بررسی صنعت اوره در جهان و ایران

بررسی اجمالی صنعت اوره در جهان و ایران

از آنجایی که آمونیاک ماده اولیه اوره می باشد ابتدا به بررسی آمونیاک و سپس به تشریح اوره می پردازیم:

 آمونیاک Ammonia :

• آمونیاک عنصر اصلی صنعت نیتروژن در جهان است. مصرف آمونیاک برای کودهای ازته بیش از 80٪ بازار جهانی آمونیاک را تشکیل می دهد. کودهای نیتروژن پرکاربردترین کودها در جهان هستند که نزدیک به 60٪ از کل کودها را تشکیل می دهند.
• بیش از 90 درصد آمونیاک تولیدی به مصرف تولید اوره می رسد و فقط 10 درصد آن وارد بازار جهانی می شود .
• پیش بینی می شود در سال 2021 ظرفیت تولید آمونیاک در جهان به 228 میلیون تن برسد.
• ماده اولیه تولید آمونیاک گاز طبیعی یا گاز زغال سنگ است . کشور چین از زغال سنگ و سایر کشورهای بزرگ از گاز استفاده می کنند.
• فرآیند تولید از روش هابر بدین صورت است که هیدروژن گاز با نیتروژن هوا ترکیب و آمونیاک تولید می شود.
• مهمترین چالش صنعت آمونیاک مسائل زیست محیطی است زيرا صنعت آمونياك يك توليدكننده قابل توجه انتشار CO2 است . دولت چین بدلیل اینکه از گاز زغال سنگ برای تولید آمونیاک استفاده می شود از سال 2015 مقررات سختگیرانه ای را برای تولید آمونیاک به اجرا در آورده است. این موضوع منجر به محدود شدن عرضه و افزایش قیمت اوره در بازار های جهانی بوده است.

 

 

اوره Urea :

• اوره محبوب ترین شکل کود نیتروژن جامد به ویژه در مناطق در حال توسعه جهان است و به طور گسترده در بازارهای بین المللی خرید و فروش می شود. حدود 80-85٪ از تولید اوره به عنوان کود استفاده می شود. بیش از 40٪ از کل مواد غذایی تولید شده در جهان توسط اوره ( از طریق کود های ازته ) بارور می شود.

نمودار زیر نقش اوره در تولید محصولات کشاوززی را نشان می دهد:

 

• همچنین از اوره در بخشهای صنعتی برای ساخت رزینهای اوره-فرمالدئید ، ملامین ، مایعات خروجی گازوئیل (DEF) و خوراک دام استفاده می شود. همچنین برای ساخت چسب و رنگ ، ورقه ورقه ، ترکیبات قالب سازی ، کاغذ و منسوجات مورد استفاده قرار می گیرد.
  رشد در مصرف اوره ، تا حدی توسط افزایش جمعیت جهانی ، رشد اقتصادی و تغییرات الگوی غذایی ناشی می شود. علاوه بر این ، زمین های قابل کشت در حال افزایش بوده در نتیجه ، کود بیشتری برای رفع نیاز روزافزون به غذا مورد نیاز خواهد بود.
  همچنین تقاضای که از بخش غیر کود حاصل می شود ، دارای پتانسیل رو به رشدی برای اوره است . یکی از این موارد نگاه جدید تولید «سوخت از اوره» است که می توان آن را از جدیدترین رویکردهای علمی و جهانی به آن توصیف کرد.
• پیش بینی می شود ظرفیت تولید اوره جهان در سال 2021 به 222 میلیون تن برسد. تولید جهان حدودا 170 میلیون تن است که زیر ظرفیت می باشد.
  عمده کشورهای بزرگ تولید کننده اوره مصرف کننده آن نیز می باشند بنابراین از کل تولیدات جهانی بخش کمی از آن تجارت می شود.
  چین به تنهایی 30٪ از تولید و تقاضای جهانی را به خود اختصاص داده است و این کشور را تا حد زیادی بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده اوره در جهان ساخته است.

خاورمیانه با صادرات بیش از 18 میلیون تن ، 32 درصد از کل 51 میلیون تن جهان در سال 2019 ، بزرگترین منطقه صادر کننده جهان است ضمن اینکه مزیت های رقابتی در بهای تمام شده هر تن اوره ، ایران و عربستان را از سایر رقبا متمایز کرده است .

• طبق آمار موجود، تولید هر تن اوره در ایران معادل 95 دلار هزینه بر می دارد که این قیمت در عربستان به 90 دلار می رسد اما در کشورهایی مانند هند با 170 و چین با بیش از 170 دلار هزینه تولید، شرایطی بسیار مساعدی حادث شده که فاصله رقبا از ایران و عربستان را بسیار زیاد می کند از همین رو این دو کشور را می توان رهبران تولید این محصول از نگاه قیمتی در جهان دانست. گرچه حتی در این میان، ایران دارای یک مزیت نسبی دیگر نسبت به رقیب خود یعنی عربستان است که آن خوراک اصلی واحدهای تولیدی، یعنی منابع گازی است.
• واردات تحت سلطه هند و برزیل است که در سال 2019 تقریبا 14 میلیون تن اوره تهیه کرده اند.
• صادرات ایران نیز عمدتا به کشور هند است که متاسفانه با تحریم های اخیر سهم صادراتی ایران به کشورهای عربی رسیده است.

تولیدکنندگان جهانی اوره

جدول سهم کشورها از تولید جهانی اوره را نشان می دهد.

 

مصرف کنندگان اوره در جهان

جدول زیر بزرگترین مصرف کنندگان اوره در جهان را نشان می دهد.

چالش مازاد عرضه !!

در نتیجه سرمایه گذاری بیش از حد ظرفیت در سالهای اخیر ، بازار اوره در حال حاضر بیش از حد عرضه شده است. بیشتر رشد تولید در چین بوده است ، جایی که تولید از 31 میلیون تن در سال 2000 به بیش از 74 میلیون تن تا سال 2015 رسیده بود. همچنین هند طرح های متعددی را برای خودکفایی دارد که تا سال 2024 به مدار وارد می کند . علی الظاهر طبق پیش بینی ها تقاضای این محصول طی سالهای آینده با رشد کندی همراه باشد و با مازاد عرضه روبرو باشیم اما با در نظر گرفتن مقررات زیست محیطی در چین و متوقف شدن استحصال اوره از گاز زغال سنگ و همچنین توسعه سطح زیر کشت کشاورزی در برزیل بنظر می رسد آینده ای بسیار درخشانی در انتظار قیمت های جهانی اوره می باشد.

بر اساس آخرین اطلاعات ، شرکت های تولید کننده اوره در ایران شامل 6 می باشند که از این شرکت ها 5 شرکت در بورس پذیرفته شده اند :
1) شرکت پتروشیمی پردیس -شپدیس
2) شرکت پتروشیمی -شیراز
3) شرکت پتروشیمی کرمانشاه -کرماشا
4) شرکت پتروشیمی -خراسان
5) شرکت کود و اوره لردگان -شلرد

همچنین در خارج از بازار سرمایه نیز پتروشیمی رازی (متعلق به شرکت ترکیه ای Gubre Fabrikalari Amonium ) تولید‌کننده اصلی اوره است .
در مجموع ظرفیت تولید این شرکتها 7.7 میلیون تن که باتوجه به نیاز مصرف داخلی 2.2 میلیون تنی مابقی تولیدات بایستی صادر شوند. به جرات می توان گفت بزرگترین سهامدار شرکت های اوره ای شرکت پارسان وابسته به هلدینگ سرمایه گذاری غدیر (وغدیر) است.

همچنین در کنار طرح های بهره برداری شده چندین طرح بزرگ به ظرفیت 5.4 میلیون تن در دست احداث است که این طرح ها منجر به رقابتی شدن بازار داخل و عرضه در بازارهای جهانی و شاید کاهش در حاشیه سود شرکتها شوند.

شرکت ها و طرح ها اوره ای در ایران

جدول زیر شرکت ها و طرح های در دست اجرای اوره در سطح کشور را نشان می دهد.

 

تولیدات برای مصارف داخلی از طریق بورس کالا به صورت اوره حمایتی و آزاد فروخته می شوند و مازاد بر آن صادر می شود.مازاد تولید فرصت خوبی را برای شرکت های تولید کننده اوره فراهم کرده که با صادرات آن به درآمدهای ارزی قابل توجهی برسند. عمده مقاصد صادراتی شامل هند، افغانستان ، ترکمنستان ، ترکیه و عراق بوده که با توجه به مشکلات ناشی از تحریم، بخشی از تولیدات به کشورهای برزیل و استرالیا نیز صادر شده است.

بررسی قیمت تمام شده

خوراک اصلی و سوخت تمام شرکتها گاز طبیعی ( متان ) است که گاز سوخت به صورت یارانه ای و گاز خوراک برابر فرمولی تعیین می‌شود که قیمت جهانی گاز در چهار منطقه بین‌المللی (شامل هنری هاب آمریکا، هاب آلبرتا كانادا و هاب هاي NBP انگليس و TTF هلند ) با وزن ۵۰ درصد و نرخ گاز مصرف داخلی،صادراتی و وارداتی ( عمدتا نرخ وارداتی گاز از ترکمنستان و صادرات به ترکیه) نیز با وزن ۵۰ درصد در این فرمول نقش دارند.

 

در حال حاضر گاز خوراک سهم عمده ای در بهای تمام شده تولیدات شرکت های اوره ای دارد و همواره سایه آزاد سازی حامل های انرژی به عنوان ریسک می تواند منجر به افزایش شدید بهای تمام شده آنها شود . به طور کلی مهمترین متغیر های اثر گذار بر ساختار درآمد و هزینه‌های شرکت‌های اوره‌ای شامل نرخ ارز، نرخ جهانی اوره و گاز طبیعی می باشد.

نمودار زیر همبستگی قیمت گاز طبیعی و آمونیاک را نشان می دهد:

 

👈 آخرین نرخ گاز سوخت حدودا 2860 ریال هر متر مکعب و آخرین نرخ گاز خوراک 8286 ریال هر متر مکعب در گزارشات عملکرد دیده می شود.
👈 شرکت ملی گاز ایران تامین کننده انحصاری گاز است . افزایش برودت هوا در فصل زمستان و اولویت تامین گاز بخش خانگی اغلب منجر به قطعی چند روزه در گاز خوراک و سوخت شرکت های اوره ای می شود.

در حالت استاندارد برای تولید یک تن آمونیاک حدود MMBTU35 انرژی ( معادل980 متر مکعب گاز طبیعی) مورد نیاز میباشد. همچنین برای تولید هر تن اوره نیاز به 560 تا 580 کیلوگرم آمونیاک است.برای شرکت های که کریستال ملامین نیز تولید می کنند برای هر تن کریستال ملامین 3.3 تن اوره لازم است.

❗️ در حال حاضر ایران وارد کننده گاز از ترکمنستان ( بر اساس قرارداد 25 ساله شروع از سال 1997) و صادر کننده گاز به ترکیه است ( طی یک قرارداد 25 ساله که از سال 2001 آغاز شده و در سال 2025 تمام می شود ) هنوز مشخص نیست این قرارداد تمدید می شود یا خیر . ظاهرا ترکیه به دنبال کشف ذخایر گاز در دریای سیاه است تا بتواند از ایران بی نیاز شود .
ایران روزانه یک میلیارد متر مکعب تولید گاز دارد . سهم گاز در ترکیب انرژی های جهان تا سال 2050 از 22 درصد فعلی به 28 درصد خواهد رسید.

شرکت های داخلی ابتدا موظف به تامین نیازهای داخلی و سپس صادرات می باشند . نرخ های داخلی فروش به سازمان خدمات حمایت کشاورزی توسط دولت تعیین می شود . آخرین نرخ ها مورخ آبان ماه 1399 برای کیسه های 50 کیلویی اوره گرانول هر کیسه 651625 ریال می باشد. طبق قانون مصوب از مهر ماه 1397 هر ساله مابه التفاوت نرخ های داخلی با نرخ های صادراتی در بورس کالا بر اساس حسابرسی یارانه ای بایستی به شرکت های تولید کننده پرداخت شود.
👈 عدم توجه دولت به تسویه مابه التفاوت بوجود آمده منجر به انباشت طلب های شرکت های اوره ای از سال 1397 شده است .این موضوع می تواند ضمن افزایش ریسک نقدینگی شرکت ها موجب کاهش در سیاست های تقسیم سود شود.

 نرخ های جهانی هر ساله در ماه های بهمن تا اردیبهشت به علت تقاضای بخش کشاورزی به بالاترین قیمت رسیده و مابقی سال روندی کاهشی دارد.

سایت های مهم و مفید در صنعت اوره و آمونیاک

اگر تحلیل گر بنیادی شرکت های اوره ای هستید یا به اطلاعات بیشتری از این صنعت علاقه دارید ، سایت های زیر اطلاعات کاملی از این صنعت در اختیار شما قرار می دهند:

1) سایت fertilizerworks بروز ترین قیمت های اوره و آمونیاک را درج می کند.
2) سایت بورس شیکاگو قراردادهای آتی اوره خاورمیانه آخرین قیمت ها موجود است .( نیاز به فیلتر شکن دارد)
3) سایت indexmundi که با تاخیر یک ماهه قیمت ها را درج می کند اما سوابق چندین ساله موجود است.
4) سایت ihsmarkit مقالات زیادی در مورد بازار جهانی و آمار های مهمی از این صنعت دارد.
5) سایت  dtnpf مقالات تخصصی در مورد کودها و چشم انداز های جهانی صنعت دارد .
6) سایت ycharts  قیمت های روز  را درج می کند.
7) سایت sunsirs قیمت اوره در چین را به روز درج می کند.

99/09/23

مقالات مرتبط

تحلیل مقایسه ای بین شرکت های پتروشیمی تولید کننده اوره