداریم که حتی این نیروگاه‌ها را یک دقیقه در سال ۲۰۲۳ فعال نگه داریم. این خارج از کنترل ما است.
Eon نیز که Isar 2 را اداره می‌کند، دیدگاه مشابهی دارد. لئو بیرنبام، مدیر اجرایی این شرکت گفته است: در آلمان آینده‌ای برای انرژی هسته‌ای وجود ندارد. این مقوله خیلی احساسی است. تغییری در قانون و نظرات افراد ایجاد نخواهد شد.
اپراتورها همچنین تصریح کرده‌اند که اگر یک وضعیت اضطراری انرژی رخ دهد و دولت آنها را مجبور به راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌ها کند، آنها اصرار دارند که دولت تمام خطرات و هزینه‌ها را بر عهده بگیرد. یکی از مقامات در این رابطه گفته است: آنها [اپراتورها] حاضر نیستند سهامداران خود را در معرض ریسک فاجعه قرار دهند.
اما این نوع چک سفید [تضمین] که اپراتورها خواهان آن هستند، برای هیچ صدراعظمی ممکن نیست.
اودانل در این رابطه می‌گوید: «مشکل این است که اپراتورها به دولت اعتماد ندارند. برای راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌ها، آنها به «ضمانت‌های سیاسی مبنی بر قانونی بودن انرژی هسته‌ای در آلمان» نیاز دارند و این سیاست [توقف فعالیت نیروگاه های هسته ای آلمان] قرار نیست در آینده تغییر کند چرا که [تغییر این قانون] برای هر دولتی سخت خواهد بود.
استدلال‌های مخالف ممکن است قانع‌کننده باشد، اما بسیاری از سیاستمداران آلمانی اکنون مشتاق هستند این پیشنهاد [راه اندازی مجدد نیروگاه‌ها] را به رای‌دهندگان بدهند تا به واسطه آن مردم از دست قیمت‌های بالای انرژی رها شوند.
به عنوان مثال مارکوس سودر (Markus Söder)، نخست وزیر قدرتمند ایالت بایرن (باواریا) در رابطه با این موضوع گفته است: اگر دولت فدرال از یک طرف به ما می‌گوید که قرار نیست به زودی انرژی بیشتری داشته باشیم و قیمت‌ها هم در حال انفجار باشند، باید تمام تلاش خود را برای محدود کردن [قیمت‌ها] و به دست آوردن انرژی انجام دهد. اجازه دادن به نیروگاه های هسته ای برای فعالیت طولانی‌تر حداقل به این امر کمک می کند.
