آموزش خرید آهن آلات از بورس کالا؛ قیمت‌گذاری، مزیت‌ها و نکات مهم
شاید بسیاری از افراد بورس را تنها محلی برای خرید و فروش اوراق بهادار بدانند. اما وجود بستری به نام بورس کالا خط بطلانی بر این گمان می‌کشد. در این بستر می‌توان کالاهایی را که سازمان بورس مشخص کرده است در قالبی از پیش‌تعیین شده و در چارچوبی معین معامله کرد. کالاهایی از گروه محصولات کشاورزی، محصولات نفتی و پتروشیمی و البته صنعتی و معدنی در این بازار ارائه می‌شوند. خرید میلگرد، تیرآهن و به طور کلی مقاطع مختلف و آهن آلات از بورس کالا در تالار محصولات صنعتی و معدنی انجام می‌شود. محصولات قابل عرضه در گروه صنعتی و معدنی به هفت گروه اصلی تقسیم می‌شوند. یکی از این گروه‌های اصلی، فولاد است که خود به چهار زیرگروه تقسیم می‌شود. این چهار دسته مقاطع طولی، تخت، شمش‌ها و قراضه‌ها هستند که شامل میلگرد، تیرآهن و تسمه می‌شوند.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
- فرایند خرید آهن آلات از بورس کالا چگونه است؟
- آموزش خرید انواع مختلف آهن آلات از بورس کالا
- کدام تولیدکنندگان مقاطع فولادی محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند؟
- کارمزد معاملات مربوط به آهن آلات بورس کالا
- نماد میلگرد در بورس
- نماد تیرآهن در بورس
- روزهای عرضه‌ی میلگرد و تیرآهن در بورس کالا
- قیمت‌گذاری آهن آلات در بورس کالا؛ چرا بازار آزاد گران‌تر است؟
- مزایای خرید آهن آلات از بورس کالا
- جمع‌بندی
- سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
فرایند خرید آهن آلات از بورس کالا چگونه است؟
تولیدکنندگان مقاطع فولادی محصولات خود را در این بازار ارائه می‌کنند و در نقش فروشنده ظاهر می‌شوند. افرادی که به آهن آلات نیاز دارند در مقام خریدار به بورس کالا مراجعه می‌کنند و خرید خود را انجام می‌دهند. تیرآهن، فولاد، میلگرد و به طور کلی آهن‌آلات به صورت مشخص و در چارچوبی معین در بورس کالا عرضه می‌شوند. وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) بر عرضه آهن آلات در بورس کالا نظارت دارد.
در بازار بورس کالا تالارهای جداگانه‌ای تعریف شده است که در هر یک محصولاتی مشخص عرضه می‌شود. این تالارها در ساعات مختلفی مشغول به فعالیت هستند. برای خرید آهن آلات از بورس کالا باید به تالار صنعتی و معدنی مراجعه کنید و ساعات برگزاری معاملات این تالار را بررسی کنید. البته تالار دیگری به نام تالار فرعی نیز در این بازار وجود دارد. در این تالار برخی کالاهایی که دارای خصوصیات مشترکی هستند یا در هیچ‌کدام از دسته‌بندی‌ها جای نمی‌گیرند، عرضه می‌شوند.
خرید آهن آلات از بورس کالا به دو صورت انجام می‌شود:
- قراردادهای سلف: در قرارداد سلف شما محصول را در آینده دریافت می‌کنید. تسویه نیز در هنگام معامله و بر اساس قوانین تسویه و پایاپای بورس کالا انجام می‌شود.
- قراردادهای نقدی
اما به طور کلی فارغ از این که کدام شیوه را برای معامله برگزیده‌اید، تسویه قراردادها به صورت نقدی یا اعتباری انجام می‌شود. در تسویه نقدی موظف هستید که ظرف مدت حداکثر سه روز مبلغ قرارداد را پرداخت کنید. تحویل کالا حداکثر سه روز پس از مهلت تسویه صورت می‌گیرد. اما در قراردادهای سلف با سررسید کمتر از یک ماه، تحویل کالا حداکثر ظرف مدت پنج روز انجام می‌شود. این زمان در قراردادهای سلف طولانی‌تر از یک ماه به ۱۵ روز می‌رسد.
مقاطع فولادی و آهن آلات در بورس کالا از طریق تالار (رینگ) محصولات صنعتی و معدنی قابل خریداری است. فعالیت در این این تالار از روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۱ امکان‌پذیر است.
آموزش خرید انواع مختلف آهن آلات از بورس کالا
قبل از شروع به خرید انواع مختلف آهن آلات از طریق بازار بورس کالا، لازم است که کد معاملاتی داشته باشید. برای آگاهی از چگونگی دریافت این کد، از «راهنمای دریافت کد بورسی» استفاده کنید.
مراجعه به سایت بورس کالا و اطلاع از تاریخ عرضه محصولاتبعد از دریافت کد بورسی، به سایت بورس کالا مراجعه کنید. توجه داشته باشید حتما از آدرس اصلی این سایت (https://www.ime.co.ir) استفاده کنید و در دام صفحات تقلبی نیافتید. اطلاعیه‌ها از طریق منوی بازارها در سایت بورس کالا و زیرمنوی بازار فیزیکی قابل دسترسی و مطالعه است. لینک اول در این منو با عنوان اطلاعیه عرضه به خریدار کمک می‌کند تا از تاریخ عرضه آهن آلات مطلع شود.
- فیلتر اطلاعات در صفحه‌ی اطلاعیه عرضه بازار فیزیکی
در صفحه‌ی اطلاعیه عرضه بازار فیزیکی، خریدار با انتخاب مقادیر مناسب از منوهای کشویی می‌تواند که از تاریخ عرضه انواع آهن آلات اعم از میلگرد و تیرآهن در بورس کالا مطلع شود.
- تکمیل فرم سفارش خرید کالا
در این گام پس از این که خریدار کالای خود را انتخاب کرد، باید فرم سفارش خرید را تکمیل کند و به کارگزار خود تحویل دهد. این فرم شامل مشخصات خریدار و هم‌چنین مشخصات کالای انتخابی است. خریدار تا ساعت ۱۰ صبح روز عرضه فرصت دارد تا فرم تکمیل‌شده را تحویل کارگزار خود دهد.
- معرفی حساب وکالتی به کارگزار
در مرحله بعدی لازم است که خریدار یک حساب وکالتی به کارگزار خود معرفی کند و مبلغ ۱۰ درصد از ارزش قرارداد خرید را به آن واریز کند. این مبلغ به عنوان وجه تضمین معامله در نظر گرفته می‌شود. اتاق پایاپای موارد مربوط به وجه تضمین را به صورت کامل بررسی می‌کند.
- ارسال سفارش‌ها
سپس خریدار در روز عرضه با مراجعه به سایت بورس کالا و حضور در تالار صنعتی می‌تواند که سفارش‌های خود را به کارگزاری ارسال کند. در طی این فرآیند لازم است که خریدار به قیمت محصولات روی تابلو نگاه کند و قیمت پیشنهادی خود را در فرم سفارش درج کند. در بازار فیزیکی بورس کالا به آدرس http://ttsboard.ime.co.ir می‌توان از اطلاعات تالارهای مختلف مطلع شد.
- خریداری محصول از کارگزار فروشنده توسط کارگزار خریدار
در مرحله‌ی بعد چنانچه کارگزار خریدار بتواند با سایر کارگزاری‌ها به رقابت بپردازد، محصول را از کارگزار فروشنده خریداری خواهد کرد.
- ارسال حواله فروش
در مرحله‌ی بعدی نیز کارگزار فروشنده دست به کار می‌شود و اقدام به ارسال حواله فروش به کارگزار خریدار می‌کند.
- صدور حواله خرید محصول
سپس کارگزار خریدار نیز حواله خرید محصول را صادر و آن را به خریدار ارائه می‌کند.
- تسویه مبلغ قرارداد
در این مرحله خریدار حداکثر سه روز زمان دارد تا مبلغ قرارداد را تسویه کند. کارمزدهای مربوط به کارگزاری و معامله و انبارداری نیز از محل بیعانه‌ای که در ابتدا پرداخت شده است، کسر خواهد شد.
- انتخاب شرکت باربری و اعلام مشخصات آن به کارگزار
در نهایت خریدار یک شرکت باربری را انتخاب می‌کند و مشخصات آن را به کارگزار اعلام می‌کند. کارگزار خریدار پس از انجام هماهنگی‌های لازم محصول را در زمان مقرر به خریدار تحویل می‌دهد.
تاخیر در تسویه قرارداد مشمول جریمه‌ای روزانه به مبلغ ۰.۲۵ درصد ارزش قرارداد خواهد شد. چنانچه ظرف مدت ۱۰ روز مبلغ معامله تسویه نشود، قرارداد فسخ خواهد شد.
نکات مهم به هنگام خرید تیرآهن و میلگرد از بورس کالا
- زمانی که اطلاعات عرضه آهن آلات را در سایت بورس کالا جستجو می‌کنید، قیمت پایه را می‌توانید در فهرست نتایج جستجو مشاهده کنید. قیمت پایه قیمتی است که فروشنده آن را اعلام کرده است. این مبلغ با قیمتی که خریداران اعلام می‌کنند، تفاوت دارد.
- در صورت عدم تسویه صورت‌حساب ظرف مدت سه روز، به ازای هر روز ۰.۲۵ درصد ارزش معامله جریمه خواهید شد. این مبلغ از وجه تضمینی که در ابتدا پرداخت کرده‌اید کسر می‌شود. این اتفاق تا ۱۰ روز تکرار می‌شود. اما پس از این زمان قرارداد فسخ می‌شود. در این صورت کارمزد کارگزار فروشنده نیز از همین مبلغ بیعانه کسر می‌شود.
- میلگرد در تالار صادرات نیز عرضه می‌شود. به هنگام انجام معامله این کالا علاوه بر ۱۰ درصد وجه تضمین، باید پنج درصد مازاد بر مبلغ فوق نیز به حساب کارگزاری واریز شود.
- خرید آهن آلات از بورس کالا با محدودیت‌هایی مواجه است. یعنی شما به عنوان خریدار تنها می‌توانید که حجم معینی از این محصول را خریداری کنید. مثلا ۱۱۰ یا ۲۲۰ تن. هم‌چنین ابعاد مقاطع نیز از پیش در سبدها مشخص شده است.
- عرضه‌کننده‌های مقاطع فولادی در این بازار، کارخانه‌های تولیدکننده هستند.
- خرید مقاطع فولادی نیاز به پروانه ساخت‌وساز و بهره‌برداری مرتبط با محصول را دارد. این امر به دلیل جلوگیری از سواستفاده‌ها و ایجاد بازار سیاه توسط دلالان انجام می‌شود. اگر شرایط شما برای خرید فراهم است، با ثبت‌نام و احزار هویت در وب‌سایت بهین یاب به آدرس https://www.behinyab.ir، می‌توانید تاییدیه‌های لازم را برای خرید میلگرد و سایر آهن آلات از بورس کالا دریافت کنید.
- فروش مقاطع با توجه به اولویت قیمت انجام می‌شود. چنانچه چند پیشنهاد خرید، قیمتی برابر با یک‌دیگر داشته باشند، به زمان ورود سفارش توجه می‌شود.
- حجم عرضه و تقاضا، فرآیند رقابت را تعیین می‌کند. اگر حجم عرضه بیش از حجم تقاضا باشد، رقابتی وجود نخواهد داشت و خریداران می‌توانند که کالای خود را خریداری کنند اما در صورت کمتر بودن حجم عرضه نسبت به حجم تقاضا، رقابت ایجاد خواهد شد. افرادی که مبلغ خرید بیشتری در سفارش خود درج کرده باشند، شانس بیشتری در رقابت خواهند داشت.
کدام تولیدکنندگان مقاطع فولادی محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند؟
در سایت بورس کالا می‌توان لیست تمام تولیدکنندگان آهن آلات را مشاهده کرد. این لیست به مرور تغییر می‌کند. از جمله مهم‌ترین کارخانه‌های تولیدکننده می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:
- ذوب آهن اصفهان
- فولاد خوزستان
- جهان فولاد غرب
- فولاد آذربایجان
- فولاد جنوب
- فولاد غرب آسیا
- آذر فولاد امین
- فولاد مبارکه
- فولاد نظنز
به منظور اطلاع از لیست کامل عرضه‌کنندگان آهن آلات در بازار بورس کالا (بیش از ۳۰۰ شرکت) به صفحه‌ی شرکت‌های پذیرفته‌شده در تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالای ایران مراجعه کنید.
کارمزد معاملات مربوط به آهن آلات بورس کالا
کارمزد خرید آهن آلات در بورس کالا هم باید از جانب خریدار پرداخت شود و هم از جانب فروشنده. این کارمزدها باید به سه نهاد سازمان بورس، بورس کالا و کارگزاری پرداخت شود. در جدول زیر می‌توانید کارمزدها را به تفکیک مشاهده کنید.
| عنوان | سهم خریدار | سهم فروشنده | جمع کل |
| کارمزد سازمان بورس | ۰.۰۰۰۳۲ | ۰.۰۰۰۴۸ | ۰.۰۰۰۸ |
| کارمزد شرکت بورس کالا | ۰.۰۰۰۵ | ۰.۰۰۰۵ | ۰.۰۰۱ |
| کارمزد کارگزار | ۰.۰۰۱۸ | ۰.۰۰۱۸ | ۰.۰۰۳۶ |
| جمع | ۰.۰۰۲۶۲ | ۰.۰۰۲۷۸ | ۰.۰۰۵۴ |
نماد میلگرد در بورس
کارخانه‌های فراوانی در بورس کالا به عرضه میلگرد مشغول هستند. این محصولات در قالب سبدهایی با مشخصات معین ارائه می شوند. به عنوان مثال چند مورد از سبدهای میلگرد در این بازار با نمادهای زیر قابل دستیابی است:
- میلگرد ۱۴ تا ۲۰- A۳ محصول مجتمع فولاد آریا ذوب با نماد ZAS-MREEEEA3B-00
- میلگرد ۱۴ تا ۲۰- A۳ محصول پرشین فولاد آریا با نماد PSAC-MREEEEA3B-00
- میلگرد ۱۴ تا ۲۰- A۳ محصول فولاد شاهرود با نماد SHS-MREEEEA3B-00
- میلگرد متوسط ۱۶، ۱۸، ۲۰ محصول ذوب آهن اصفهان با نماد ESC-MRNEEEA3B-00
- میلگرد ۲۲- A۳ محصول ذوب آهن اصفهان با نماد ESC-HRENNNA3B-00
- میلگرد ۲۸- A۳ محصول تولیدی فولاد سپید فراب کویر با نماد KSCO-HRNNENA3B-00
در این بخش به ارائه همین چند مثال بسنده می‌کنیم. برای آشنایی بیشتر با سایر نمادها به صفحه‌ی آمار معاملات فیزیکی بورس کالا مراجعه کنید و فیلدهای جستجو را مطابق خواسته‌های خود تنظیم کنید.
نماد تیرآهن در بورس
درست مانند نماد میلگرد، تیرآهن نیز با توجه به مشخصات و کارخانه تولیدکننده نمادهای مختلفی دارد. در زیر به چند نمونه از این نمادها اشاره می‌کنیم:
- تیرآهن ۱۴ تا ۱۸ محصول ذوب آهن اصفهان با نماد ESC-MBEEE03E-00
- تیرآهن طول کوتاه ۱۴ و ۱۶ محصول گروه ملی صنعتی فولاد ایران با نماد NSG-MBEEN03EN-00
- تیرآهن ۱۴ محصول فولاد البرز ایرانیان با نماد ALIS-MBENN03E-00
- تیرآهن بال‌پهن ۲۰ محصول ذوب آهن اصفهان با نماد ESC-SBEN03B-00
- تیرآهن ۲۰ محصول مجتمع فولاد ظفر بناب با نماد ZBS-SBEN30E-00
- تیرآهن ۲۷ محصول ذوب آهن اصفهان با نماد ESC-HBNEN03E-00
مجددا از لینکی که در بالا به آن اشاره شد استفاده کنید تا به سایر نمادها دست پیدا کنید.
روزهای عرضه‌ی میلگرد و تیرآهن در بورس کالا
به منظور خرید میلگرد، تیرآهن و سایر آهن آلات از بورس کالا باید حتما از روزهای عرضه این محصولات مطلع باشید. هم‌اکنون مقاطع فولادی در بورس کالا در زمان‌های محدودی عرضه می‌شود.
در حال حاضر روزهای چهارشنبه مخصوص عرضه میلگرد است. عرضه انواع ورق‌های فولادی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه و عرضه انواع شمش در روزهای سه‌شنبه انجام می‌شود. البته ممکن است این زمان‌بندی در ادامه دستخوش تغییراتی شود که طی اطلاعیه‌هایی از طریق سایت بورس به اطلاع عموم خواهد رسید.
قیمت‌گذاری آهن آلات در بورس کالا؛ چرا بازار آزاد گران‌تر است؟
از جمله مهم‌ترین سوالاتی که ممکن است برای افراد در خصوص خرید آهن آلات از بورس پیش بیاید تفاوت قیمت این محصولات با بازار آزاد است. این مسئله به دلایل مختلفی انجام می‌شود. ابتدا این را بدانید که نرخ مقاطع فولادی با توجه به شیوه‌نامه تنظیم بازار فولاد مشخص می‌شود. اگر تقاضا به صورت مستمر در طی هفته به میزان ۵۰ درصد کم شود، قیمت پایه مقاطع مذکور نیز به میزان ۵ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. نرخ عرضه شمش فولادی اکنون با توجه به قیمت فوب شمش صادراتی ایران در خلیج فارس و هم‌چنین نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود.
اما مهم‌ترین دلیل تفاوت قیمت این است که قیمتی که روی تابلوی بورس مشاهده می‌کنید، قیمت تمام‌شده کالا نیست. یعنی مالیات بر ارزش افزوده در آن لحاظ نشده است. این مبلغ باید هنگام انجام معامله پرداخت شود.
افزون بر این مسئله، در تعیین نرخ پایه فولاد به قیمت دلار نیمایی توجه می‌شود. از آن‌جا که نرخ دلار نیمایی با دلار واقعی تفاوت چشم‌گیری دارد، این مسئله به تفاوت قیمت آهن آلات در بازار آزاد و بورس کالا منجر می‌شود. البته در مواردی بورس کالا تنها به برخی افراد خاص اجازه خرید آهن آلات را می‌دهد. همین مسئله نیز عاملی است که به بحران اختلاف قیمت بورس و بازار آزاد دامن می‌زند.
مشکل دیگری که در این میان وجود دارد، این است که تمام تولیدکنندگان محصولات خود را در بورس عرضه نمی‌کنند. همین عرضه محدود و اندک و عدم توانایی برای مدیریت تقاضا می‌تواند که روی اختلاف قیمت مقاطع فولادی در این دو بازار اثرگذار باشد.
مزایای خرید آهن آلات از بورس کالا
اما شاید این سوال پیش بیاید که چه دلیلی وجود دارد که افراد به جای خرید انواع میلگرد، تیرآهن، شمش و سایر آهن آلات از بازار آزاد، آن را از بورس کالا تهیه کنند. در پاسخ به این سوال باید به مزایای این کار اشاره کرد. در دسترس بودن قیمت‌ها و آمارها مسئله‌ای است که به عنوان بزرگ‌ترین مزیت معامله در بورس از آن یاد می‌شود. به این ترتیب می‌توانید برترین تولیدکنندگان و آمارهای مربوط به معاملات آن‌ها را مشاهده کنید. شفافیت در بورس‌های سراسر دنیا موجب اطمینان مردم به این بستر می‌شود.
هم‌چنین کشف نرخ نیز در این بازار بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود و این امر خود یکی از مهم‌ترین مزایای خرید مقاطع فولادی از بورس است. وجه تضمینی که در ابتدا پرداخت می‌شود نیز عامل دیگری است که خیال خریدار و فروشنده را راحت می‌کند. چرا که در صورت عدم ایفای تعهدات، خسارت طرفین از محل وجه تضمین پرداخت می‌شود.
وجود یک سامانه مشخص نیز عاملی دیگر است که موجب اعتماد طرفین به یک‌دیگر و انجام معاملات بیشتر می‌شود. معاملاتی که در چارچوبی مشخص و مطابق قوانین انجام می‌شوند و طرفین با علم به این قوانین دست به خرید یا فروش می‌زنند. هم‌چنین عرضه‌کننده‌های زیادی در این بازار وجود دارند که دست خریدار را برای انتخاب باز می‌کند. تعدد همین عرضه‌کننده‌ها و البته حضور تولیدکنندگان خارجی موجب شده است تا یک بازار رقابتی را در این بستر شاهد باشیم.
جمع‌بندی
خرید انواع آهن آلات از بورس کالا از جمله میلگرد و تیرآهن در سال‌های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. تصویب شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد در سال گذشته نیز عاملی پررنگ در جذب مردم به بازار بورس کالا و خرید آهن آلات از این بازار شده است. محصولات مذکور در تالار محصولات صنعتی و معدنی قابل خریداری هستند. برای خرید مقاطع فولادی از بورس کالا لازم است که ابتدا یک کارگزاری را انتخاب و اقدام به دریافت کد بورسی کنید. سپس می‌توانید با مراجعه به بورس کالا و انتخاب محصول، فرم سفارش خرید را پر کنید و به کارگزار خود تحویل دهید. کارگزار در زمان‌های مشخص‌شده در تالار مربوط به فروش محصولات معدنی و صنعتی حاضر می‌شود و با سایر کارگزاران به رقابت می‌پردازد. در واقع شما به عنوان خریدار پس از انتخاب محصول، باقی امور را به کارگزار می سپارید.
سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
۱- دریافت کد بورسی ۲- اطلاع از تاریخ عرضه مقاطع فولادی از طریق سایت بورس کالا ۳- پر کردن فرم سفارش و ارائه آن به کارگزار ۴- پرداخت ۱۰ درصد مبلغ قرارداد به عنوان وجه تضمین ۵- خرید محصول توسط کارگزار ۶- دریافت حواله خرید از جانب کارگزار ۷- تسویه توسط خریدار ۸- انتخاب یک شرکت باربری و اطلاع دادن به کارگزار به منظور دریافت کالا.
قیمت روی تابلوی بورس قیمت تمام شده نیست و مالیات بر ارزش افزوده در آن لحاظ نشده است. هم‌چنین قیمت پایه در بورس کالا بر اساس نرخ دلار نیمایی تعیین می‌شود که با نرخ دلار واقعی تفاوت دارد.
خرید برخی از مقاطع فلزی نیازمند مجوزهایی هم‌چون پروانه بهره‌برداری و ساخت‌وساز است. از این رو تنها خریداران واقعی می‌توانند در این بازار معامله کنند.
روزانه به میزان ۰.۲۵ درصد جریمه می شوند که این مبلغ از محل ۱۰ درصد وجه تضمین اولیه کسر می‌شود.
در شیوه نقدی خریدار پس از تسویه کالا را ظرف مدت حداکثر سه روز دریافت می‌کند. اما در قراردادهای سلف، طرفین توافق می‌کنند که مقدار مشخصی کالا را در تاریخی معین در آینده با هم معامله کنند. مبلغ قرارداد نیز هنگام معامله پرداخت خواهد شد.
