اجزای مهم پایه پولی تا خرداد 1402 چه تغییراتی داشته اند ؟

با توجه به گزارش بانک مرکزی از بخش پولی و بانکی کشور تا پایان خرداد 1402، خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی که در انتهای اسفند 1401 به حدود 680 هزار میلیارد تومان رسیده بود، در خرداد 1402 به حدود 580 همت رسیده است به عبارتی بانک مرکزی با عرضه ارز های خود که ناشی از فروش نفت در گذشته بوده است حدود 100 همت از پایه پولی که قبلا منتشر کرده بود را جمع آوری کرده است. لازم به ذکر است این عمل بانک مرکزی میتواند یکی از عوامل کاهش نرخ رشد نقدینگی باشد چرا که بانک مرکزی با فروش ارز به مردم و شرکت ها باعث کاهش سپرده های بانکی ( نقدینگی ) خریداران خواهد شد بنابراین هم نقدینگی و هم جزئی از پایه پولی ( خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی ) کاهش پیدا می کند.

یکی از عوامل تغییر در حجم پایه پولی، تغییر در مطالبات بانک مرکزی از دولت و شرکت های دولتی و همچنین تغییر در سپرده های بخش دولتی و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی است. همانطور که مشاهده می کنید از اسفند 1401 تا خرداد 1402 سپرده های دولت و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی روند کاهشی به خود گرفته است به عبارتی بانک مرکزی در ابتدا حساب بانک ها را با انتشار پایه پولی ( ذخایر بانکی ) شارژ کرده است و بانک ها به همان اندازه حساب اشخاص حقیقی و حقوقی مورد نظر دولت و شرکت های دولتی را شارژ می کند ( خلق نقدینگی یا خلق سپرده ) و بدین ترتیب با برداشت دولت و شرکت های تابع از حساب های خود نزد بانک مرکزی باعث افزایش پایه پولی ( ذخایر بانکی ) و هم افزایش نقدینگی خواهد شد.

یکی از اجزای پایه پولی، مطالبات بانک مرکزی از بانک ها است که معروف به میزان اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی می باشد. با توجه به آمار بانک مرکزی میزان این متغییر در خرداد 1402 نسبت به اسفند 1401 تغییر بخصوصی نداشته است. این عدم تغییر میتواند به این دلیل باشد که ذخایر بانکی بانک ها نزد بانک مرکزی ( سپرده های دیداری بانک ها نزد بانک مرکزی ) در خرداد 1402 نسبت به اسفند 1401 با افزایش همراه بوده و در این صورت بانک ها کمتر دست به اضافه برداشت از بانک مرکزی می زنند.