جریان آزاد نقدی یا Free Cash Flow (FCF) چیست و چه جایگاهی در تحلیل بنیادی سهام دارد؟
عملکرد شرکت‌ها را می‌توان از چند منظر مورد توجه قرار داد. ممکن است یک نفر به نرخ بازگشت سرمایه توجه کند و دیگری به بازده سریع. یکی دیگر ممکن است EPS و یا سایر عوامل را در نظر بگیرد. اما این امر مهم است که بدانیم آیا شرکت می‌تواند از عهده‌ی مخارجش برآید یا خیر. چرا که این فاکتور نقش پررنگی در فعالیت‌های شرکت خواهد داشت. به همین دلیل است که بسیاری از افراد جریان آزاد نقدی شرکت‌ها را بررسی می‌کنند تا بتوانند بر این اساس دورنمایی از وضعیت شرکت به دست آورند. شرکت‌ها برای انجام عملیات خود و هم‌چنین حفظ دارایی‌های‌شان باید هزینه کنند. جریان آزاد نقدی یا (FCF) Free Cash Flow به میزان وجه نقدی گفته می‌شود که پس از خروج این هزینه‌ها، در شرکت باقی می‌ماند. در این آموزش از توان تحلیل، ضمن تشریح نحوه محاسبه جریان آزاد نقدی، روش تفسیر این شاخص را نیز بررسی می‌کنیم.
فهرست مطالب این آموزش با دسترسی سریع
- توضیح مفهوم جریان آزاد نقدی یا FCF
- تفاوت جریان آزاد نقدی و سود خالص در چیست؟
- مزایا و معایب اندازه‌گیری و بررسی جریان آزاد نقدی چیست؟
- جریان آزاد نقدی خوب چقدر است؟
- تفسیر جریان آزاد نقدی و جایگاه آن در تحلیل بنیادی سهام بورسی
- جمع‌بندی
- سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
توضیح مفهوم جریان آزاد نقدی یا FCF
FCF یا جریان آزاد نقدی به مبلغ نقدی‌ای گفته می‌شود که پس از محاسبه‌ی جریان نقدی خروجی برای پشتیبانی از عملیات شرکت و حفظ دارایی‌های سرمایه‌ای نظیر زمین شرکت/کارخانه یا تجهیزات باقی می‌ماند. یعنی پس از پرداخت هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای هرچه باقی بماند از آن به عنوان جریان آزاد نقدی یا Free Cash Flow یاد می‌شود. هزینه‌ها می‌توانند حقوق و دستمزد، مالیات یا حتی اجاره‌بها باشند. این تعریف بسیار ساده است ولی در ادامه با فرمول‌هایی که بیان می‌کنیم، می‌توانیم به درک صحیح‌تری از این مفهوم دست پیدا کنیم.
وجه نقد باقی‌مانده پس از پرداخت هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای جریان آزاد نقدی نامیده می‌شود.
مدیران به کمک این فاکتور می‌توانند از فرصت‌هایی آگاه شوند که بر اساس آن قادر خواهند بود ارزش سهام خود را افزایش دهند. هم‌چنین با این مبلغ می‌توانند بدهی‌های شرکت را پرداخت کنند. Free Cash Flow شامل هزینه‌های مربوط به دارایی‌ها و تجهیزات شرکت و هم‌چنین تغییرات سرمایه در گردش ترازنامه می‌شود. به بیان دیگر FCF اقلام غیرنقدی را از صورت سود و زیان حذف می‌کند. پس تنها با وجوه نقد سروکار دارد. نکته‌ی مهم این است که از طریق محاسبه‌ی جریان آزاد نقدی می‌توان به اطلاعاتی دست یافت که در صورت سود و زیان بروز نمی‌کنند.
این مبلغ می‌تواند در مدیریت امور شرکت به کمک مدیران بیاید. سرمایه‌گذاران نیز با محاسبه و آگاهی از مقدار FCF می‌توانند در خصوص سرمایه‌گذاری تصمیمات بهینه‌ای بگیرند. چرا که FCF می‌تواند نشان‌دهنده‌ی این باشد که آیا شرکت توانایی پرداخت سود یا بازخرید سهام را دارد یا خیر. این فاکتور توانایی یک شرکت را در تولید وجه نقد نشان می‌دهد. جریان آزاد نقدی بیشتر مساوی است با توان بیشتر شرکت در پرداخت بدهی‌ها و ایجاد فرصت برای بهبود کارایی کسب‌وکار. این امر می‌تواند برای سرمایه‌گذاران یک گزینه‌ی مهم و موثر باشد.
در محاسبه‌ی این فاکتور باید به جریان نقد ورودی و خروجی توجه کرد. جریان نقد ورودی تمام پول‌هایی است که به هر طریق وارد شرکت می‌شوند. مثلا وجوه حاصل از فروش یا سرمایه‌گذاری. جریان نقد خروجی تمام پول‌هایی است که از شرکت خارج می‌شوند. هزینه‌های اجاره و پرداخت دستمزد کارمندان از جمله‌ی این موارد است.
آموزش فرمول محاسبه جریان آزاد نقدی همراه با مثال
از آنجا که صورت‌های مالی شرکت‌ها با هم تفاوت دارد، برای محاسبه جریان آزاد نقدی می‌توان از سه روش متفاوت استفاده کرد. هرچند فارغ از این که از کدام شیوه استفاده می‌شود، در نهایت باید نتیجه‌ی یکسانی حاصل شود. در این سه روش به این اطلاعات نیاز داریم:
- جریان نقدی عملیاتی
- درآمد فروش
- سود خالص عملیاتی
این اطلاعات را می‌توان از طریق صورت جریان نقدی، صورت درآمد و ترازنامه به دست آورد.
محاسبه جریان آزاد نقدی با استفاده از جریان نقدی عملیاتی
این روش ساده‌ترین شیوه و به همین دلیل رایج‌ترین شیوه برای محاسبه‌ی FCF است. برای محاسبه‌ی جریان آزاد نقدی به این روش تنها به دو عددی نیاز داریم که به سادگی می‌توان آن‌ها را در صورت‌های مالی یافت. یعنی جریان نقدی عملیاتی و هزینه‌های سرمایه‌ای. برای انجام محاسبات به این روش تنها به یک تفریق ساده نیاز داریم. فرمول این روش را می‌توانید در زیر ببینید.
جریان آزاد نقدی = جریان نقدی عملیاتی – هزینه‌های سرمایه‌ای
برای محاسبه‌ی جریان نقدی عملیاتی نیز می‌توان از طریق این فرمول اقدام کرد:
جریان نقدی عملیاتی = درآمد عملیاتی + استهلاک – مالیات + تغییرات در سرمایه‌ی در گردش شرکت
در بورس ایران نیز برای محاسبه‌ی Free Cash Flow از این روش استفاده می‌شود. به این ترتیب هنگام پذیرش شرکت‌ها به این فاکتور توجه می‌شود.
محاسبه جریان آزاد نقدی با استفاده از درآمد فروش
استفاده از درآمد فروش (فروشی که از طریق کسب‌وکار شرکت حاصل می‌شود) و کسر هزینه‌های ناشی از تولید این درآمد از مبلغ حاصل‌شده یکی دیگر از شیوه‌هایی است که بر اساس آن می‌توان مقدار FCF را محاسبه کرد. برای انجام محاسبات به این روش به اطلاعات صورت سود و هم‌چنین ترازنامه نیاز داریم.
لازم است میزان فروش یا درآمد را در فرمول قرار دهید. سپس باید مجموع مالیات‌ها و تمام هزینه‌های عملیاتی شامل هزینه‌های فروش، هزینه‌ی کالاهای فروش رفته، هزینه‌های کلی و هزینه‌های اداری را از آن کسر کنید. در انتها لازم است سرمایه‌گذاری‌های لازم در سرمایه‌ی عملیاتی را که از آن به عنوان خالص سرمایه‌گذاری در سرمایه‌گذاری عملیاتی یاد می‌شود، کسر کنید. این عدد را می‌توانید در ترازنامه پیدا کنید. مطابق این توضیحات فرمول این روش به شکل زیر است:
جریان آزاد نقدی = درآمد حاصل از فروش – (هزینه‌های عملیاتی + مالیات) – سرمایه‌گذاری لازم برای سرمایه‌ی عملیاتی
در این فرمول لازم است از قبل چند مورد را محاسبه کنیم. به فرمول‌های زیر توجه کنید:
سرمایه‌گذاری لازم برای سرمایه‌ی عملیاتی = مجموع سرمایه‌ی عملیاتی خالص در سال اول – مجموع سرمایه‌ی عملیاتی خالص در سال دوم
مجموع سرمایه‌ی عملیاتی خالص = سرمایه‌ی در گردش عملیاتی خالص + کارخانه، اموال و تجهیزات خالص (دارایی‌های عملیاتی بلندمدت)
سرمایه‌ی در گردش عملیاتی خالص = دارایی‌های عملیاتی جاری – بدهی‌های عملیاتی جاری
دارایی‌های عملیاتی جاری= وجه نقد + حساب‌های دریافتنی + موجودی
بدهی‌های عملیاتی جاری= حساب‌های پرداختنی + اقلام تعهدی
محاسبه جریان آزاد نقدی با استفاده از سود خالص عملیاتی
این روش نیز مانند روش استفاده از درآمد فروش است با این تفاوت که در اینجا سود عملیاتی خالص پس از کسر مالیات مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرمول این روش به شرح زیر است:
جریان آزاد نقدی = سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات – سرمایه‌گذاری خالص در سرمایه‌ی عملیاتی
هم‌چنین برای محاسبه‌ی مولفه‌‌های این فرمول می‌توانید از موارد زیر کمک بگیرید:
سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات = درآمد عملیاتی * (۱ – نرخ مالیات)
درآمد عملیاتی = سود ناخالص – هزینه‌های عملیاتی
حال بهتر است مثالی از محاسبه جریان آزاد نقدی هم بیان کنیم. از صورت‌های مالی شرکتی در سال مالی منتهی به ۲۰۱۹ این اطلاعات استخراج شده‌اند.
- جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی: ۱.۶۰۸ میلیارد دلار.
- هزینه‌های سرمایه‌ای: ۱.۱۵۷ میلیارد دلار.
به کمک فرمول نخست می‌توان Free Cash Flow را محاسبه کرد:
جریان آزاد نقدی = ۱.۶۰۸ – ۱.۱۵۷ = ۴۵۰ میلیون دلار.
گفتنی است از تقسیم جریان آزاد نقدی بر تعداد سهام منتشره می‌توان جریان FCF را برای هر سهم به دست آورد.
جریان آزاد نقدی برای هر سهم = جریان آزاد نقدی / تعداد سهام منتشره
انواع جریان آزاد نقدی
FCF ممکن است به طرق مختلف به دست آید. بر این اساس می‌توان یک دسته‌بندی سه‌گانه ارائه کرد که به شکل زیر است:
- جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی: همان‌طور که در فرمول‌های بالا مشاهده کردید، فعالیت‌های عملیاتی نقش پررنگی در محاسبات ایفا می‌کنند. این نوع از جریان نقدی به فعالیت‌هایی اشاره دارد که طی آن شرکت عملیاتی انجام می‌دهد و می‌تواند از آن طریق به درآمد برسد. فروش تمام محصولات یا خدماتی که در اثر فعالیت یک کسب‌وکار تولید می‌شوند وجه نقد عملیاتی را به وجود می‌آورند. به این نکته توجه کنید که ممکن است یک شرکت سود خالص مثبت داشته باشد ولی جریان نقدی آزاد آن منفی باشد. یعنی در کنار این سود خالص شرکت هنوز توانایی بازپرداخت بدهی‌هایش را ندارد. در بورس تهران نیز جریان نقدی عملیاتی در سنجش کیفیت سود موردتوجه قرار می‌گیرد. مطابق دستورالعمل‌ها لازم است سود عملیاتی شرکتی که تمایل به ورود به بازار سهام دارد در دو دوره‌ی مالی قبل از پذیرش، کیفیت بالایی داشته باشد. یعنی باید مجموع جریان خالص وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی در این دوره‌ها عددی مثبت باشد.
اگر وجه نقدی در شرکت نباشد، نه می‌توان به توسعه‌ی محصولات شرکت پرداخت، نه خبری از پرداخت سودهای نقدی است و نه می‌توان امیدی به بازپرداخت بدهی‌ها داشت.
- جریان نقد حاصل از فعالیت‌های تامین مالی: برخی مواقع شرکت‌ها برای انجام پروژه‌های خود و تامین وجوه نقد به سراغ تامین مالی می‌روند. آن‌ها ممکن است اوراق بهادار منتشر کنند یا اقدام به دریافت وام کنند. به این ترتیب از این روش‌ها جریان نقدی جدیدی به شرکت تزریق می‌شود.
- جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: برخی از شرکت‌ها وجوه نقد خود را از طریق سرمایه‌گذاری به دست می‌آورند. این شرکت‌ها ممکن است در بورس یا بانک‌ها سرمایه‌گذاری کنند. سپس از این طریق سودی به دست می‌آورند که در غالب جریان آزاد نقدی قابل بررسی است.
تفاوت جریان آزاد نقدی و سود خالص در چیست؟
مفهوم جریان آزاد نقدی ممکن است در ذهن برخی از افراد با مفهوم سود خالص یکسان در نظر گرفته شود. اما باید همین ابتدا این مسئله را در نظر بگیریم که این دو مقوله با هم متفاوت‌اند. باید دقت کنید که در جریان آزاد نقدی کاری با دریافتی‌ها و پرداختی‌های غیرنقدی نداریم. یعنی همه‌چیز به ورودی‌ها و خروجی‌های نقدی مربوط است. Free Cash Flow مواردی نظیر استهلاک یا تغییرات در ارزش موجودی شرکت را در نظر نمی‌گیرد. همین مسئله است که می‌تواند تفاوت FCF و سود و زیان خالص را رقم بزند.
باید جریان آزاد نقدی را معیاری واضح‌تر برای سودآوری‌های نقدی دانست. این فاکتور بینش صحیحی از مدل تجاری شرکت و سلامت مالی سازمانی ارائه می‌کند.
برای درک بهتر این تفاوت به تمام اموری توجه کنید که ممکن است متقابلا در دو کسب‌وکار کوچک انجام شود. یک شخص برای کسب‌وکاری سایت طراحی می‌کند و به جای آن که وجه نقدی به او بدهند، یک هاست دریافت می‌کند. در اینجا هیچ تراکنش نقدی‌ای اتفاق نیفتاده است. اما می‌توان دید که هر دو طرف سودی از این اتفاق کسب کرده‌اند. یکی سایتش راه افتاده است و دیگری یک هاست به دست آورده است. همین مثال را می‌توان در مقیاس‌های بزرگ‌تر تعمیم داد تا بهتر متوجه تفاوت میان این دو مقوله شد.
در شرکت‌هایی که بدهی یا هیچ‌گونه اهرم مالی ندارند، جریان آزاد نقدی با جریان نقدی حقوق صاحبان سهام برابر است.
مزایا و معایب اندازه‌گیری و بررسی جریان آزاد نقدی چیست؟
تا اینجا چنین به نظر می‌رسد که اندازه‌گیری FCF سراپا حسن و مزیت است. درست است که محاسبه‌ی این فاکتور می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار افراد قرار دهد، اما نمی‌توان یک‌طرفه به قاضی رفت. این معیار در کنار مزایایی که دارد با محدودیت‌هایی همراه است که گاه ممکن است موجب تفسیرهای نادرست از عملکرد یک شرکت شود. در ادامه چند مورد از مزایا و معایب محاسبه‌ی Free Cash Flow را با هم بررسی می‌کنیم.
مزایا
ارائه‌ی بینشی مفید از سلامت مالی شرکت
صورت‌های مالی حاوی اطلاعات مهمی هستند. از آنجا که در محاسبه‌ی Free Cash Flow به اطلاعات مندرج در این صورت‌ها نیاز است، می‌توان دریافت که این شاخص خود حاوی اطلاعاتی مفید است. با اندازه‌گیری جریان آزاد نقدی می‌توان از میزان صحت و سلامت مالی یک کسب‌وکار مطلع شد و دریافت که توانایی این شرکت برای پرداخت بدهی‌هایش چقدر است.
جریان آزاد نقدی یا Free Cash Flow می‌تواند در تحلیل بنیادی سهام در بورس بسیار کمک‌کننده و موثر باشد. با محاسبه‌ی این فاکتور عیار شرکت در تولید وجه نقد مشخص می‌شود.
ارائه‌ی اطلاعاتی که از صورت سود و زیان قابل دریافت نیست
فرض کنید یک شرکت درآمد خالص ۵۰ میلیارد دلاری در ده سال اخیر داشته است. به نظر خیلی خوشایند است. اما ممکن است به FCF نگاه کنید و ببینید که طی دو سال اخیر این فاکتور کاهش پیدا کرده است. در نظر بگیرید موجودی‌های فروخته‌نشده‌ی شرکت افزایش پیدا کرده است. هم‌چنین مشتریان با تاخیر حساب‌های خود را پرداخت می‌کنند. از سوی دیگر تامین‌کنندگان درخواست دارند هرچه زودتر حساب‌شان تسویه شود. در این شرایط FCF از اوضاع نامطلوبی خبر می‌دهد که با بررسی صورت سود و زیان نمی‌شود به آن دست پیدا کرد. این همان بینش روشنی است که پیش‌تر از آن صحبت کردیم.
اطلاع از میزان دارایی‌ها و بدهی‌ها
جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی بر افزایش و کاهش دارایی‌ها متمرکز است. به این ترتیب می‌توان درک صحیح‌تری از این امر داشت. مثلا در نظر بگیرید که حساب‌های پرداختنی یک شرکت در حال کاهش است. این امر نشان می‌دهد که شرکت دارد به سرعت مطالبات تامین‌کنندگان را پرداخت می‌کند. اتفاقی که موجب کاهش روزافزون آن‌ها شده است. اما اگر حساب‌های دریافتنی کم شوند، نشان از آن دارد که شرکت سریع‌تر از مشتریان خود پول دریافت می‌کند و مانع از انباشته شدن این حساب‌ها می‌شود. هم‌چنین افزایش موجودی یا خروجی‌های شرکت می‌تواند از انباری خبر دهد که پر از محصولات فروخته‌نشده است.
به طور خلاصه افزایش سرعت در کاهش حساب‌های پرداختنی به معنای آن است که تامین‌کنندگان تمایل به آن دارند تا پول‌شان سریع‌تر پرداخت شود. اما اگر حساب‌های دریافتنی زیاد شود، به آن معناست که مشتریان مبالغ را پرداخت نمی‌کنند یا این کار را به کندی انجام می‌دهند. این امر می‌تواند به جریان آزاد نقدی شرکت ضربه وارد کند. چرا که ممکن است شرکت برای تامین هزینه‌ها به پول نیاز داشته باشد ولی این روند کند، پرداختی تامین مالی را به تعویق می‌اندازد. این امر می‌تواند در بخش‌های مختلف کارخانه اثرات منفی به جای بگذارد. از این رو اطلاع از این موارد بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
کمک به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری
شاید بتوان گفت مهم‌ترین مزیتی که در محاسبه‌ی Free Cash Flow به چشم می‌خورد، متوجه سرمایه‌گذاران باشد. سرمایه‌گذاران ارزشی معمولا به دنبال شرکت‌هایی می‌روند که جریان آزاد نقدی در آن‌ها بالا یا رو به رشد است. در کنار این مسئله آن‌ها در پی خرید سهام شرکت‌هایی هستند که پایین‌تر از ارزش ذاتی‌شان معامله می‌شوند. افزایش جریان نقدی و هم‌زمانی آن با قیمت پایین سهام را می‌توان به عنوان یک نشانه از رشد احتمالی این شرکت‌ها در آینده در نظر گرفت.
بیشتر بخوانید
معایب
تفاوت در هزینه‌های سرمایه‌ای در باز‌ه‌ها و صنایع مختلف
زمانی که قصد اندازه‌گیری FCF را داریم باید به این نکته توجه کنیم که هزینه‌های سرمایه‌ای هر سال دستخوش تغییر می‌شوند. این هزینه‌ها هم‌چنین در صنایع مختلف با هم تفاوت دارند. پس لازم است این فاکتور در دوره‌های مختلف و با توجه به صنعتی که شرکت در آن فعال است، اندازه‌گیری شود. اگر خروجی محاسبات حاکی از میزان بسیار بالای FCF باشد، می‌توان دریافت این امر ناشی از ناکارآمدی مدیران شرکت در سرمایه‌گذاری‌های صحیح است. در حالی که شرکت می‌تواند از این مبلغ برای خرید یا به‌روزرسانی تجهیزات استفاده کند.
عدم دریافت درک صحیح در بررسی‌های کوتاه‌مدت
زمانی که یک شرکت در یک سال هزینه‌ی سنگینی برای خرید تجهیزات پرداخت می‌کند، میزان FCF آن به شکل چشم‌گیری در آن سال کاهش می‌یابد. اما آیا می‌توان نتیجه گرفت که اوضاع آن شرکت نامطلوب است؟ برای پرهیز از چنین تفاسیری باید در طی چند سال روند جریان آزاد نقدی را بررسی کرد. چرا که هزینه‌های مربوط به تجهیزات جدید از طریق استهلاک در سال بعد در صورت سود و زیان نمایان می‌شود. اگر تجهیزات جدیدی خریده نشود و شرایط تغییری نکند، در سال آینده می‌توان مشاهده کرد که هم FCF و هم درآمد پیش از بهره، مالیات و استهلاک (EBITDA) با هم برابر خواهند بود.
تفاسیر نادرست
اگر بخواهیم به FCF تنها به چشم یک عدد نگاه کنیم، بدون شک دچار اشتباه خواهیم شد. هر جریان آزاد نقدی پایینی بد نیست و هر جریان آزاد نقدی بالایی هم یک فاکتور مثبت در نظر گرفته نمی‌شود. نمونه‌هایی از این موضوع را در بالا بیان کردیم. اما اگر می‌خواهید بدانید که جریان آزاد نقدی خوب باید چقدر باشد، می‌توانید جواب سوال‌تان را در بخش بعدی پیدا کنید.
جریان آزاد نقدی خوب چقدر است؟
سوال مهم این است که میزان جریان آزاد نقدی باید چقدر باشد تا بتوان آن را یک FCF خوب تلقی کرد؟ به طور کلی جریان آزاد نقدی بالا خوب است و جریان آزاد نقدی پایین بد. اما آیا می‌توان به همین سادگی و این‌قدر سطحی نتیجه گرفت؟ بالا یا پایین بودن آن به چه میزان است؟
حقیقت آن است که جریان آزاد نقدی بسیار بالا نه تنها امتیاز محسوب نمی‌شود بلکه یک نقطه ضعف هم به شمار می‌رود. عکس این قضیه نیز اتفاق می‌افتد. بهترین کار آن است که روند FCF را در نظر بگیریم. یعنی تنها از روی یک عدد عملکرد یک شرکت را قضاوت نکنیم. درست مانند تحلیل تکنیکال که در آن روند سهام را طی گذشت زمان بررسی می‌کنیم، در مورد FCF نیز باید همین دید را داشته باشیم. اگر قیمت سهام مطابق با معیارهای بنیادی حرکت می‌کند، پس باید میان افزایش میزان جریان آزاد نقدی و افزایش قیمت سهام رابطه‌ی هماهنگ وجود داشته باشد.
جریان آزاد نقدی می‌تواند کم باشد ولی در عین حال مفید. چرا که ممکن است شرکت این مبلغ را صرف سرمایه‌گذاری‌های مفیدی کرده باشد که نتیجه‌ی آن در قالب سودهای بیشتر خودنمایی می‌کند. پس نمی‌توان صرفا با مشاهده‌ی کم بودن نتایج محاسبات، یک تفسیر و نتیجه‌گیری سرسری داشت.
ثبات در روند Free Cash Flow عاملی است که می‌توان به آن به دید یک معیار برای تخمین میزان ریسک نگاه کرد. اگر روند FCF طی چند سال ثابت باشد، هم‌چنان این احتمال وجود دارد که طی سال‌های آینده روندی صعودی را برای آن شاهد باشیم. اما افت متوالی FCF و به ويژه روند متفاوت آن در مقایسه با روندهای فروش و درآمد، احتمال قوی‌تری برای افت قیمت در آینده به شمار می‌رود. در نتیجه خوب یا بد بودن جریان آزاد نقدی مسئله‌ای است که با بررسی روند این فاکتور بهتر می‌توان به آن دست پیدا کرد.
تفسیر جریان آزاد نقدی و جایگاه آن در تحلیل بنیادی سهام بورسی
در یک نگاه کلی می‌توان با نگاه به شاخص نتیجه گرفت که آیا شرکت می‌تواند سود سهام را پرداخت کند یا خیر. آیا می‌تواند بدهی‌هایش را کم کند؟ و یا آیا توانایی دارد حیطه‌ی فعالیتش را گسترش دهد؟ اما باید به موارد دیگری هم توجه کرد.
سرمایه‌گذاران از شرکت‌هایی که میزان FCF آن‌ها افزایش پیدا می‌کند استقبال می‌کنند. چرا که این شرکت‌ها به دلیل رشد در میزان درآمد و بهبود کارایی‌شان می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند. هم‌چنین می‌توانند از محل جریان آزاد نقدی اقدام به تقسیم سود کنند. از این رو سرمایه‌گذاران از این اتفاقات منتفع خواهند شد. با همین دید جریان آزاد نقدی معیاری برای تخمین میزان ارزش یک شرکت قلمداد می‌شود. پایین بودن قیمت سهام یک شرکت در کنار افزایش جریان آزاد نقدی از احتمال سوددهی و افزایش ارزش سهام در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهد.
کاهش جریان نقدی در کنار افزایش رشد شرکت لزوما به معنای نامطلوب بودن عملکرد شرکت نیست و می‌تواند از سرمایه‌گذاری‌های خوب شرکت خبر دهد.
در سمت مقابل با مسئله‌ی کم شدن میزان FCF مواجهیم. امری که در نگاه نخست نشان می‌دهد شرکت قادر به حفظ درآمد خود نیست. میزان پایین جریان آزاد نقدی ممکن است شرکت‌ها را به سمت افزایش بدهی سوق دهد. چرا که این کسب‌وکارها برای بقای خود به نقدینگی نیاز دارند. زمانی که این نقدینگی را خودشان در اختیار ندارند باید از طریق ایجاد بدهی به آن برسند.
اما اگر کمی دقت کنیم کاهش میزان جریان آزاد نقدی در کنار افزایش هزینه‌های سرمایه‌ای ناشی از سرمایه‌گذاری در رشد شرکت عاملی است که می‌تواند از آینده‌ی درخشان کسب‌وکار خبر دهد. یک شرکت را در نظر بگیرید که هزینه‌های سرمایه‌ای‌اش به دلیل تاسیس شعبات جدید افزایش پیدا کرده است. در آن سمت جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی این کسب‌وکار نیز به نسبت کاهش پیدا کرده است. آیا می‌توانیم سرسری نتیجه بگیریم که این شرکت عملکرد بدی دارد؟ خیر. معمولا کاهش جریان آزاد نقدی را می‌توان مقدمه‌ای دانست بر افزایش درآمد در آینده. همین مسئله مشخص می‌کند که چه ارتباط تنگاتنگی میان جریان آزاد نقدی و تحلیل بنیادی سهام در بورس وجود دارد.
جمع‌بندی
جریان آزاد نقدی یا Free Cash Flow شاخص مهمی است که به ویژه در بورس و تحلیل بنیادی سهام کاربرد دارد. این فاکتور به میزان وجه نقدی اشاره می‌کند که پس از پرداخت بدهی‌ها و هزینه‌های مالیاتی در اختیار شرکت باقی می‌ماند. به واژه‌ی «نقد» در این تعریف توجه کنید. چرا که یک واژه‌ی کلیدی است و نشان می‌دهد در محاسبات FCF جایی برای وجوه غیرنقد نیست. سرمایه‌گذاران می‌توانند در کنار معیارهای مهم دیگری هم‌چون نرخ بازگشت سرمایه (ROI)، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام یا سود هر سهم (EPS) به فاکتور FCF نیز توجه کنند. این معیار به آن‌ها کمک می‌کند وضعیت مالی یک شرکت را به درستی بررسی و تجزیه و تحلیل کنند. در کنار بینش خوبی که می‌توان از اندازه‌گیری FCF به دست آورد باید مراقب تفاسیر اشتباه آن نیز بود. برای پرهیز از اشتباه بهتر است روند جریان آزاد نقدی طی چند سال در نظر گرفته شود. هم‌چنین باید دید آیا کاهش جریان نقدی با تغییرات بنیادی همراه بوده یا خیر. عدم توجه به این مسائل می‌تواند سرمایه‌گذار را به سمت تصمیمات نادرست سوق دهد.
سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
عددی است که نشان می‌دهد پس از پرداخت هزینه‌های عملیاتی و نگهداری هزینه‌های سرمایه‌ای چه میزان پول نقد در اختیار شرکت باقی مانده است. یعنی پس از پرداخت هزینه‌ها چقدر پول برای اداره‌ی کسب‌وکار در اختیار مدیران شرکت قرار دارد.
شرکت‌ها می‌توانند از این جریان نقدی به طرق مختلف استفاده کنند. ممکن است شرکتی این مبلغ را به عنوان سود سهام به سهام‌داران بدهد یا شرکت دیگر از این مبلغ برای سرمایه‌گذاری و رشد شرکت استفاده کند.
سه راهکار برای انجام محاسبات وجود دارد. یکی با استفاده از جریان نقدی عملیاتی، دیگری با استفاده از درآمد ناشی از فروش و سومی به کمک سود خالص عملیاتی. از میان این روش‌ها محاسباتی که به کمک جریان نقدی عملیاتی به دست می‌آید از دیگر روش‌ها رایج‌تر و ساده‌تر است. در این روش کافی است هزینه‌های سرمایه‌ای از جریان نقدی عملیاتی کسر شوند.
مزایای محاسبه‌ی جریان آزاد نقدی به صورت کلی عبارت است از: تخمین توانایی شرکت برای پرداخت بدهی‌هایش، تخمین میزان مشارکت در رشد، بررسی موفقیت در کسب‌وکار از طریق پرداخت سود سهام به سهام‌داران و ارائه‌ی چشم‌اندازی برای آینده.
نمی‌توان در یک ردیف مشخص در صورت‌های مالی گزینه‌ای به نام جریان آزاد نقدی یافت و مستقیما به آن دست پیدا کرد. چرا که این فاکتور خود به کمک اطلاعات استخراج‌شده از صورت‌های مالی محاسبه می‌شود.
نقدینگی خالص صرفا به میزان سودآوری یک شرکت توجه دارد. این مبلغ می‌توان پول نقدی باشد که از فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری یا مالی تامین می‌شود. یا یک سودآوری غیرنقد حاصل از یک همکاری باشد. با توجه به میزان جریان نقدی خروجی در مقابل جریان نقدی ورودی، جریان نقدی خالص می‌تواند مقداری مثبت یا منفی داشته باشد. اما جریان آزاد نقدی ویژه‌تر به قضیه نگاه می‌کند. به کمک این فاکتور می‌توان میزان نقدینگی یک شرکت را با توجه به هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای بررسی کرد. در محاسبه‌ی جریان آزاد نقدی کاری با وجوه غیرنقد نداریم.
